10 Mart 2011 | TESİS 36. Sayı (Ocak - Şubat 2011)

Toplam 6.400 m3/gün ortalama debiye göre inşa edilen GOSB Merkezi Atıksu Arıtma Tesisi, ikinci kademe sonunda 9.600 m3/gün kapasiteye ulaşacak…
Gebze Organize Sanayi Bölgesi (GOSB), Türkiye’nin kişi başına düşen üretim miktarının en yüksek olduğu İstanbul ve Kocaeli sınırında yer alıyor. Kalifiye personel, hammadde tedariği, pazara yakınlığı ve her noktadan ulaşım kolaylığı sayesinde bir cazibe merkezi olan GOSB, 1986 yılında Kocaeli ve civarında çarpık sanayileşmenin yol açtığı çevre kirliliğini önlemek, sanayiyi disipline edebilmek amacıyla kurulmuş. 537 hektar alan üzerine yer alan GOSB’da, 193 parselde, 34’ü yabancı sermayeli 127 işletme üretim yapıyor. Bölgede 2010 yılı Aralık ayı itibarıyla yaklaşık 20 bin kişi istihdam ediliyor.
Yapım sözleşmesi 17.09.2009’da imzalanan GOSB Merkezi Atıksu Arıtma Tesisi’nin inşaatı bir yılda tamamlanarak 17.09.2010 tarihinde su alımına başlanmış. Şu anda geçici kabul öncesi performans testleri yürütülmekte olan tesisin 2011 yılı Mart ayında Deşarj İzni’nin alınması öngörülüyor. Merkezi Atıksu Arıtma Tesisi’nin tamamlanmasıyla, daha önce her katılımcı firmanın bireysel arıtma tesisleri işletmek veya vidanjör ile atıksularını taşıtmak suretiyle çözmek zorunda kaldığı atıksu sorunu, ortak bir çözüme kavuşturulmuş.

Mass Arıtma ve Gezer Endüstri Ortak Girişimi tarafından yapıldı
Toplam 6.400 m3/gün ortalama debiye göre inşa edilen tesis, ikinci kademe sonunda 9.600 m3/gün kapasiteye ulaşacak şekilde tasarlanmış. Arıtma tesisi çıkış suyu standardı olarak Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Tablo 19’da verilen deşarj kriterleri esas alınmış. Tesisin yapımı ve beş yıl süre ile işletimi Mass Arıtma Sistemleri İnş. San. ve Tic. A.Ş. ile Gezer Endüstri İnş. San. ve Tic. A.Ş. Ortak Girişimi tarafından üstlenilmiş.
Tesiste fiziksel, kimyasal ve biyolojik arıtma prosesleri ile çamur kurutma ve koku giderim üniteleri bulunuyor. Sistem, fiziksel ve kimyasal arıtma ünitelerini takiben ileri azot ve fosfor giderimli biyolojik aktif çamur prosesini esas alıyor. Minimum alan kullanımını sağlamak amacıyla biyolojik arıtma bölümü, anaerobik tank, anoksik tank ve aerobik havuz ile çöktürme havuzunun iç içe olduğu kompakt bir reaktör olarak tasarlanmış. Birinci kademe debi için 2 adet biyolojik reaktör kurulan tesiste, ikinci kademe debide ilave 1 adet reaktör yapılması öngörülüyor.

Arıtma çamuru, çimento fabrikalarında bertaraf edilebiliyor
Tesiste oluşacak kimyasal ve biyolojik çamurlar, ayrı yoğunlaştırma tanklarında biriktiriliyor ve susuzlaştırma için dekantöre basılıyor. Çamurların ayrı ayrı toplanmasına olanak veren sistem sayesinde, kimyasal arıtma çamurunun tehlikeli atık niteliğinde oluşması durumunda, yönetmeliklere uygun şekilde bertarafı minimum maliyetle sağlanabiliyor. Dekantör çıkışında, katı madde miktarı en az yüzde 25 seviyesine çıkan çamur, termal kurutucularda katı madde yüzdesi yüzde 80’i aşacak şekilde kurutuluyor. Bu şekilde, arıtma çamurunun lisanslı çimento fabrikalarında bertarafı mümkün kılınıyor ve atıksu arıtma tesisleri için en önemli sorunlardan biri haline gelen çamur bertarafı çözüme kavuşturuluyor.

Biyolojik koku giderim sistemi
Tesisin organize sanayi bölgesi içinde, fabrikalara yakın konumu sebebiyle olası koku problemlerine karşı önlem olarak, kimyasal koku giderim sistemlerine kıyasla işletme giderleri çok daha düşük ve işletilmesi daha kolay olan biyolojik koku giderim sistemi kurulmuş. Tesisin giriş yapısındaki kaba ve ince ızgara kanallarının üzeri CTP kapaklarla kapatılarak fanlarla biyolojik koku giderim ünitesine bağlanmış. Çamur kurutma binasında ise saatte 5 çevrim kapasiteli fan ile kötü hava biyofiltreye iletiliyor. Ayrıca, dekantör üzerinden ve üzeri kapalı vidalı konveyör üzerinden de koku içeren hava emişi yapılıp koku giderimine veriliyor.
Biofiltrelerde proses tamamen biyolojik olup, mikroorganizmaların suda çözünen toksik olmayan ve kötü koku oluşturan maddeleri çürütmesi esasına dayanıyor. Mikroorganizmalar kıymık, torf ve gübre karışımı ile edinilen özel filtre malzemesi üzerinde yetiştiriliyor. Bakteriler kirli hava içerisinde bulunan besin maddelerini kendi metabolizmalarında kullanarak havayı temizliyor. Optimum bakteri faaliyeti, belli bir nem seviyesinde elde edilebildiğinden, otomatik damlatma sistemi ile ortam nemi istenen düzeyde tutuluyor.

Çamur kurutma ünitesi
Çamur kurutma ünitesi için doğrudan ateşlemeli belt tipi termal kurutma sistemi seçilmiş. Tesisin buharlaştırma kapasitesi 800 kg/saat. Susuzlaştırılan kimyasal ve biyolojik arıtma çamuru, belt üzerinde düzgün yayılımı sağlamak için bir dağıtım hunisi vasıtasıyla iletiliyor. Ardından çamur keki, yüzeyi büyütmek amacıyla şeritler halinde kesiliyor ve üst banta dökülüyor. Brulör aracılığıyla 250 °C sıcaklığa ulaşan gaz, kurutma bölümlerine üşeniyor. Bu sırada sistemin içindeki hava sıcaklığı 140 °C’ye kadar çıkıyor. Paslanmaz çelikten üretilen konveyör üzerindeki bant ilerlerken, çamurun sıcaklığı 80 °C’ye ulaşıyor ve içerisindeki su buharlaşıyor. Yüzde 90 katı madde mertebesine kadar kurutulan çamurun sıcaklığı, sistemi terk etmeden önce 50 °C’ye düşürülerek güvenli depolamaya olanak sağlanıyor. Sistem içindeki havanın bir kısmı scrubber ünitesinde alındıktan sonra brülöre besleniyor. Kalan kısmı ise koku giderimi ünitesine aktarılıyor.

GOSB’un diğer çevre faaliyetleri
GOSB’da 1989 yılından bu yana faaliyetlerini sürdüren çevre bölümü, katılımcılara çevre ve işletme izinleri ile ilgili danışmanlık ve yönlendirme hizmetleri veriyor ve çevre kirliliğinin kontrolü amacıyla sanayi tesislerinin alması gereken önlemler konusunda bilgilendirme toplantıları düzenliyor. Katılımcılara yasal yükümlülükleri ve periyodik bildirimleri konularında hatırlatmalar yapılıyor.
2006 yılından bu yana, katılımcı faaliyetlerinden kaynaklanan tehlikeli atıkların İZAYDAŞ’a taşınması, arıtma çamurlarının ve atıksuların vidanjörle Deşarj İzni’ne sahip tesislere nakledilmesi, firma atıksu çıkışlarının günlük olarak kontrolü, numune alımı ve analizlerinin yaptırılması hizmetleri GOSB tarafından koordine ediliyor.
Ağaçlandırma çalışmaları GOSB’un kuruluşundan bu yana önemle üzerinde durulan konulardan biri. 1991 yılında başlatılan ağaçlandırma çalışmaları sonucunda bölgeye 25 bin fidan dikilmiş. Bu rakam katılımcıların bahçelerine diktiği fidanlarla beraber 30 bini geçiyor. GOSB, bunun yanı sıra 2001 yılında 11 hektar üzerinde GOSB Ormanı oluşturmuş. 8 bin 350 ibreli fidan dikilen ormana her yıl yeni fidanlar ekleniyor ve eskilerin bakımı yapılıyor.
ISO 14001:2004’ün yanı sıra ISO 9001:2008 ve OHSAS 18001:2007 sertifikaları ile EFQM Mükemmellikte Yetkinlik belgelerine sahip olan GOSB, çevre yönetim birimi ile faaliyetlerine devam ediyor.