Prof. Dr. Ahmet Samsunlu
İTÜ İnşaat Fak. Çevre Müh. Böl. Öğretim Üyesi
44. Hükümet İmar ve İskân Bakanı

Mezun olduğum Hannover Leibniz Üniversitesi’nde doktora eğitimimi yaptığım Kentsel Su Yönetimi ve Atık Teknolojisi Enstitüsü (Institut für Siedlungswasserwirtschaft und Abfalltechnik-ISAH) Başkanı Prof. Dr. Ing Karl Heinz Rosenwinkel’in emekli olması nedeniyle tertiplenen veda dersi törenine 9 Mart 2018 tarihinde katılacağım. 

Zaman kısıtlığı nedeniyle daha önce Çorum Haber gazetesindeki köşemde 10 Mayıs 2015 tarihinde yazdığım “Kalkınmış Ülkelerin Sessiz Devrimi!” başlıklı yazımı bu ayki yorum köşemde sizlerle paylaşacağım. Yazımın son kısmında bu konuda yapılan güncel değerlendirmelerden önemli gördüklerime de yer vereceğim. 

“Sessiz Devrim” başlıklı makalede beni çok etkileyen aşağıdaki 4 fotoğrafa ve bunlarla ilgili açıklamalara rastladım. Bu fotoğraflar insanoğlunun bugüne kadar yaşadığı dört devrimi (dönemi) açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu dört dönem şunlardır:

1. Sanayi Devrimi (18. Yüzyıl sonlarında su ve buhar gücünden yararlanan yeni üretim tesisleri)

2. Sanayi Devrimi (20. Yüzyıl başlarında elektrik enerjisinin yardımıyla iş bölümüne dayalı üretim)

3. Sanayi Devrimi (1970’lerin otomasyonu, elektronik ve bilgi teknolojilerinin kullanımıyla ileri düzeye taşınıyor)

4. Sanayi Devrimi (Üretime dahil tüm makineler arası dijital bağlantılar)

Bu makalenin önemli kısımları şunlardır:

• Makine, günlük yaşamımızı uzun bir süredir belirlemekte. İnsan, rüzgarı ve suyu kendi yaşamını daha fazla kolaylaştıracak, çalışmayı daha verimli hale getirecek şekilde kullanmayı sağlayan bilgiye ve güce binlerce yıldan beri sahiptir.

• Daha iyi, daha hızlı, daha yüksek performanslı makineler ve otomatlar bizim gücümüzü kat be kat artırmaktadır.

• Bilgisayarın yaşamımıza girmesinden beri insanın daha hızlı ve sürekli daha yeni biçimlerde işlenmesini ve insanın kavrama gücünün çok ötesine geçen karmaşıklıkta sistemler kurulmasını sağlamaktadır.

Makalede özellikle vurgulandığı gibi, “Teknolojinin kaydettiği her aşama, o dönemde toplumun yapısını, ortak yaşam biçimini, iletişimi, çalışma hayatını ve ekonomik koşulları etkiledi. Bazen de doğrudan doğruya belirledi”. 

Bu gelişmelere ayak uyduran ülkeler hızla kalkınmışlardır. Batı olarak tanımladığımız ülkeler kalkınmış olup, hızlı koşmaya devam etmektedirler.

Bugün Türkiye, ihraç ettiği 1 kilogramlık üründen ortalama 1.6 dolar, Almanya ise ihraç ettiği 1 kilogramlık üründen 4.1 dolar elde ediyor. Ülkeler arası iş gücü verimliliği karşılaştırıldığında aynı şekilde çok geniş farklar olduğunu görüyoruz. Türkiye’de verimlilik 1 iken Almanya’da 4 olması dikkat çekicidir.

Konu ile ilgili bir yazıda açıklandığı gibi, “Bu farklar, o ülkedeki işçilerin çalışkanlıkları veya tembelliklerinden ziyade, ülkelerin ekonomik gelişmişlikleri, teknoloji düzeyleri ve çalışma koşulları ile ilgilidir. Fakir ülkede günlük çalışma saati daha fazla, bir işçinin verimliliğinin ve gelirinin zengin ülkede daha az çalışan bir işçiden az olmasının sebebi, teknoloji ve eğitim düzeyi, işkolu, iş süreçleri, yönetim kalitesi (devlet, şirket, üniversite, STK vs.) siyasi ve ekonomik istikrar vb. diğer faktörlerdir”.

O halde ne yapmalıyız?
Teknolojimizi geliştirmeliyiz ve eğitim düzeyimizi yükseltmeliyiz. Çünkü yüksek teknolojiye dayalı üretim yöntemleri sayesinde maliyetler düşmekte ve dünyadaki rekabete katılmak mümkün olmaktadır. Bir kuruluşun sahip olduğu, yeri doldurulamaz tek sermaye, insanların bilgi ve yeteneğidir.

“Aileler, öğretmenler, idareciler, ustalar ve tüm eğitenler, Türk gençliğini kalkınmış Batı ile yarışacak şekilde yetiştiriniz, bilgi ve yetenek sahibi yapınız...”

4.0 Sanayi Devrimi ile ilgili bazı önemli hususlar
- Fabrikaların robotlaşacağı ve insana ihtiyaç kalmayacağı endişesinden kurtulmak gerekir. Çünkü insan unsuru daha önem kazanacaktır. Makineleri tasarlayacak, programlayacak, algoritmalarını tasarlayacak insan gücüne ihtiyaç olacak ve istihdamı artıracaktır.

- Bu dönemde makineler birbirleriyle iletişimde olacaktır. Makinelerin bu kadar etkili olacağı bir dönem ilk defa yaşanacaktır.

- Şirketler gibi ülkelerin de 4.0 sistemine geçmesi gereklidir. Almanya bu devrimi 20 yıl içinde gerçekleştirmeyi planlamaktadır. Türkiye’nin de hızlı adımlar atması gerekmektedir.

- Büyük bir dijital dönüşüm sonucu iş ve sosyal yaşamda büyük değişimler getirecektir.

- Robotlardan üretim bantlarına kadar her şey internete bağlı olacaktır. 2020 yılına kadar 28 milyar nesnenin internete bağlı hale geleceği, oluşacak büyük verinin ve üretilen bilgilerin şirketleri bulut depolamaya yönlendireceği ve işletmelerin yüzde 35’inin bulut depolama sistemlerini kullanacağı tahmin edilmektedir.

Sonuç
Ülkemizin orta gelir ya da orta teknoloji tuzağı olarak adlandırılan bu durumdan kurtulup yüksek gelir grubunda bulunan ülkeler arasına girebilmesi, ürün ve hizmet kalitesinin artırılması, yatırım ortamının iyileştirilmesinin yanı sıra Ar-Ge ve yenilik çalışmaları sonucunda ortaya çıkan yüksek katma değerli, ileri teknolojili ürün ve hizmetlerin üretimi ve ihracatıyla mümkün olup, bu da Sanayi 4.0, Endüstri 4.0 ve paralelinde Eğitim 4.0 hazırlıklarının yapılması ile gerçekleşebilir. Ülkemizin, 2023 yılı için belirlenen 500 milyar dolar ihracat ve dünyanın ilk 10 ekonomisi arasında yer alması hedefine ancak inovasyon, yüksek teknoloji üretim, eğitim ve teşvik ile ulaşılabilecektir. Türkiye 1, 2 ve 3. sanayi devriminden sonra 4. sanayi devrimini de kaçırmamalıdır. Dünyanın en genç nüfuslarından birine sahibiz. Tüm dinamikleriyle Sanayi 4.0’ı algılayıp, gelecek planlarımızı yapıp, hızlıca hareket etmeliyiz.

Kaynaklar
- Anonim, 4.0 Sanayi Devrimi Türkiye için Yüzde 8 Büyüme Fırsatı, Tesisat, Mayıs 2016
- Anonim, Endüstri 4.0’ı Tribünlerden Seyretmemeliyiz, Tesisat Dergisi, Kasım 2016
- Constanze Kunz ve Frank Rieger, “Sessiz Devrim”, De Magazin Deutschland, Nisan 2013
- Nilüfer Eğrican, “Eğitim 4.0 Türkiye’nin Öncelikli Alanlarından Biri Olmalı”, Tesisat Dergisi, Mayıs 2016
- Sadi Özdemir, “1 kg’lık İhracat Nasıl 4 Dolar Olur?”, Hürriyet, 19.3.2015
- Faruk Özlü, “4. Sanayi Devrimi”, TSE Standart Dergisi, Eylül 2016.