4 Ekim 2016 | TESİS 97. Sayı (Ağustos 2016)

Antalya Organize Sanayi Bölgesi'nin bütününü kapsayacak şekilde 20.000 m3/gün'e göre projelendirilen atıksu arıtma tesisinin 10.000 m3/gün'lük ilk bölümü 2003 yılında, yine 10.000 m3/gün'lük ikinci bölümü ise 2007 yılında devreye alınmış. Tesise yapılan son ekleme ise Haziran 2015'te yapımına başlanılan ve 6 ayda tamamlanan Solar Çamur Kurutma Tesisi. Tesiste güneş enerjisinden faydalanılarak yüzde 90 kuruluğa getirilen arıtma çamurları, çimento fabrikalarına ek yakıt olarak gönderiliyor...

Türkiye’nin ilk organize sanayi bölgelerinden biri olan Antalya Organize Sanayi Bölgesi’nin temelleri 1976 yılında atıldı. Bugün toplam 692 hektarlık alana yayılan bölgede 322 adet çeşitli büyüklükte sanayi parseli bulunuyor. Parsel açısından yüzde 99 doluluk oranına ulaşan bölgede 267 firma faaliyet gösteriyor.

Antalya Organize Sanayi Bölgesi’ne bugüne kadar yapılan yatırımların toplamı 150 milyon dolara yaklaşmış. Bölge, yatırım, istihdam, üretim rakamları ucuz altyapı hizmetleri ve çevreci özellikleri ile Türkiye’nin en iyi ilk 5 bölgesinden birisi olarak gösteriliyor.

Bölgede yaklaşık 30 km. uzunluğunda kanalizasyon şebekesi ve 3 adet Atıksu Terfi Pompa İstasyonu bulunuyor. Üretime geçen firmaların kanalizasyon şebekesine bağlantı yapabilmesi için; 2003 yılında hazırlanan Atıksu Bağlantısı ve Tarife Yönetmeliği’nde belirtilen Kanalizasyona Deşarj Limitlerinin sağlanması gerekiyor. Deşarj limitlerini sağlayamayan firmaların ön arıtma tesisi kurmaları zorunlu tutulmuş. Firmaların üretime geçmeleri sonrasında endüstriyel atıksuyu bulunan tesislerden periyodik numuneler alınarak arıtma tesisi laboratuvarında analizleri yapılıyor.

Evsel ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi
Antalya Organize Sanayi Bölgesi’nin bütününü kapsayacak şekilde 20.000 m3/gün’e göre projelendirilen atıksu arıtma tesisinin, ilk etapta 10.000 m3/gün’lük bölümü 2002 yılında, 9 ay gibi kısa bir sürede inşaa edilmiş ve 2003 yılında işletmeye alınmış. Artan ihtiyaçlar doğrultusunda, projenin diğer 10.000 m3/gün’lük kısmı 2007 yılında ihale edilerek 5 ay gibi bir sürede tamamlanmış ve kapasite 20.000 m3/gün’e tevsii edilmiş. Tesisin fiili kapasitesi 9.000-11.000 m3/gün arasında seyrediyor. Arıtma tesisinin 1. ve 2. kademesi için ayrılan toplam alan 47 bin 464 metrekare. 24 saat gözetim altında çalıştırılan tesiste fiziksel, kimyasal ve biyolojik arıtma, çamur susuzlaştırma ve koku giderme üniteleri bulunuyor.

Etüd-Fizibilite ve Avan Proje çalışmaları 1997-1998 yıllarında başlayan arıtma tesisinin dizaynı aşamasında, Türkiye’de yürürlükte olan deşarj limitlerinin yanı sıra Avrupa’da uygulanan kriterler de dikkate alınmış ve deşarj edilecek suyun kalitesi daha yüksek seçilmiş. Bu sebeple; tesisten deşarj edilen arıtılmış sular, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde sağlamakla yükümlü olunan deşarj limitlerinin çok altında kalıyor.

Arıtma tesisi, 24 saat kesintisiz olarak büyük bir titizlikle, konusunda uzman teknik ekiplerle işletiliyor. Tesis laboratuvarında günlük olarak, tesis giriş ve çıkış suyu analizleri yapılıyor. Arıtma performansı günlük olarak yüzde 95-98 seviyelerinde izleniyor. Bölgenin, Antalya-Burdur karayolu üzerinde olması sebebiyle, Antalya’ya karayolu ile giriş yapan misafirlerin ve sanayicilerin kokudan rahatsız olmamaları için yine OSB’ler içinde bir ilk olarak koku giderme üniteleri yaptırılmış.



Fiziksel Arıtma Üniteleri

Giriş Yapısı
Kanalizasyon hatları ile toplanarak arıtma tesisi alanına kadar gelen atıksular 2 adet 600 mm’lik, 1 adet 400 mm’lik, 1 adet 500 mm’lik ve 1 adet 280 mm’lik kollektör ile giriş yapısına alınıyor. Kollektörler bölgenin 1. ve 2. kısmından, 1, 2 ve 3 no’lu tevsii alanlarından geliyor. Atıksular giriş yapısından fiziksel arıtma ünitelerine alınıyor.

Kaba ve İnce Izgaralar
Giriş yapısından geçen atıksu, ihtiva ettiği kaba malzemenin tutulması amacıyla 50 mm aralıklı elle temizlemeli 2 adet kaba ızgaradan geçiriliyor. Izgara önünde bulunan seviye sensörü seviyenin yükselmesi halinde scada odasına uyarı veriyor. Kaba ızgarada tutulamayan 50 mm’den küçük katı malzemeler, 10 mm aralıklı 2 mekanik ince ızgarada tutuluyor. Izgara tarakları zaman ve seviyeye bağlı olarak devreye giriyor, ızgara önünde tutulan katı parçalar bant konveyöre aktarılıyor ve buradan konteynere atılarak uzaklaştırılıyor.

Havalandırmalı Kum ve Yağ Tutucu
Arıtma tesisine gelen atıksulardaki kum, çakıl gibi maddeleri sudan ayırmak ve bunların arıtma tesisinin diğer ünitelerine geçmesini önlemek için 4 adet Passavant tip havalandırmalı kum ve yağ tutucu bulunuyor. Havalandırmalı kum tutucu ile aynı zamanda atıksu ile taşınan yağın da biyolojik arıtma öncesinde tutularak sudan ayrılması sağlanıyor. Blower Odasında bulunan 5 adet blowerdan basılan hava yardımıyla ayrılan yağ, ünitenin hemen yanında bulunan yağ haznesine alınıyor ve buradan zaman zaman temizlenerek katı atık olarak uzaklaştırılıyor.

Debi Ölçüm Kanalı Parshall Savağı
Fiziksel arıtmadan geçen atıksuyun debisi parshall savağında bulunan ultrasonik debimetre yardımıyla sürekli olarak ölçülüyor ve tesis kumanda odasında bulunan bilgisayarda kayıt altına alınıyor.

Dengeleme Havuzu
Atıksu debisi ve kirlilik değerlerinin homojenizasyonu ve tesisin diğer ünitelerine sabit bir debinin basılabilmesi için 2 adet dengeleme havuzu bulunuyor. Dengeleme havuzundaki çökelmenin engellenmesi için her bir havuzda 1 adet jet halkalı dalgıç mikser ve 1 adet air mikser ile atıksu karıştırılıyor.

Terfi Pompa İstasyonu
Dengeleme havuzundan tesisin diğer ünitelerine, sabit ortalama debinin basılabilmesi için terfi haznesi yer alıyor. Burada bulunan 4 asıl ve 2 yedek pompa vasıtasıyla atıksu, pH nötralizasyon havuzuna terfi ediliyor. Terfi pompaları seviye kontrol sistemine bağlı olarak çalışıyor ve minimum su seviyesinin altında pompalar duruyor.

Koku Giderme Ünitesi
Tesisin işletmeye alınmasından sonra yaşanan koku problemini gidermek üzere, kokunun oluştuğu giriş yapısı, dengeleme havuzları ve kimyasal arıtma ünitelerinin çatı ve cepheleri CTP levhalarla kapatılmış, kapalı hacim içerisindeki kirli hava CTP fanlarla emilerek bazik çözeltilerin bulunduğu tanklardan oluşan gaz yıkama ünitelerinden geçirilerek arıtılıyor. Yapılar içerisindeki hava, havalandırma kanalları ile toplanıyor, bazik yıkama tanklarında bulunan çözeltilere pH metrelerden alınan değerlere göre kostik dozlanıyor.
Tankın alt kısmında depo olarak kullanılan bölümdeki çözeltiler sirkülasyon pompasıyla tekrar nozullara pompalanıyor. Bütün tanklarda gaz-sıvı temasının artırılması için yüzey artırıcı malzeme bulunuyor.

Kimyasal Arıtma Üniteleri

Nötralizasyon Havuzları
Tesis debisini karşılayacak şekilde, paralel çalışan 4 adet pH ayar havuzu bulunuyor. pH ayar havuzlarına yüzde 10’luk kireç ve/veya yüzde 98’lik sülfirik asit dozlaması yapılarak atıksular istenilen pH değerinde tutuluyor.

Hızlı Karıştırma Havuzu
Paralel çalışan 4 adet hızlı karıştırma havuzunda koagülant madde olarak yüzde 40’lıkFeCl3 dozlanıyor. Hızlı karıştırma havuzlarında ilave edilen kimyasal maddelerin atıksu ile homojen karışımı sağlandıktan sonra, atıksu yavaş karıştırma havuzlarına alınıyor.

Yavaş Karıştırma Havuzu
Paralel çalışan 4 adet yavaş karıştırma havuzunda, homojen karışım sağlamak üzere düşey milli paletli tip birer yavaş karıştırıcı bulunuyor. Bu havuzlara floklaşmayı artırmak için ihtiyaç halinde anyonik polielektrolit dozlaması yapılıyor.

Kimyasal Çökeltme Havuzu
4 adet inşa edilen kimyasal çökeltme havuzunda, verilen atıksuyun içindeki çökelebilir maddelerin çökeltilerek sudan ayrılmasıyla biyolojik arıtmanın yükünün azaltılması sağlanıyor. Dipte konik kısımda çökelen çamur, dalgıç pompalarla alınarak çamur depolama havuzuna, üst su ise savak sistemiyle toplanarak biyolojik arıtmaya tabi tutulmak üzere havalandırma havuzlarına veriliyor.
Havuz çıkışında yüzücü maddelerin savaklanmaması için dalgıç perde ve birim boydan eşit miktarda su savaklanması için çelik levhalar üzerine belirli aralıklarla V şeklinde açılmış dişlerden meydana gelen ayarlanabilir, üçgen savaklar teşkil edilmiş.
Kimyasal çökeltme havuzu içinde kenardan tahrikli sıyırıcı mekanizma, bir taraftan dip çamurunu toplarken diğer taraftan yüzen cisimleri havuz yüzeyinden uzaklaştırıyor.
Kimyasal çökeltme havuzu yüzeyinden toplanan köpük ve kimya binası süzüntü suları kaba ızgara giriş kanalına tekrar arıtılmak üzere gönderiliyor.
Kimyasal çökeltme havuzundan kaynaklanan koku probleminin giderilmesi için de, tesisin 2. kademesinin yapılması aşamasında, ünitenin çatı ve cepheleri CTP levhalarla kapatılarak içerisindeki kirli hava CTP fanlarla emiliyor ve bazik çözeltilerin bulunduğu tanklardan oluşan gaz yıkama ünitelerinden geçirilmek suretiyle koku giderimi yapılıyor.

Biyolojik Arıtma Üniteleri

Havalandırma Havuzları
Havalandırma havuzunda atıksuya hava transferi yapılarak organik kirliliğin mikroorganizmalar tarafından giderilmesi sağlanıyor. 4 adet paralel çalışan havalandırma havuzunun oksijen ihtiyacını karşılamak üzere 12 adet 45 kw’lık aeratör bulunuyor. Aeratörler havuzlar içerisinde bulunan 4 adet oksijenmetreye bağlı olarak çalışıyor ve havuz içerisindeki oksijen miktarı oksijenmetrelerle kontrol ediliyor. Havalandırma havuzundaki biyolojik faaliyetin gerçekleşebilmesi için gerekli olan nütrient ihtiyacını karşılamak üzere havalandırma havuzuna ihtiyaç halinde DAP çözeltisi dozlanıyor.

Dağıtım Yapısı
Biyolojik arıtmadan çıkan ve biyolojik olarak arıtmasını tamamlamış atıksuyun son çökeltme havuzlarına eşit olarak verilebilmesi için dağıtım yapısı kullanılmış.

Son Çökeltme Havuzu
Son çökeltme havuzu 4 adet inşaa edilmiş. Bu havuzlarda kirliliğin gravite ile çökelerek sudan ayrılması sağlanıyor. Son çökeltme havuzu içinde kenardan tahrikli sıyırıcı mekanizma, bir taraftan dip çamurunu toplarken diğer taraftan yüzen cisimleri havuz yüzeyinden uzaklaştırıyor.
Havuz çevresi boyunca yüzücü maddelerin savaklanmaması için dalgıç perde ve birim boydan eşit miktarda su savaklanması için çelik levhalar üzerine belirli aralıklarla V şeklinde açılmış dişlerden meydana gelen ayarlanabilir, üçgen savaklar teşkil edilmiş.

Köpük Haznesi
Biyolojik çökeltme havuzu yüzeyinden toplanan köpük, köpük haznesine alınıyor ve buradan köpükleri süzüldükten sonra kalan su deşarja gönderiliyor.

Çamur Geri Devir Pompa İstasyonu
Havalandırma havuzlarında mikroorganizma dengesinin sağlanması amacıyla gerekli miktarda bakterinin tutulabilmesi için son çökeltme havuzlarının tabanından çamur alınarak geri devir haznesinde biriktiriliyor ve yüzde 100 geri devir yaptırılıyor. Geri devir haznesinde toplanan çamurun geri devrettirilmeyen kısmı fazla çamur olarak bu hazneden susuzlaştırılmak üzere çamur depolama havuzuna alınıyor. Geri devir, çamur geri devir haznesinde yer alan dalgıç tipte pompalarla sağlanıyor. Fazla çamur hattı üzerinde debimetre bulunuyor ve çıkan fazla çamur miktarı kontrol ediliyor.

Arıtılmış Su Haznesi ve Hidrofor Binası
Son çökeltme havuzlarının üst suyu cazibe ile alınıp, arıtılmış su haznesinde toplanarak buradan geçirimli zemine veriliyor. Arıtılmış suyun bir kısmı da, tesis içerisinde bulunan yeşil alanların sulanmasında ve belt filtre preslerin geri yıkamasında kullanılıyor.

Çamur Susuzlaştırma Üniteleri
Çamur susuzlaştırma üniteleri; çamur depolama tankı, mekanik çamur yoğunlaştırıcı, belt pres ve dehidratörden oluşuyor. Antalya Bölgesinin sıcak iklim olması nedeniyle kimyasal/ön çökeltmeden alınan ham çamurun kolaylıkla koku yapacağı ve bu durumun tesis çalışanlarına ve çevreye rahatsızlık vereceği dikkate alınarak çamur susuzlaştırma ünitesinin öncesine havalandırmalı çamur depolama havuzu yapılmış.

Çamur Depolama Tankı
2 adet inşa edilen çamur depolama havuzuna kimyasal çökeltmeden alınan çamur ile son çökeltme havuzundan alınan stabilize olmuş biyolojik çamur veriliyor. Çamur depolama havuzunda koku oluşumunu azaltmak için ihtiyaç duyulan hava 2 adet dubalı aeratörle sağlanıyor.

Mekanik Çamur Yoğunlaştırıcı (Ön Susuzlaştırma Ekipmanı)
Mekanik çamur yoğunlaştırma, çamurun yoğunluğunun artırılması amacıyla belt-preslerin öncesinde kullanılmış. 2 asıl ve 1 yedek olarak devreye alınmış. Mekanik çamur yoğunlaştırıcı atılacak çamur miktarına bağlı olarak günde 8-12 saat çalıştırılıyor. Mekanik çamur yoğunlaştırıcı öncesinde çamura suyunu kolay bırakması için polielektrolit dozlaması yapılıyor.

Çamur Susuzlaştırıcı (Belt pres)
Çamur susuzlaştırma ekipmanı olarak 2 asıl ve 1 yedek olmak üzere 3 adet belt-pres kullanılmış. Mekanik çamur yoğunlaştırma ekipmanında yüzde  4 yoğunluğa ulaşmış çamur, doğrudan belt prese besleniyor. Belt pres  atılacak çamur miktarına bağlı olarak günde 8-12 saat çalıştırılıyor. Belt presten çıkan çamur yoğunluğu yüzde 25-30 arasında değişiyor.

Dehidratör
Yüzde 20 Katı Madde oranına sahip belt pres ünitelerinden çıkan çamur kekini yüzde 40-50 Katı Madde oranına çıkarıyor. Dehidratör, elektrik enerjisini kullanarak ve içerisinde bulunan tambur sayesinde presleme yaparak çamuru susuzlaştırıyor.

Süzüntü Suyu Haznesi
Belt pres ve mekanik susuzlaştırıcıdan gelen süzüntü suları ile belt pres binası drenaj suyu, süzüntü suyu haznesinde toplanıyor ve 60 m3/h kapasiteli dalgıç pompalar vasıtasıyla tekrar arıtılmak üzere havalandırma havuzuna gönderiliyor.

Laboratuvar
Arıtma tesisinin girişinden, tesis ünitelerinden ve arıtılmış sudan alınan atıksu numunelerinin, her gün tesis laboratuvarında analizleri yapılarak tesis kontrol ediliyor. Tüm verilere ait kayıtlar düzenli olarak tutuluyor.
Solar Çamur Kurutma Tesisi
Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nden “Çevresel Etki ve Değerlendirmesi Gerekli Değildir” kararı alınarak Haziran 2015’te yapımına başlanılan tesis 6 ay gibi kısa bir sürede tamamlanmış.
Teknoloji seçiminde; bölgenin coğrafi şartları, düşük enerji ve işletme maliyeti dikkate alınmış ve yenilenebilir enerji kaynağı olan güneş enerjisinden yararlanılmış.
Solar Kurutma Tesisi 1 adet seradan oluşuyor. Sera içerisinde 1 adet tambur karıştırıcı, aksiyel ve egzos fanları bulunuyor. Fanlar, tesiste bulunan iklim istasyonundan aldığı iç ve dış nem değerlerine bağlı olarak otomatik çalışıyor. Güneş radyasyonunun yetersiz kalabileceği düşünülerek kış aylarında kullanılmak üzere doğalgazla çalışan alttan ısıtma sistemi de eklenmiş.
Yüzde 90 kuruluğa getirilen arıtma çamurları Çevre ve Şehircilik Bakanlığından Lisanslı Çimento Fabrikalarına ek yakıt olarak gönderiliyor.

Antalya OSB’de Atık Yönetimi
Evsel ve evsel nitelikli endüstriyel katı atıklar OSB Müdürlüğü’nün anlaşmış olduğu özel bir firma tarafından haftada 5 gün (Cumartesi-Pazar hariç) toplanarak Büyükşehir Belediyesi Düzenli Depolama Sahası’na gönderiliyor ve bertarafı sağlanıyor. Bölge Müdürlüğü ve bünyesinde bulunan diğer işletme binalarının atıklarıyla ilgili olarak; Atıksu Arıtma Tesisi’nin içerisinde bir atık toplama alanı inşa edilmiş. Kağıt, plastik, cam ve metal atıklar bu alanda biriktiriliyor. Tüm bu atıkların bertarafı, Çevre Mevzuatı ve ilgili yönetmelikler doğrultusunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisanslı firmalara gönderilerek sağlanıyor.
Atık Pillerin ayrı toplanması ile ilgili olarak TAP (Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği İktisadi İşletmesi) ile protokol imzalanmış, tüm fabrika ve sosyal tesislere atık pil kutuları ve broşürler bırakılarak çevre bilincinin oluşmasına, bu atıkları evsel ve diğer atıklardan ayrı toplanarak bertarafının sağlanmasına katkıda bulunuluyor.
Atıksu Arıtma tesisinde makine bakım-onarımı sırasında kullanılan atık yağlar, tesis içinde güvenli alanlarda biriktirilerek lisanlı atık yağ bertaraf tesisine gönderiliyor ve her yıl tehlikeli atık beyan sistemine veri girişi yapılıyor. OSB Müdürlüğü yemekhanesinden kaynaklanan bitkisel atık yağlar ise ayrı bidonlarda biriktirilerek lisanslı geri kazanım tesislerine gönderiliyor ve geri kazanılması sağlanıyor.
Bölgede faaliyet gösteren firmalardan kaynaklanan tehlikeli ve tehlikesiz atıklarla ilgili olarak;
-     Yerinden yönetimin sağlanması,
-     Taleplere hızlı cevap verilerek çözüm üretilebilmesi amacıyla, bölgeye olan yakınlığı ve atık kabul kodları göz önünde bulundurularak Atık Taşıma ve Bertaraf Lisansı bulunan Beysu Atık Yönetimi firması ile atık yönetimi konusunda işbirliği yapılması kararı alınmış ve protokol imzalanmış.
Bölge Müdürlüğü, katılımcıların bu tür atıklarını; uzun süre biriktirmelerine gerek kalmaksızın, uygun nakliye ve bertaraf maliyetleriyle düzenli olarak toplanabilmesini, taşınarak bertaraf edilmesini ve belgelendirilmesini sağlamayı hedefliyor.

Endüstriyel Simbiyoz ve Eko-Verimlilik Projesi
Antalya OSB Müdürlüğü, bugüne kadar başarıyla yürüttüğü çevre yönetimi faaliyetlerini, bir adım daha öteye taşıyarak “sürdürülebilir üretim” ve “sürdürülebilir sanayi bölgesi” yaklaşımları çerçevesinde geliştirmeyi hedefliyor. Bu kapsamda başta kaynak verimliliği ve atık azaltımı olmak üzere, sürdürülebilir üretim anlayışını destekleyecek “AOSB’de Endüstriyel Simbiyoz ve Eko-Verimlilik Projesi”ni hayata geçiriliyor. Projenin yürütülmesiyle ilgili olarak Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı ile sözleşme imzalanmış.
Proje için KOSGEB’in Meslek Kuruluşu Proje Destek Programı’na başvuruda bulunulmuş ve belirtilen gider kalemlerinin yüzde 50’sine (170.500-TL) KOSGEB’den hibe destek alınmış.
Proje OSB’lerde bir ilk olmakla birlikte Antalya OSB Müdürlüğü de KOSGEB’den “Meslek Kuruluşu Proje Destek Programı” kapsamında hibe desteği almaya hak kazanan ilk Organize Sanayi Bölgesi olmuş.

Projenin amacı; Endüstriyel Simbiyoz ve Eko-Verimlilik prensipleri doğrultusunda;
•     AOSB’deki işletmelerde;
-    Kaynak yönetimi ve atık azaltımına yönelik önlemlerin alınmasının sağlanması,
-     İşbirliği kültürünün oluşması,
-     Çevre performansının ve rekabetçiliğin geliştirilmesi,
•     AOSB genelinde;
-     Kaynak yönetimi ve atık azaltımı konusunda farkındalığın arttırılarak bu konudaki faaliyetlerin yaygınlaştırılması,
-     Verimliliğin artırılması,
-     Sürdürülebilir sanayi bölgesi olma yolunda önemli adımların atılması,
•    AOSB’deki işletmeler arasında, OSB dışındaki işletmeler ve diğer sanayi bölgeleri ile de etkileşim halinde endüstriyel simbiyoz uygulamalarının teşvikine ve yaygınlaştırılmasına katkı sağlanması.
16 Eylül 2015 tarihinde başlayan projenin Çevresel ve Sektörel Analiz aşaması kapsamında; projeyi anlatmak ve bölgeyle ilgili veri toplamak amacıyla ilgili kurumlara ve sanayicilerden belirli sektörlerin temsilcilerine ziyaretler gerçekleştirilmiş. Elde edilen verilerle Antalya Organize Sanayi bölgesi başta olmak üzere Antalya bölgesinde oluşabilecek Endüstriyel Simbiyoz Potansiyelleri ortaya koyulmaya başlanılmış.
2 yıl sürecek olan projenin sonunda; yapılan çalışmalar, projenin çıktıları ve kurulan simbiyotik ilişkiler “Kapanış Toplantısı”yla OSB katılımcıları ve proje paydaşlarıyla paylaşılacak.