2 Haziran 2014 | SÖYLEŞİ 70. Sayı (Mayıs 2014)

Schneider Electric’in online hidrolik modelleme ve şebeke yönetimi yazılımı olan Aquis’i anlatan Schneider Electric WWW Satış Mühendisi Ramazan Tunçer, Aquis’in, su yatırımlarının büyük bölümünü oluşturan altyapıyı kontrol altına aldığını söylüyor…Enerji yönetiminde global uzman olarak kendisini konumlandıran Schneider Electric, kurulduğu 1836 yılından bu yana büyümesini sürdürüyor. 2013 yılı içerisinde 24 milyar euro satış gerçekleştiren şirket, Türkiye’de 2 binden fazla çalışanıyla Endüstri, Enerji-Altyapı, Veri Merkezleri, Konut ve Bina temel alanlarında faaliyet gösteriyor. Endüstri birimi içerisinde birçok farklı segmentte otomasyon ve kontrol çözümleri sunan Schneider Electric’in ağırlıklı çalıştığı segmentlerden biri de su sektörü.


Schneider Electric’in, suyun çevrimindeki her safhada elektrik ve otomasyon anlamında ürün, çözüm ve servis hizmetleri sunduğunu söyleyen Schneider Electric WWW Satış Mühendisi Ramazan Tunçer, “Suyun çevrimi, doğadan elde edilmesi ile başlıyor. Ardından arıtma tesislerinde suyun işlenmesi, şebekeye dağıtılması, kullanım sonrasında ise atıksuyun tekrar toplanması ve doğaya geri verilebilir hale getirilmesi ile tamamlanıyor. Bu süreçlerin her safhasında enerjinin sağlanması ve doğru şekilde kullanılması, suyun güvenilir bir şekilde kullanıcılara aktarılması, arıtma işlemlerinde otomasyon ve kontrolün sağlanması için ürün, çözüm ve servisler sunuyoruz” diyor.


Su sektöründeki yatırımların daha çok devlet yatırımları olduğunu belirten Tunçer, “Son dönemde ise ihtiyaca paralel olarak su prosesine hatırı sayılır bir bütçe ayrılıyor ve çok sayıda proje gerçekleştiriliyor. Aynı şekilde yurtdışında da şehirleşmeye paralel olarak su şebeke ve arıtma tesisleri yapılıyor. Schneider Electric olarak sadece bu konuda çalışan çok geniş bir ekibimiz ve partner ağımız var. Bu güçlü yapımızla birlikte yurtiçi ve yurtdışı birçok projede su artıma tesisi kontrolü, isale hatları kontrolü, şebeke dağıtım kontrolü, atıksu artıma tesislerinin kontrolü ve pompa istasyonlarının kontrolü projelerini üstleniyoruz. Şu an halihazırda devam eden projelerimizden örnek verecek olursak, Türkiye’den Kıbrıs’a içmesuyu teminini sağlayan DSİ projesinde pompaların OG frekans konvertörleri sağlanması işini yürütüyoruz. Bunun dışında İSKİ, İSU, ASKİ, BUSKİ, KASKİ, ASAT ve daha birçok önemli idarede şebeke veya arıtma kontrolünde Schneider Electric ürünleri ve çözümleri kullanılıyor” şeklinde konuşuyor.





Schneider Electric olarak, Türkiye’de su sektöründe önemli bir takım ihtiyaçlar gördüklerini sözlerine ekleyen Ramazan Tunçer, şöyle devam ediyor: “Bu ihtiyaçların en önemlilerinden biri son dönemde daha derinden hissetmeye başladığımız su kaynaklarının kısıtlılığı, azlığı ve neticesinde suyun artık daha doğru kullanmamız gereken değerli bir kaynak haline gelmesi. Diğer taraftan her geçen gün yaşlanan altyapımız ve şehir nüfusunun artmasıyla birlikte daha çok operasyonel giderlerin ortaya çıkması. Suyun en az kendisi kadar değerli olan, suyun işlenmesi ve dağıtımı aşamasında oluşan enerji tüketiminin azaltılması noktasındaki ihtiyaçlar. Bunların ardından suyun kalite ve güvenilirliğinin sağlanması ve yeni yönetmeliklerle bunların düzenlenmesini temel ihtiyaçlar olarak tanımlayabiliriz.”


“Bütün bu temel ihtiyaçlar gözönünde bulundurulduğunda Schneider Electric global bir enerji yönetimi uzmanı olma vizyonuna paralel olarak Türkiye’de kullanılan suyun kalitesinin geliştirilmesini, işletme maliyetlerinin azaltılmasını, kolay kontrol edilebilir ve daha yüksek performanslı çalışan tesislerin oluşturulmasını, daha az enerji ve kimyasal kullanımını sağlamayı ve şebekeye verilen suyun daha makul seviyedeki fiziksel kayıplarla kullanıcıya ulaştırılmasını hedefliyor.”


Aquis ile akıllı su şebekeleri
Schneider Electric’in bütün bu ihtiyaçlara cevap vermesi adına sunduğu çözümlerin bir parçasının da Aquis yazılımı olduğunu söyleyen Tunçer, Aquis yazılımıyla ilgili şu bilgileri veriyor: “Bir su idaresinin en büyük yatırım kalemlerinden biri altyapıdır. Diğer tesislere yapılan yatırım miktarı yüzde 20 oranında ise geri kalan yüzde 80’lik yatırım maliyeti altyapıya, yani su şebekesinedir. Sonrasında yapılan işletme ve bakım maliyetlerinin dağılımı da benzer orandadır. Rezervuar, pompa istasyonu gibi yüzde 20’lik maliyetin olduğu birimler için otomasyon ve izleme sistemleri kullanılmasına rağmen varlıkların ve yatırımının yüzde 80’ini oluşturan şebeke altyapısı için çoğu işletmede etkin bir izleme ve takip sistemi kullanılmıyor.”


“Artan şehirleşme ile birlikte şebeke altyapısının çok büyük boyutlara ulaştığını, müşteri sayısının ve su tüketiminin arttığını görüyoruz. Bununla birlikte su kaynaklarımızın daha doğru kullanılması konusunda birçok çalışma yapılıyor. 2013’te gerçekleştirilen ‘Su Kayıp ve Kaçakları Çalıştayı’nda belirtilen verilere göre Türkiye’de ortalama kayıp su oranı yüzde 46. Bu oran Almanya’da yüzde 7, Danimarka’da ise sadece yüzde 6 civarında. Şebekedeki bu kayıp sadece kaynağından aldığımız su değil. Suyun kullanıcıya ulaştırılmasına kadar harcanan elektrik enerjisi, işçilik ve bakım giderleri, arıtma maliyetleri ve kullanılan kimyasalların maliyetini de değerlendirmeye almamız gerekiyor. Bütün bunlar gözönünde bulundurulduğunda böyle bir kaybın makul oranlara indirilmesi Türkiye’ye yeni barajlar kazandırılmasıyla eşdeğerde bir çalışma olacaktır.”


Online Hidrolik Modelleme
“Modern bir su idaresinin bu anlamdaki temel ihtiyacı şebeke üzerinde tam bir izleme ve kontrol sağlanmasıdır. Aquis yazılımı, SCADA, GIS ve abone veritabanı ile entegre olabilen, şebekenin etkin bir şekilde takip edilmesini, operasyonların etkin bir şekilde yapılmasını sağlayabilen online bir hidrolik modelleme yazılımıdır.”


“Birçok şebeke altyapı projesinde bilgiler bir hidrolik modelleme yazılımı ile girilerek tasarım yapılıyor ve saklanıyor. Ancak hidrolik modelleme yazılımı online yetenekleri ile birlikte kullanıldığında sadece bir tasarım aracı değil, günlük operasyonların yönetilmesinde, potansiyel problemlerin farkedilmesinde, enerji verimliliği sağlanmasında, kayıp kaçak yönetiminin yapılmasında, su kalitesinin takibinde işletmeye çok önemli faydalar sağlayabilir. Üstelik Aquis’in işletme arayüzünü kullanmak yüksek bir bilgi ve eğitim seviyesi gerektirmiyor. En temel operasyonlar hidrolik modelleme uzmanlarının veya mühendislerinin müdahalesine ihtiyaç olmadan SCADA operatörü tarafından yapılabiliyor ve bilgiler, ilgili birimlere aktarılıyor. Aquis, bütün SCADA yazılımları ile uyumlu çalışabileceği gibi yine Schneider Electric tarafından sunulan ClearSCADA yazılımının içine tam entegre edilebiliyor ve SCADA operatörünün Aquis’i aynı ekranda kullanması sağlanabiliyor. Böyle bir entegrasyon ile birlikte Aquis, işletmeye enerji verimliliği, kayıp-kaçak yönetimi ve su kalitesi yönetimi gibi birçok fayda sağlıyor.”



Aquis ile DMA bazında su kayıp miktarlarının takibi


Enerji Verimliliği
“Şehrin her noktasındaki basınç bilinemediğinden genelde şebekelerimiz olması gerekenin üzerinde bir basınçta tutuluyor. Bu da pompaların daha fazla enerji tüketmesi anlamına geliyor. Gereğinden fazla ölçüm yapmak hem maliyetli hem de bu hakimiyeti tümden sağlayamayacağı için şebeke için en uygun yapı oluşturularak, yeterli miktarda ölçüm noktası belirlendikten sonra geriye kalan kısım Aquis tarafından simüle edilebilir. Aquis yazılımı şebeke simülasyonu ile en uç noktadaki kullanıcıya kadar yeterli basıncın ulaşmasını sağlayacak şekilde pompalar için minimum basınç set değerlerini dinamik olarak belirleyebilir. SCADA ile yapılan entegrasyon ile bu basınç set değeri SCADA’ya aktarılabilir ve pompaların en uygun basınç seviyesini gözeterek çalışması sağlanabilir. Böylelikle suyun şehir şebekesindeki dağıtımında birim metreküp için harcanan enerji miktarı yüzde 10 oranında azaltılabilir. Diğer taraftan SCADA’dan gelen rezervuar seviye bilgisi de simülasyonda kullanılarak rezervuara aktarılacak su miktarı ve bunun zamanlaması organize edilebilir.”


Kayıp Kaçak Yönetimi 
“Aquis ile basınç yönetiminin doğru şekilde yapılması aynı zamanda şebekedeki kayıp su miktarını da azaltacaktır. Mevcut sızıntılardaki kayıp su miktarı şebekedeki basıncın düşürülmesi ile orantılı olarak azalacaktır. Aynı zamanda yüksek basınç uygulanmadığından şebeke borularında yeni oluşacak problemlerin miktarı da azalacağından, kayıp su oranındaki zamanla gerçekleşen artışın ivmesi azalacaktır.”


“Şebekedeki kayıp kaçakla mücadelenin etkin yollarından biri de minimum gece debisinin takip edilmesidir. Şebekedeki izole ölçüm bölgelerindeki gece debileri Aquis yazılımı ile takip edilebilir, sınır değerler tanımlanarak gerektiğinde uyarı verilmesi sağlanabilir. Böylelikle kayıp kaçak taramasında çalışan ekiplerin hangi bölgeye yoğunlaşması gerektiği konusunda bilgi verilebilir ve ekiplerin daha etkin çalışması sağlanır. Abone veritabanı ile yapılacak entegrasyon ile Aquis bütün DMA’ların kayıp kaçak oranlarının etkin bir şekilde takip edilmesini sağlayabilir.”


“Aquis ve SCADA entegre çalıştığında SCADA’dan gelen akış ve basınç değerleri simülasyon değerleri ile periyodik olarak karşılaştırılır. Eğer sahadan anormal bir basınç veya akış değeri geliyorsa operatör bunun için uyarılır. Böylelikle şebekede oluşan arızalar hızlı bir şekilde tespit edilir ve hangi bölgede olduğu belirlenebilir. Ekiplerin daha hızlı müdahale etmesi sağlandığından bu esnada oluşacak su kayıpları da en aza indirilir.” 


Su Kalitesi Yönetimi
“Kullanıcılara iletilen suyun kalitesi de idare için en önemli konulardan biridir. Aquis yazılımı ile suyun yaşı, kullanılacak kimyasalların miktarı ve süresi gibi kriterler takip edilebilir. Şebeke içerisinde suyun kalma süresi hem sağlık açısından hem de suyun tadının korunması açısından önemlidir. SCADA’dan gelen akış bilgileri ile Aquis simülasyon verileri birleştirilerek hangi rezervuar veya kaynak suyunun hangi kullanıcılara ulaştığı ve suyun şebekedeki akış yönü tespit edilebilir. Suyun şebeke borularında ne kadar süre kaldığı bilgisi elde edilebilir ve kaliteli su temini için bu verilerle şebeke altyapı değişiklikleri planlanabilir.”


“Aquis ile herhangi bir arıtma tesisinden yapılan klorlama veya diğer kimyasal işlemlerin zamanla kullanıcılara dağılımı takip edilebilir. Doğru oranda kimyasal kullanımı ile hem su kalitesi garanti altına alınır hem de kimyasallar için harcanan maliyetler düşürülebilir.”


Kazalar ve Kirlilik
“Şebekede oluşacak bir arızadan dolayı meydana gelecek enfeksiyon tehlikesi en başta insan sağlığını tehdit edeceği gibi, idarenin güvenilirliğine de zarar verecektir. Böyle bir olay olduğunda ilgili alanın karantinaya alınması ve diğer bölgelerin etkilenmesini engellemek ve diğer bölgelerdeki kullanıcıların hizmet almaya devam etmesini sağlamak öncelikli işlerdir. Aquis yazılımı ile olayın olduğu yer işaretlenerek ne kadar sürede şebekenin hangi kısımlarını etkileyebileceği, nerelere kadar yayılabileceği veya yayıldığı simüle edilebilir ve alınacak aksiyon için en kritik bilgiler elde edilebilir. Bunun da ötesinde, bu olaydan etkilenecek kullanıcılar listelenerek sms veya e-mail ile bilgilendirme yapılabilir. Böylelikle sıkıntılı bir durum bertaraf edildiği gibi müşteri ile iletişim en etkin şekilde sağlanarak müşteri memnuniyeti üst seviyede tutulur.”



Aquis ile şebekede yapılacak operasyonun simüle edilmesi


Günlük Operasyonlar
“Aquis sadece bir tasarım yazılımı değil, SCADA’ya entegre olabilen bir operasyon yazılımıdır. Yüksek teknik bilgi gerektirmeyen, operatörlerin rahatlıkla kullanabileceği bir arayüz sağlar. Böylelikle şebeke üzerindeki operasyonların personel tarafından daha bilinçli ve etkin şekilde yapılmasına olanak verir. Yapılabilecek operasyonlardan birini örnek vererek daha somut bir şekilde belirtmek gerekirse... Şebekede bakım ihtiyacı olan bir bölgede bir vananın/hattın kapatılması gerekiyor. Aquis operatörü ekran üzerinde bu noktayı kapatmak için işaretleyip simülasyon yapar. Geçmiş bilgilere ve tüketim profillerine göre önümüzdeki saatlerde/günlerde şebekedeki tüketim ve akış oranları şebekenin dinamikleri de göz önünde bulundurularak simüle edilir. Simülasyon neticesinde operatör ekrandaki zaman seçimini kaydırarak şebekedeki basınç değerlerinin dağılımını gözlemler. Sözgelimi Akşam saat 20:00 ile sabah saat 05:00 arasında tüketimin düşük olacağını ve şebekedeki basıncın normal seviyede seyredeceğini tespit eder ve bakım ekiplerine bu vananın bu saatler arasında kapatılıp gerekli bakım çalışmaları yapılabileceğini iletir. Hiçbir kullanıcı rahatsız edilmeden, hiçbir şikayet almadan bu tür bakım operasyonlarının yapılması sağlanabilir.”


“Şebekede oluşabilecek kritik durumlar için Aquis, operatörü önceden uyarabilir. Geçmiş bilgilere göre önümüzdeki saatlerde tüketimin aşırı artacağını ve rezervuar seviyesinin bunun için yeterli olmadığını analiz eden Aquis, bu bilgiyi saatler öncesinden operatöre bildirir. Gerekli aksiyonlar alınarak şebekede herhangi bir sıkıntı yaşanmasını önler ve işletmenin güvenilirliğine katkı sağlar.”


Tasarım ve Mühendislik
“Şebeke altyapı yatırımının maliyeti gözönünde bulundurulduğunda talep ve kaynaklara göre en doğru şebeke tasarımının yapılması hayati önem taşır. Aquis ile düğüm nokta detayları girilerek şebeke tasarımı yapılabilir, kullanıcı talepleri ve profilleri gözönünde bulundurularak senaryolar oluşturulabilir ve bu senaryoların simüle edilmesi ile Aquis’in gerekli minimum boru çaplarını hesaplaması sağlanabilir. Ayrıca kullanılacak şebeke boruları için tasarımcılar Aquis üzerinde kendilerine özel kütüphaneler oluşturabilir. Excel veya benzeri platformlarda hazırlanan kütüphaneler Aquis’e aktarılabilir. Aynı şekilde daha önce bir GIS yazılımı ile hazırlanan şebeke detayları da Aquis’e aktarılarak vakit kaybetmeden modelleme işlemleri devam ettirilebilir.”


Kazanımlar
“Aquis işletmelere yatırım esnasında ve mevcut şebekenin işletilmesi esnasında enerji tasarrufu, su kaybının geri kazanımı, ekiplerin verimli çalışması, daha az arıza oranı, daha üst seviye müşteri memnuniyeti konularında benzersiz gelişimler ve faydalar sağlar. Bu kazanımlarla birlikte tipik bir Aquis yatırımı kendini 2 yıldan kısa sürede geri kazandırır. Sonrasında daha kolay ve verimli yönetilebilen, üzerinde tam kontrol sağlanabilen bir şebeke işletmesi kazandırır.”


Schneider Electric Smartwater Çözümleri
“Aquis yazılımı akıllı su şebekeleri için sunulan çözümlerin en önemli parçalarından biri. Bununla birlikte bilginin ilk elde edildiği ölçüm sensörlerinden, bilginin analiz edildiği ve raporlandığı son noktaya kadar olan süreçte Accutech kablosuz sensörler, ScadaPack RTU ve dataloggerlar, Trio modemler, ClearSCADA ve OASYS SCADA, WMS Leakage Management ve ArcFM Water Utility GIS çözümleri sunuyoruz. Schneider Electric, arıtma tesislerinde, iletim ve dağıtım şebekelerinde sunduğu PlantStruxure telemetri ve proses otomasyonu çözümleriyle yönetilebilir, verimli bir işletme oluşturulmasına katkı sağladığı gibi suyun kullanıcılara güvenilir, sağlıklı ve kaliteli bir şekilde ulaştırılmasında  da etkin çözümler sunuyor.”

 

---

R E K L A M