16 Şubat 2017 | YORUM 103. Sayı (Şubat 2017)

Prof. Dr. Ahmet Samsunlu İTÜ İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi 44. Hükümet İmar ve İskân Bakanı

Şehirlerde Ayrık Kanalizasyon Sistemi Taşkınları

Orman ve Su İşleri Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdür-lüğü’nün Rize’de, 23-25 Kasım 2016 tarihlerinde tertiplediği “4. Ulusal Taşkın Sempozyumu”nun açılış oturumuna panelist olarak katıldım. Bu panelde ve genelde tüm sempozyumda daha çok karların erimesi ve yağmur şeklindeki yağışlarla birleşmesi neticesinde oluşan taşkınlar, yarattığı sorunlar ve alınabilecek önlemler üzerinde duruldu. Benim panel konuşmamda üzerinde durduğum “Şehir Kanalizasyon Taşkınları”na yönelik sunulan tebliğ sayısı ise azdı.
Bu ikinci yorum yazımda, baştan sonuna kadar takip ettiğim sempozyumda edindiğim bazı bilgileri, kendi konuşmamla da zenginleştireceğim ve  “Şehirlerde Ayrık Kanalizasyon Sistemi Taşkınları” üzerinde duracağım.

Giriş
Ülkemizde “Taşkınlar” denilince, şiddetli yağmurlarda mevcut akarsu kesitlerinin bu şiddetli yağmurların debisini taşıyamamasından dolayı yatağını terk ederek etrafa yayılması akla gelmektedir. Diğer bir taşkın türü ise şehirlerde ve şehir kanalizasyon sistemlerinde meydana gelen taşkınlardır.
Yerleşim bölgelerinde, yağmur suyu veya birleşik sistem kanalizasyon şebekelerinin tasarımıyla bu sistemler üzerindeki pompa istasyonlarının, su tutma haznelerinin ve yan (dolu) savaklarının en uygun tasarımı, kentsel altyapı planlanmasında oldukça önemli bir yer tutmakta olup, bu altyapı tesislerinin korunması, yerleşim birimlerinin taşkından korunmasına önemli ölçüde katkı sağlar (Yüksek ve arkd., 2016).
Ülkemizde inşa edilen kanalizasyon sistemleri İller Bankası’nın da önerdiği gibi genelde birleşik sistem değil, ayrık sistem olarak inşa edilmektedir. Belediyeler öncelikle atıksu kanallarını inşa edip yağmur suyu kanallarının inşasını daha sonraya bırakmaktadır. Yağmur suyu şebekeleri olmayan yerleşimlerde yağmur suyu şebekelerinin inşa edilmemesi nedeniyle şehir taşkınları oluşmaktadır. Yağmur suyu şebekelerinin inşa edilmesi durumunda da şehir taşkınlarına rastlanmaktadır. Bunun nedeni, yağmur suyu şebekelerinin boyutlandırılmasında esas alınan tekerrür (yinelenme) sayısının ekonomik nedenlerle çok yüksek seçilememesidir. Bu nedenle şiddetli yağmurlarda yağmur suyu kanalının en kesiti gelen debiyi taşıyamadığından, şehir kanalizasyon sistemlerinde taşkınlar meydana gelmektedir. Şehir kanallarındaki taşkınlarla ilgili bilimsel çalışmaların yanında belediyeler tarafından önleyici uygulama çalışmaları da yürütülmektedir.

Makalenin devamı için tıklayınız...