Prof.Dr. Ahmet Samsunlu

Ä°TÜ Ä°nÅŸaat Fak. Çevre Müh. Böl. ÖÄŸretim Üyesi

44. Hükümet Ä°mar ve Ä°skân Bakanı

4. Ä°STANBUL DERELERÄ° Ä°LE Ä°LGÄ°LÄ° HUSUSLAR

Ä°stanbul’da derelerin sahibinin kim olduÄŸu kesin olarak belli deÄŸildir. Derelerin etrafında koruma bantları ve rekreasyon alanları oluÅŸturulmamıştır. Bu belirsizliÄŸin yanında dereler
birer atık deposu olarak görülmekte ve dereler genellikle çöplük olarak kullanılmaktadır.

4.1. Dere Koruma Bantları ve Alanları

Çevre Kanuna baÄŸlı olarak çıkarılan Su KirliliÄŸi Kontrolü YönetmeliÄŸi’nde “Dere Koruma Alanları” ile ilgili kesin bir madde bulunmamaktadır. BüyükÅŸehir Su ve Kanalizasyon Ä°dareleri tarafından 2560 sayılı Ä°stanbul Su ve Kanalizasyon Ä°daresi Genel MüdürlüÄŸü KuruluÅŸ ve Görevleri Hakkındaki Kanun’un verdiÄŸi yetkilere göre çıkarılan yönetmeliklerinde içme suyu temin edilen ve içme suyu havzalarından geçen dereler dışında kalan dereler için kimin sorumlu olduÄŸu belirtilmemiÅŸtir ve bir koruma bandı ile koruma alanı öngörülmemiÅŸtir. Bu nedenlerle Ä°stanbul’a göçün arttığı 1950’li yılından beri dere yataklarında kaçak yapılaÅŸma gerçekleÅŸmiÅŸtir. Ä°stanbul BüyükÅŸehir Belediyesi Ä°stanbul Su ve Kanalizasyon Ä°daresi tarafından 2011 yılında çıkarılan Ä°SKÄ° Ä°çme Suyu Havzaları YönetmeliÄŸi ile ilk defa dere koruma alanı sınırı ile ilgili olarak ÅŸu madde yer almıştır (Madde 6): “Ä°mar Planları hazırlanırken, EK-1’de isimleri verilen derelerin her iki tarafında, kadastral sınırlarından itibaren 100 metrelik yapı yaklaÅŸma mesafesi bırakılır. Bu madde, 16.01.2013 tarihli deÄŸiÅŸiklikle, “Ä°çme suyu havzalarında EK-1’de isimleri verilen derelerin, orman alanları ve tarımsal niteliÄŸi korunacak alanlar dışında kalan kısımlarında; ıslah projesine uygun olarak bu derelerin ıslah kesitinin her iki yanında; temizlik, bakım ve onarımlarının yapılabilmesi maksadıyla imar planlarında en az 10 metrelik dere iÅŸletme bandı ayrılır. Dere ıslah alanı ile dere iÅŸletme bantları idarece kamulaÅŸtırılır” ÅŸekline dönüÅŸmüÅŸtür. Bu YönetmeliÄŸe göre Ä°SKÄ° içme suyu havzalarında isimleri belirtilen derelerin yapı yaklaÅŸma mesafeleri içerisinde yapı yapılamayacağı da ifade edilmektedir. 5216 no’lu kanuna baÄŸlı olarak kurulmuÅŸ 30 büyükÅŸehir belediyesinde içme suyu havzaları içinde bulunan dereler için koruma bandı geniÅŸlikleri belirlenmiÅŸ olduÄŸu görülmektedir. Belirlenen bu derelerin dışında kalanlar hakkında bir karar bulunmamaktadır ve bu nedenle buralarda kaçak yapılaÅŸma devam etmektedir (3).

Devlet Su Ä°ÅŸleri Umum MüdürlüÄŸünün vazife ve salahiyetleri arasında ilk maddede taÅŸkın sular ve sellere karşı koruyucu tesisler meydana getirmek yer almaktadır; 4373 sayılı TaÅŸkın Sulara ve Su Baskınlarına Karşı Korunma Kanunu çerçevesinde taÅŸkına uÄŸrayan ve uÄŸraması muhtemel sahaların tespiti ve busahaların iskana kapatılarak, taÅŸkına neden olacak mevcut yapılar var ise kaldırılması görevi Devlet Su Ä°ÅŸleri Genel MüdürlüÄŸü yetkisindedir. Belirlenen bu derelerin dışında kalanlar hakkında bir karar bulunmamaktadır ve bu nedenle buralarda da kaçak yapılaÅŸma olmaktadır. Bu bilgilere ve bugüne kadarki izlenimlerime göre ülkemiz genelinde ve ÅŸehirlerde dere kenarlarında taÅŸkınların etkisini en aza indirmek tüm dereler için koruma bandı öngörülmemekte ve bu konu genelde ÅŸehirlerimizde acil bir husus olarak ele alınmamaktadır (24).

Yazının devamı için tıklayın