21 Haziran 2017 | YORUM 107. Sayı (Haziran 2017)

Prof. Dr. Ahmet Samsunlu İTÜ İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi 44. Hükümet İmar ve İskân Bakanı

Ülkemiz, 2009 yılında “Farklılıkların Suda Yakınlaşması” ana temasıyla gerçekleştirilen ve dünyanın su alanındaki en önemli etkinliği olan 5. Dünya Su Forumu’na ev sahipliği yapmıştı. 5. Dünya Su Forumu’nun başarısını takiben İstanbul, su buluşmalarının merkezi haline gelidi. 5. Dünya Su Forumu ve tüm forumlara katkı sağlamak gayesiyle başlatılan ve her üç yılda bir düzenlenen Su Forumu bu yıl da 4. İstanbul Su Forumu olarak 10-11 Mayıs tarihlerinde gerçekleştirildi.  Dinleyici olarak katıldığım ve sorularımla katkıda bulunduğum bu Forum hakkında geçen yazımda sizleri bilgi aktaracağımı bildirmiştim.
İstanbul’da düzenlenen 5. Dünya Su Forumu, 192 ülkeden toplam 33 binden fazla kişinin katılımıyla, bugüne kadar su ile ilgili organize edilen en büyük etkinlik oldu ve bu niteliğini hala koruyor. Forumun başarısının ardından ülkemiz, dünya su çevrelerinde ve Dünya Su Konseyi’nde giderek artan düzeyde etkin bir aktör haline geldi.
Yine bu başarıyı takiben, birincisi, 5. Dünya Su Forumu’na hazırlık maksadıyla 2009 yılında düzenlenen İstanbul Uluslararası Su Forumu’nun Dünya Su Forumlarından bir yıl önce olmak üzere her üç yılda bir düzenlenmesine karar verildi. 2009 yılından bu yana Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından her üç yılda bir düzenlenen İstanbul Uluslararası Su Forumları ile dünyanın dört bir yanından siyasetçiler, uygulayıcı kurum ve kuruluşların temsilcileri, su uzmanları ve akademisyenler İstanbul’da bir araya geliyorlar.
İstanbul Uluslararası Su Forumlarının ikincisi “Bölgesel Su Sorunları ve Çözüm Arayışlarına Bir İstanbul Bakışı” ana teması ile 2011 yılında; üçüncüsü ise “Su Güvenliği ve Suyun Hukuki Yönleri” ana teması ile 2014 yılında gerçekleştirilmişti.
İstanbul Uluslararası Su Forumu etkinliğinin dördüncüsü ise geçtiğimiz ay, 10-11 Mayıs, 2017 tarihlerinde Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre Merkezi’nde gerçekleştirildi. Forum, dünya ve bölge gündemine uygun şekilde “Su ve Barış” ana teması altında mülteciler konusuna odaklandı. Dünya genelinde savaş ve çatışmalardan kaçan insan sayısında görülmemiş bir artış yaşanan günümüzde, nüfus hareketliliğinin etkileri hem çatışma bölgelerinde hem de ev sahibi ülkelerde hissediliyor. Bilindiği gibi Türkiye, bugün dünyada en fazla mülteci barındıran ülke konumunda. Gerek savaş alanlarında hayatta kalma mücadelesi veren, gerekse savaştan kaçarak başka ülkelere sığınan insanların barınma, gıda, eğitim gibi ihtiyaçlarının yanı sıra su ve hıfzıssıhha (sanitation) ihtiyaçları da hayati önem taşıyor. 4. İstanbul Uluslararası Su Forumu bu önemli insani konuyu ülke ve dünya gündemine taşıdı. İlk kez bu büyüklükteki uluslararası bir forumda mülteci meselesinin su boyutuna dikkat çekildi. Foruma katılan pek çok uluslararası konuşmacı da bu noktanın altını çizdi.
Savaş koşulları altında suya erişim kolay olmadığı gibi, savaştan kaçan insanların sığındıkları ülkelerde, şehirlerde ve kamplarda hızla artış gösteren nüfusa su temininin de kolay bir iş olmadığı bilinmektedir. Forumda bu hususlar farklı boyutlarıyla ele alındı. Kentsel su yönetimi, su ile ilgili insani yardım faaliyetleri, hukuki konular ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin uygulanması ve izlenmesinde karşılaşılan zorluklar ağırlıklı olarak mülteci sorunu çerçevesinde tartışıldı.

Forumda 4 tematik ana panel ve 1 özel oturum gerçekleştirildi.
Panel 1. Barış için Su
Panel 2. Su ile ilgili Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin Sorunlu Zamanlarda ve Bölgelerde İzlenmesi
Panel 3. Su ile İlgili İnsani Yardım Faaliyetleri: İyi Örnekler ve Hukuki Çerçeve
Panel 4. Nüfus Baskısı Karşısında Kentsel Su Yönetimi
Özel Oturum: Türkiye’deki Sınır İllerinde Geçici Koruma Statüsündeki Suriyeliler ve Su Yönetimi

Dünyada en fazla sayıda mülteciye ev sahipliği yapan ülkemiz, su hizmetleri konusunda da ciddi yatırımlar gerçekleştiriyor ve hizmet sunuyor. Forum kapsamında gerçekleştirilen özel oturum ile Türkiye’de geçici koruma statüsünde bulunan Suriyelilere sağlanan su ve hıfzıssıhha hizmetleri ele alındı. Suriyeli nüfusun yoğun olduğu altı sınır ilinde ve geçici barınma merkezlerinde su alanında hizmet veren kurumlarla birlikte mevcut durumun tespiti için yürütülen ön çalışmadan elde edilen sonuçlar paylaşıldı. Ülkemizde bu illerde su temini konusunda çalışan resmi ve sivil kurumların temsilcileri uygulamalarını ve karşılaştıkları zorlukları anlattı. GAP Kalkınma İdaresi Başkanı Sadrettin Karahocagil ve DSİ Genel Müdür Yardımcısı Ergün Üzücek’in bu özel oturuma katılımı, dinleyicilere kurumlarının mültecilere yönelik çalışmalarını en yetkili ağızdan dinleme fırsatı sundu. Hatay Belediye Başkanı Lütfi Savaş, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi (GASKİ) Genel Müdürü Hüseyin Sönmezler ve sivil toplum kuruluşu temsilcileri sunumları ile sahadaki durumu yerli ve yabancı katılımcılara aktardılar.
Oturum sonlarındaki soru-cevap bölümlerinde dinleyiciler de tartışmaya katılma fırsatına sahip oldular
Forumda ayrıca, çeşitli önemli ulusal ve uluslararası kuruluşlar tarafından ana tema çerçevesinde 11 adet yan etkinlik düzenlendi.

1.    Bir Barajdan Daha Fazlası: Ilısu Barajı ile Hasankeyf’in Kültürel Mirası Geçmişten Geleceğe Aktarılıyor (DSİ)
2.    İstanbul’da Kentsel Su Yönetimi (İSKİ)
3.    Türkiye’de Atıksu Yönetimi (ÇŞB)
4.    İslam Ülkeleri Ulusal Meteoroloji Servisleri Genel Müdürleri I. Toplantısı (Kapalı Toplantı) (MGM)
5.    Fırat-Dicle: İşbirliğinin Geleceği (Kapalı Toplantı) (CPET)
6.    Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve Türkiye (Kalkınma Bakanlığı)
7.    Su ve Barış Ekseninde Su Yönetimi Uygulamaları (SYGM)
8.    Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su ile Alakalı İhtisas Heyetleri Çalışmaları (SYGM)
9.    Mülteciler için Su (GIWEH)
10.    Atıksu: Sürdürülebilir Kalkınma için Değerlendirilmesi Gereken Kaynak (WWAP)
11.    Küresel Atıksu Girişimi: Başarılı Atıksu Yönetimi için İhtiyaç Duyulan Eylemler (GW2I)

Forum kapsamında düzenlenen Ilısu Barajı ile Hasankeyf’in kültürel mirasının geleceğe aktarılması konulu DSİ yan etkinliği oldukça ilgi çekti. Bu etkinlikte Ilısu Projesi kapsamında Hasankeyf’te hüküm süren Akkoyunlular’dan kalan önemli eserlerimizden 650 yıllık ve 1100 ton ağırlığındaki Zeynel Bey Türbesi’nin, tek parça halinde özel bir taşıyıcı sistemle yeni yerine taşınması projesi anlatıldı. Müze şehir özelliğine sahip Hasankeyf antik kentinde bu ölçekte dünyada ilk kez gerçekleştirilen ve uluslararası platformda dikkat çeken değerdeki faaliyetlerin tanıtımı yapıldı.
Geçmişte düzenlenen İstanbul Uluslararası Su Forumları gibi, 4. İstanbul Uluslararası Su Forumu da dünyanın önde gelen su uzmanlarının, uluslararası, bölgesel ve ulusal kurum ve kuruluşların resmi temsilcilerinin ve karar vericilerin biraraya geldiği bir platform niteliğindeydi.  Foruma 64 ülkeden 1681 kişi katıldı.
Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu, eski Slovenya Cumhurbaşkanı ve Su ve Barış Küresel Yüksek Düzeyli Paneli Başkanı Danilo Türk, UNESCO Su Bilimleri Bölümü Direktörü Blanca Jimenez Cisneros, SIWI Sınıraşan Su Yönetimi Bölümü Direktörü Therese S. Magnusson, Romanya Su ve Orman Bakan Yardımcısı Olimpia Negru, Dünya Su Değerlendirme Programı Direktörü Prof. Stefan Uhlenbrook Forum’un önemli konuşmacıları arasındaydı.
Bakan Eroğlu açılış konuşmasında, Türkiye’nin mültecilere su temini ve hıfzıssıhha hizmetleri dâhil olmak üzere yardımlarda başı çektiğini, bugüne kadar ülke olarak mültecilere 25 milyar dolarlık yardım sağlandığını hatırlattı. Bu özveriye rağmen uluslararası camianın teşekkürden öte gitmeyerek, bu konuda gereken finansal yardımı sağlamadığını ve konuyla ilgili uluslararası bir girişime ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.
BM tarafından da desteklenen su ve barış konusunda çalışmalar yapan bir girişim olan “Su ve Barış Küresel Yüksek Düzeyli Paneli”ne başkanlık eden Eski Slovenya Cumhurbaşkanı ve Hukuk Profesörü Danilo Türk, açılış konuşmasında, suyun barışın tesisinde bir işbirliği aracı olarak değerlendirilmesi gerektiğini hatırlattı. Türkiye’nin mülteciler için su alanında sağladığı hizmetlerin önemini vurgulayan Danilo Türk, bu konuda birlikte çalışmanın gerekliliğine değindi.
UNESCO’nun su alanında çalışan kurumlarının en yetkili ismi olan UNESCO Uluslararası Hidroloji Programı’nın ve Su Bilimleri Bölümü’nün Direktörü  Blanca Jimenez Cisneros, 3 milyon mülteciye ev sahipliği yapan Türkiye’nin bu Forum ile bu konuya gündeme getirmesinin önemli olduğunu ifade etti. 4. İstanbul Uluslararası Su Forumu’nun, mültecilere su ve hıfzıssıhha hizmetlerinin sağlanması alanında bilgi ve tecrübe alışverişi imkânı sunması açısından önemli bir adım olduğunu ve dünyada ilk kez bir etkinliğin su ve mülteciler konusuna bu seviyede odaklandığını vurgulayan Cisneros, UNESCO’nun bu adımı sadece takdirle karşılamayıp aynı zamanda her türlü desteği sağlamaya açık olduğunu ifade etti.
İsveç’te yer alan ve dünyada su alanında saygın bir düşünce kuruluşu olan Stockholm Uluslararası Su Enstitüsü (SIWI)’nün Sınıraşan Su Yönetimi Bölümü Direktörü Therese S. Magnusson, katıldığı “Barış için Su” başlıklı paneldeki konuşmasında, su alanında işbirliğinin sağlanması için her bir havzada ihtiyaca özel/havzaya uygun yöntemlerin izlenmesinin ve tüm paydaşların ihtiyaçlarının belirlenmesinin kilit önem taşıdığını ifade etti. Su diplomasisi alanında deneyimlerini paylaştı.
Forum, tematik panelleri yöneten moderatörlerin katılımı ile gerçekleştirilen Kapanış Oturumu ile sona erdi.
Kapanış oturumunda Forumun temel üç mesajı şöyle sıralandı:

•    Mültecilere hizmet sağlanması yalnızca ev sahibi ülkelerin sorumluluğu değildir. Bu sorumluluk uluslararası toplum tarafından paylaşılmalıdır.
•    Su ve hıfzıssıhha hizmetlerini de kapsayacak şekilde mültecilere insani yardım sağlanması “küresel bir öncelik” olarak ele alınmalıdır.
•    İhtiyaç sahibi hassas grupların su ve hıfzıssıhha ihtiyaçlarını karşılamak için “küresel bir fon” kurulmasına ihtiyaç vardır.

4. İUSF’de elde edilen sonuçlar ile 2018 yılında Brezilya’da düzenlenecek 8. Dünya Su Forumu’na katkı sağlanması amaçlanıyor. Bu sonuçların uluslararası boyutta yankı bulması bekleniyor  ve somut adımlar atılmasına katkıda bulunması ümit ediliyor.
Yazıma son vermeden önce bu toplantının Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Devlet Su İşleri ve  Türkiye Su Enstitüsü işbirliğinde gerçekleştirildiğini ve organizasyonun Türkiye Su Enstitüsü üstlenildiğini sizlerle paylaşmayı isterim... İstanbul Uluslararası Su Forumu, Türkiye Su Enstitüsü’nün (SUEN) en önemli etkinliğidir. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na bağlı bir kuruluş olan SUEN, ulusal su politikaları geliştiren, karar vericilere danışmanlık yapan, kurum ve kuruluşlar arasında eşgüdüm sağlayan, bilimsel araştırma ve stratejik fikir geliştirmeye yönelik ulusal bir düşünce kuruluşudur. Ayrıca ulusal ve uluslararası konferanslar, toplantılar ve eğitim programları düzenler. SUEN, 2009 yılında İstanbul’da düzenlenen 5. Dünya Su Forumu organizasyonu ile kazanılan vizyon ve deneyimi ileriye taşımak amacıyla 2011 yılında kurulmuştur. Bu yazımın hazırlanmasına katkıda bulunan SUEN Başkanı Prof.Dr. Ahmet Mete Saatçi ve SUEN uzmanı Burcu Çallı’ya teşekkür ediyorum.

 

---

R E K L A M