www.dogayayin.com 1 SSN 1305-5305 SUVEÇEVRETEKNOLOJiLERSiEKTÖRDERGiSi• iKiAYDABiRYAYINLANIR•FIYATI:4,50YTL• EYLÜL-EKiM2006• YIL 2 • SAYI10 - m:ıE:m YAYIN GJIUIU
• ISTANBUL'UARITIYORUZ!.. DÜZENLİ DEPOLAMAALANLAR! ÇÖPSIZINTISUYUARITMA TESİSİ ÖNCE SONRA KiYi VE SAHİL TEMİZLİK MOLOZ VE HAFRİYAT TIBBİ ATIK VE İMHA TESİSLERİ Çöpün çevreye zarar vermeyecek hale getirilmesi ve olabildiğince geri kazanımı için bir çok çözüm ürettik. Teknolojiyle desteklenen modern tesislerimizde, İstanbul ve İstanbullular için çalışıyoruz. KOMPOSTVE GERİ KAZANi M TESİSİ ÇÖPGAZINDAN ENERJİ ÜRETİMİ ... YOLSÜPÜRGEARAÇLAR! İSTANBUL BÜYÜK_ŞEl:IİR BELEDiYESi İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ÇEVREKORUMAVEATIK MADDELERİ DEĞERLENDİRME SAN. VE TİC. A.Ş. Piyalepaşa Bulvarı No:9 Feriköy-Şişli 80250 İstanbul• Tel:1212)230 60 41(pbx) • Faks:[212) 2317614 www.istac.com.tr 'j S TAN BUL BÜYÜK ŞEHİR BELE O i YE S 1
TA EkipmTaenknoloji Teknolojik Çözümler ...
icindekiler , EYLÜ-L EKİM 2006• SAYIIO 4 haberler 14 18 20 22 24 36 42 48 56 60 su dünyası Enis Burkut kimya dünyası Güher Abacı mühendisçe Coşkun Mançuhan fuar Pollutec lyons 2006 panel "Enerji ve Çevre İlişkisinde Alternatif Enerjilerin Yeri ve Önemi" Paneli (2. Bölüm) görüş KanserYapanKirlilikler söyleşi İller Bankası Genel Müdür Yrd. M. Bahaettin rapor Kentsel Gelişme Alanlarında Yatırım İhtiyacının Belirlenmesi bilimsel Atıkların Çimento Fabrikalarında Yakıt Olarak Geri Kazanımı ürün tanıtımları • TOC ve Toplam Nitrojen Analiz Cihazları • NoNOx® Üre Dozlama Sistemi
Berna KASAP bernakasap@dogayayin.com Akademik Dııııımanlanmız Doç. Dr. İdil ArslanALATON Prof.Dr. HulusiBARLAS Prof.Dr. Ekrem EKİNCİ Prof.Dr. M.TalhaGÖNÜLLÜ Yrd. Doç.Dr. HüseyinGÜNERHAN Prof.Dr. Selahattin İNCECİK Doç.Dr. Filiz KARAOSMANOĞLU Prof.Dr. MustafaÖZTÜRK Prof.Dr. AhmetSAMSUNLU Doç.Dr. BeyzaÜSTÜN Yayın Danıımanlanmız GüherABACI TolgaHikmetBALTA EnisBURKUT Uğur DİNÇER HüseyinGEZER Dr. Merih KERESTECİOĞLU UfukMALAK Coşkun MANÇUHAN Dr. SedatÖZKOL "Çevreyi korumak aklın gereğidir" lu Önder ATATÜRK'ün çevreci kişiliğini, bel- uki biliyoruz, belki de birçoğumuz farkında değiliz. Farkında olmayışıınızın nedeni, ATATÜRK'ün çevre ve doğa sevgisinin, tarihe mal olmuş özelliklerinin altında ezildiği için belki ele. Araştırmacı Yazar Prof. İlknur Güntürkün Kalıpçı, ATATÜRK'ün doğa ve çevre sevgisini bir araştırmasında anlatıyordu. Ben elebu sayımızda, Kalıpçı'nın araştırmasında yer alan ATATÜRK'le ilgili bir kaç anekdota yer vermek istiyorum. Tarihte, ATATÜRK'ün ağladığı çok eneler görülürmüş. Bunlardan biri belki bildiğiniz bir hikaye ama ben yine sizlerle paylaşmak istiyorum. J920'li yıllarda geçiyor hikaye. O günün Ankara'sı kurak, çorak bir köy. Çankaya'clan meclise gelirken yolunun üzerinde sadece bir tek iğde ağacı varmış. ATATÜRK, o iğde ağacının önünden her geçişinde arabasından inip, o iğde ağacına selam verirmiş. "Paşam ne yapıyorsunuz" diye sorduklarında, ATATÜRK: "O iğde ağacı yediğim meyvenin, sığıııdığı.ıı·ı gölgenin, soludıığuııı. havanın bir neferi. En az diğer neferler kadar bunun da selama hakkı var". diyormuş. Ve yine bir gün o iğde ağacının yanından geçerken, yanında bulunan arkadaşına tam iğde ağacını gösterecekken bir ele bakıyor ağaç yok ortada, hemen iniyor arabasından "Ne yaptınız bu ağaca" eliyor. "Paşam, yolu genişletmek için mecburduk, kestik o ağacı'' diyorlar. "Bana sorsaydınız eğeı; bu ağacı kuı1aracak bir yolu mutlaka bulurdum" eliyor ATATÜRK ve şoförü ile arkadaşının gözü önünde hüngür hüngür ağlamaya başlıyor. Bir tek iğde ağacı için mi dersiniz~ Hayır. Bu ülkenin lideri olduğu için, çok zor şaıtlarda kuıtardığı bu topraklarda yetişen bir canlının ela, o iğde ağacının ela sorumluluğu Mustafa Kemal'in omuzlarındadır da onun için. Diğer bir hikaye de 1930'da, Yalova'da geçiyor. ATATÜRK 'ün Yalova'ya ilgisini ve sevgisini bilmeyen yoktur sanırım. Hatta "Yalova benim kentimdir" sözü de kendisine aittir. Bu nedenle hayran olduğu bu kentte bir köşk yaptırır. ATATÜRK, köşke gittiği bir gün, köşkün hemen yanındaki Ulu Çınar ağacını kesmeye çalışan bir bahçıvan ile karşılaşır. Hemen bahçıvanı yanına çağırarak bunun nedenini sorar. Görevli bahçıvan, "Ağacın kökleri temele zarar verıjıoı; dalları da binanın duvarına müdahale ediyor" yanıtını verir. Aldığı cevaptan tatmin olmayan ATATÜRK, ağacın kesilmeyeceğini gerekirse köşkün kaydırılacağını söyler. O tarihlerde böyle bir olayı gerçekleştirmek pek mümkün gözükmese de, İstanbul'dan getirilen köprü altındaki tramvay rayları ile köşk 4,80 metre kaydırılır. Bu nedenle günümüzde bu köşk, Yürüyen Köşk olarak adlandırılır. O tarihlerde Ulu Önder ATATÜRK, bir çınar ağacı için köşkün kaydırılması emrini verirken, günümüzde inşaat alanı açmak için ormanlarımız talan ediliyor, üstelik de kanunlarla... Bizler pek farkında olmasak da ATATÜRK'ün doğa tutkusu dünyada biliniyordu. Neden elerseniz Atatürk Çiçeği ile ilgili örneği verebiliriz. Hepimizin bildiği kırmızı renkli bir çiçek; Atatürk Çiçeği. Bizim ülkemizdeki adı böyle diye biliyorduk ama bu adı biz vermemişiz, tüm dünyada bu adla acllanclırılıyormuş aslında. Anlatılanlara göre Vanclerbit Üniversitesi Profesörlerinden Dr. Kirk Landın, laboratuvarda yaptığı araştırmalar neticesinde kırmızı renkli bir çiçek elde etmiş. Bu çiçeğe isim aranırken, Tarsus Kolejinde ATATÜRK'le tanışan ve O'nun tabiat bilgi ve ilgisine hayran olan bir diğer profesör, Gazi ATATÜRK isminin verilmesini önermiş ve bu öneri Dünya Nebatat Dairesi'ncle oy birliği ile kabul edilmiş. Yani sadece ülkemizde değil, dünyadaki her ülkede bu çiçek, Gazi ATATüRK adıyla üretiliyor ve satılıyor. Bu arada şunu da beliıtmek istiyorum, dünyada herhangi bir çiçeğe adını veren başka bir lider ele yok. Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK bir karış toprağını, bir tutam yeşilini koruyan tek bir liderdi. Dünya ülkelerinin, çevrenin önemini, 1970'li yıllardan sonra gündeme aldığını hatırlarsak, ATATÜRK, l 930'lu yıllarda benimsiyordu bu düşünceyi ve "Çevreyi korumak akim gereğidir" özdeyişi ile yalnızca Türk insanına değil, tüm dünya ülkelerine çok önemli bir mesaj veriyordu. Önümüzdeki sayıda görüşmek dileğiyle ... Sahibvi e Sorumlu Yazı lıleri MUdUrO Kapak Altan Üren Yapım ■ lsmailCeyhan iceyhan@dogayayin.com Yazı lıleri MUdUrO BernaKasap bemakasap@dogayayin.com Reklam MUdUrO Asrin Bakır Gerçek asrinbakir@dogayayin.com Abonev e Okuyııcu Servisi Diler Sunay abone@dogayayin.com Sayfa Düzeni Hicran Sopaoğlu Grafik ElifCankan Hicran Sopaoğlu Ulaıtımıa ve Datrum Yavuz Erdoğan Baskı ve Cilt Altan Basım San.Tic.Ltd. Şci. . " Yayınlayan: Doğa Yayıncılık ve İletişim Hizmetleri San.ve Tic. Ltd. Şti. Yönetim Yeri: Ali Nazım Sk No: 30 34718 Koşuyolu-Kadıköy/İSTANBUL Tel: (216)32780 10Pbx. Faks:(216) 327 79 25 lntemet: www.dogayayin.com E.mail:info@dogayayin.com Fiyatı : 4,50 YTL. Yıllık Abone : 25 YTL. ©2006 Doğa Yayıncılık Ltd.Şti. ISSN: 1305-5305 TUm TUrkiye'de dağıtılmaktadır. Basın Kanunu'nagöre yerel sureli yayındır. ~ Sektöre! ~ayıncı!ar 1 '"\ •~ _ I Derneğı Uyesıdır. ~~ www.seyad.org
FlltrasyonSistemi (Adapazan B.Bekl.lcmeSuyu Teıisl ) haberler 1 ABS'den Yeni Ürün; Yüksek Hızlı Turbo Kompresör 5 u ve atıksu alanında pompa, aeratör, difüzör, kompresör, mikserler ve benzeri urun gruplarını 1995'te İstanbul'da açtığı irtibat ofisi ile Türk su sektörüne dahil eden ABS Grup, yeni ürünü yüksek hızlı turbo kompresörleri ile çevre sektörüne, enerji tüketiminin ve çevresel zararlı etkilerinin azaltılması konusunda iddialı giriyor. ABS tarafından Türkiye'ye getirilen Turbo kompresörün en önemli özelliği enerji tüketimi konusunda ekonomik diğer bir deyişle çevreci olması. Kullanılan manyetik yatak sayesinde ve dişli kutusuna ihtiyaç duymaması sebebiyle yağ kullanımını gerektirmiyor böylelikle dışarıya verdiği havada kirletici nitelik taşıyabilen yağ bulunmuyor. Bu özelliklerinin yanı sıra geliştirilen teknoloji sayesinde sürtünmelerin yok edilmiş ve kayıpların azaltılmış olması da ürünü cazip hale getiriyor. Çeşitli tesislerdeki yer probleminin uzun vadede problem olmaya başlaması göz önüne alınırsa, modüler dizayna sahip bu ürünün daha az yer kaplıyor olması kullanıcılar açısından büyük avantaj sağlıyor. 1999'dan bu yana yurt dışındaki ülkelerde "HST High Speed Turbo Compressor"ü kullanan ABS, sağladığı avantajlardan dolayı, Türkiye'de de yaygın bir şekilde kullanılmasını hedefliyor. ■ il.ULUSAL ERCİYES ÇEVRE SEMPOZYUMU (ULUSLARARASI KATILIMLI) 22-24 Mart 2007 Erciyes Üniversitesi Erciyes Dağı Sosyal Tesisleri / KAYSERİ Tel: 0352 438 02 14 • Faks: 0352 437 93 79 e-posta: s_gunay@erciyes.edu.tr www. ercevre2007. erciyes. ed u. tr MERSİN ÜNİVERSİTESİ ULUSAL ÇEVRE SEMPOZYUMU 18 - 21 Nisan 2007 Çiftlikköy Kampüsü / MERSİN Tel: O 324 3610001/ 7081 • Fax: O324 3610032- 3610099 e-mail: ucs2007@mersin.edu.tr http://ucs2007.mersin.edu. tr
Çarpur Problemini En iyi Biz Biliriz ! Türkiye'de en çok tercih edilen Westfalia Separator santrifüj dekantörleri ile atıksu ve içmesuyu arıtma tesislerinde ortaya çıkan çamuru soruns4z bir şekilde susuzlaştırabilirsiniz. işte nedenleri; Birincisi: 120 yıllık santrifüj separasyon bilgi birikimine dayanan Westfalia Separator patentli özellikler sayesinde daha yüksek kuruluk ve kapasitelere daha az enerji ve polimer maliyetleri ile ulaşabilirsiniz. İkincisi: Düşük işletme maliyetleri sayesinde diğer susuzlaştırma ekipmanlarına göre %20 'ye kadar tasarruf sağlarsınız. Üçüncüsü: Benzer ürün sağlayan hiçbir firmada bulunmayan Tam Yetkili Tamir ve Bakım atölyesi ve en geniş teknik servis ekibi sayesinde makinalarınızla başbaşa kalmazsınız. G ı--A Westfalia Separator Lrl' Türkiye Genel Merkez: Ankara Asfaltı 25.Km. Ansızca Köyü 35170 Kemalpaşa/ İZMİR Tel: 0232 877 21 10 (pbx) Fax: 0232 877 21 11 İstanbul Merkez: Hüseyin Çelik Sok,Topaloğlu İş Mrk. No: 9 /5 34742 Kozyatağı / ISTANBUL Tel: 0216 464 46 23 (pbx) Fax: 0216 464 46 03 Web: www.westfalia.com.tr E-mail: westfalia@westfalia.com.tr
w SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • SAYI 10 haberler 1 Bramidan Balya Presleri, Envirochem ile Türkiye'de ... • A tıksu ve temiz su ..asistemleri projelendirme, kurulum ve işletim hizmetlerinin yanı sıra, çeşitli atık bertaraf sistem ve ekipmanlarının Türkiye mümessili olan Envirochem, balya pres makinaları konusunda faaliyet gösteren Danimarkalı Bramiclan firması ile distribütörlük anlaşması imzaladı. Karton, teneke, bidon, plastik gibi fazla yer kaplayan ambalaj atıklarının sıkıştırılarak hacimlerinin azaltılması, depolanacağı alan konusunda tasarruf sağlanması için kullanılan presler, kurulum kolaylığı nedeniyle iş merkezleri ve endüstriyel tesislere avantajlar sağlıyor. Depolama alanlarında % 90'a varan tasarruf getiren balya pres makinaları, 3-50 ton basma kuvvetine sahip ve 26 çeşidi bulunuyor. Cihazların satış, servis ve yedek parça hizmetleri ise Envirochem firması sorumluluğunda bulunuyor. ■ Göksu Havzası Atıksulardan Arıtılıyor Göksu Ha_vzası Atıksu Kuşaklama Kolektörü ve Bağlantıları Inşaatı'nın temeli atıldı. Mikrotünel Yöntemi'yle gerçekleştirilecek projeyle; Beylerbeyi Sabili'nclen kontrolsüz olarak İstanbul Boğazı'na akan atıksular toplanarak Küçüksu Atıksu Ön Arıtma Tesisi'ne ulaştırılacak. Şu ana kadar 5 adet şaft yapımı gerçekleştirilen Göksu Havzası Atıksu Kuşaklama Kolektörü ve Bağlantıları İnşaatı kapsamında, 600 mm çapında 6.500 m boru sürme tekniği kullanılacak ve 200 mm çapında 2.500 m parsel bağlantısı yapılacak. Yapımının 25 Temmuz 2007 tarihinde bitirilmesi hedeflenen ve 7 milyon 469 bin 620 YTL'ye malolacak projenin gerçekleşmesiyle Göksu ve Küçüksu Dereleri'ne açıktan akan atıksular toplanarak Küçüksu Atıksu Ön Arıtma Tesisi'ne ulaştırılacak, derelerin ve İstanbul Boğazı'nın kirlenmesi önlenmiş olacak. Projeyle birlikte; Paşaköy Köyü 'nün atıksu şebeke hattı ela Ömerli Pompa İstasyonu'na ulaştırılacak. Göksu Havzası Atıksu Kuşaklama ve Bağlantıları İnşaatı kapsamında açık kazı yapmaya müsait olmayan karayolu, clemiıyolu ve dere taban geçişleri boru itme yöntemi ile yapılarak eksik atıksu kolektörleri ele, tamamlanmış olacak. ■
ENVIROCHEM ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ _ı li . -·- Hurrıyet Cad. Beledıye iş Hanı CBlokKat:2No1O İzmıt / KOCAELİ Tel:+90 2623322553 Fax3: 223184 e maıl: ınfo@envırochemtr.com www.envirochemtr.co m haberler 1 Plastik Atıklardan Dizel Yakıt Üretildi Yıllarca çevre sağlığına zarar verdiği ve görsel kirlilik yarattığı gerekçesiyle eleştirilen plastik atıklar, Amerikalı Clyvia Technology Şirketi tarafından geliştirilen teknolojiyle dizel yakıta dönüştürüldü. Yapılan testler plastik atıklardan elde edilen ürünün, dizel ve ısıtma yağı için çok önemli olan girdileri karşıladığını ortaya koydu. Henüz test aşamasında olan gelişme, enerji piyasasında heyecanla karşılandı. Kesin sonuçların alınmasıyla atıkların geri dönüşümü sayesinde dizel yakıtlar çok daha ucuza elde edilerek çevre kirliliği sorunu da büyük ölçüde çözülecek. Türk Plastik sektörünün temsilcisi PAGEV (Türk Plastik Sanayicileri Araştırma ve Geliştirme Vakfı) Başkanı İ. Selçuk Aksoy, henüz deneme aşamasında olan bu gelişmeyi enerji piyasasında devrim olarak nitelendirdi. Aksoy, plastik atıkların değerlendirilmesi ile Türkiye gibi petrol ve gaz kaynakları sınırlı ülkeler için büyük bir avantaj yaratıldığını, ayrıca atıkların bilinçsizce doğaya bırakılmasının da engellenerek çevre kirliliğinin önlenebileceğini vurguladı. Aksoy, bütün gelişmiş ülkelerde, belli birdisiplin içinde toplanıp geri dönüştürülen atıkların fosil yakıtların yerine yaygın olarak kullarnlması sonucunda ekonomik değer yaratıldığını ifade etti. Petrokimya ürünü olmasına rağmen dünyada tüketilen petrolün sadece yüzde dördünün plastik madde üretiminde kullanıldığını belirten Aksoy, bina yalıtımı ve taşıtlarda kullanılan plastikler sayesinde önemli ölçüde yakıt ve enerji tasarrufu sağlandığını da sözlerine ekledi. Enerji piyasası, hem ülke ekonomisine hem de çevre sağlığına fayda sağlayacak diesel yakıtı üretecek, alternatif geri dönüşümün kesin sonuçlarırn merakla bekliyor. ■
haberler Polatlı İçme Suyu Arıtma Tesisi Yapım Protokolü İmzalandı P olatlı Belediyesi'nin Dünya Bankası kredisiyle yapacağı Polatlı İçme ve Kullanma Suyu Arıtma Tesisi İhalesi, Dünya Bankası ve İller Bankası tarafından onaylandı. İhaleyi kazanan Arıtım Mühendislik İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. ile Polatlı Belediyesi arasında yapım protokolü imzalandı. 14 Eylül 2006 tarihinde yapılan törende Polatlı Belediyesi adına Başkan Yakup Çelik, Arıtım Mühendislik Firması adına Yönetim Kurulu Üyesi Nail Kordal Köseoğlu protokole imza attı. Arıtım Mühendislik'e aynı gün Polatlı İçme ve Kullanma Suyu Yüzükbaşı Arıtma Tesisleri inşası için yer teslimi yapıldı. Arıtım Mühendislik, 7 ay içerisinde tesisi tamamlayacak. Şehrin büyük sorunlarından birisi olan içme suyu arıtılması Nano-filtrasyon yöntemiyle gerçekleştirilerek, şehir içme suyunun sertlik oranı 56 fr'den 17 fr oranına düşürülecek. Konuyla ilgili açıklama yapan Polatlı Belediye Başkanı Yakup Çelik, "Sürekli büyüyen Polatlı'nın içme suyu sorunu 8 yıl önce şehir merkezine 90 km mesafedeki Yüzükbaşı'ndan getirilerek çözülmüştü. Yüzükbaşı Köyünden getirilen su, şehrin içme ve kullanma suyu ihtiyacını uzun yıllar karşılayacak olmakla ATIK SU VE İÇME SUYU İZLEME/FATURALAMA SİSTEMİ beraber sertlik oranı 56 fr gibi yüksek bir değerde olduğundan halk, içme suyunu, ya damacanayla satın alıyor ya ela özel araçlarıyla civar köylerden taşıyor. Bu tesis ile hemşerilerimiz, memba kalitesinde 17 fr sertlikte içme suyumı 2007 yılının ilk çeyreğinde çeşmelerinden alıp kullanabilecekler. Son teknoloji ürünü içme suyu arıtma tesisi tamamlandığında Polatlı'nın içme suyu sorunu ortadan kalkacak" dedi ve bundan sonraki hedeflerinin Polatlı 'ya katı atık ve atıksu arıtma tesislerini kazandırmak olacağını söyledi. ■ ETHERNETIRS-485 i~:;-; :C·~!ı-~ -a • Dala Master • Yazılımı ı....-~--ç""l._ Ergin Elektrik telemetri çözümleri ile atık su ve içme suyu abonelerinin deşarj ettiği veya tükettiği su miktarlan, anlık debiler, su basıncı gibi değerler uzaktan sürekli izlenebilir, faturalama yapılabilir. • Debimetre seçimi, temini ve montajı. • Şirketimiz bünyesinde geliştirilmiş SP420 veri toplayıcıları ile debimetre bilgilerinin toplanıp cihaz hafızasında saklanması. Jl:~ ~~YE g / 1 Me:ez eakın Kullanıcılar BASINÇ .. Bilgisayar ~-ICAKLIK lntemet • Analog ADSL Modem • ~ Uzak ~ ~~~::' ( ( (r • Toplananverilerin kabloluveya kablosuzyöntemlerle merkeze aktarımı. • Şirketimiz bünyesinde geliştirilmiş DataMaster yazılımı sayesinde anlık tüketimi izleme, tüketim raporları alma ve faturalama. • Tüm verilere internet üzerinden erişim. ınj t I Hlii •!!fıiıı ı O UI ~~~f$ ~;.ç,~'$ Sen ~ 4't ,.,- Kullanıcılar bi _;K-- ıır~·::. ~ ~ i ASPkı4112ı OPanel Kablosuz lıctışlm Mesa)lan ! SMSAlamı (GSM Şebekesi) $ Vana Kumanda ~ (Aç• Kapa) SP420 Akıllı Panel ERG•ıı Merkez Perpa Ticaret Merkezi A Blo_k Şube Buttim İş Merkezi E Blok Kat 1 No: 5 34385 Okmeydanı-lst Kat 1 No: 298 16250 Bursa Tel 0212 220 1313 Pbx Tel 0224 211 5352 Pbx Elektrık San ve Tic. A.Ş. Faks 0212 222 8820- 21 Faks 0224 211 1875 [IQ] SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ• SAYI 10
Yaşam için ... ~JI Diskve TüpDifüzörler Mono Pompalar Öğütücüler Dalgıç Karıştırıcılar RootsTipi HavaÜfleyiciler SantrifüjTip HavaÜfleyiciler Dalgıç Temiz Su Pompaları Yeraltı SuyuDrenajSistemleri Kontrolve Ölçüm Cihazları Yangın Hidroforları EndüstriyelPompa Uygulamaları Flygt ANADOLFULYGTPOMPAPAZARLAMVAE TİCARET A.Ş. MerkezveTeknikServis İMES San.SitesiE Blok501.Sok.No:35 Y.Dudullu• Ümraniy/e İstanbul Tel.:(0216)4661240Pbx Faks:(02164) 661247 E-postaf:lygt@anadoluflygt.com.tr www anadoluflygt com.tr AnkaraBölge Müdürlüğü Reşit GalipCad.No:7412G.O.PA. nkara Tel.:(03124) 476041Pbx Faks:(03124) 476826 E-postar:eha@anadoluflygt.com.tr Dalgıç Atık Su Pompaları HidroforSistemleri Drenaj Pompaları ANAD(Q)LU FLYGT i ,5 t
haberler 1 Hilge ve Alldos, Grundfos çatısı altında ... Pompa sektöründe, 150 yıllık deneyime sahip Hilge firması, Grundfos çatısı altında hizmet vermeye başladı. Konuya ilişkin bilgi veren şirket yetkilileri şunları söylediler: "Müşteri odaklı terzi usulü çözümleriyle tanınan Hilge'nin gıda ve ilaç sektöründeki deneyiınleri ile Grundfos'un endüstriyel alandaki tecrübesinden doğan sinerji pompa sektöründe farklılık yaratan çözümlerin doğmasını sağladı. Bu noktadan hareketle, Hilge'nin ürün gamı genişletilerek değişik malzeme seçenekleri ile ağır endüstriyi de kapsayacak hale geldi." Hilge'nin Grundfos bünyesine katılmasının ardından, dezenfeksiyon alanında sahip olduğu tecrübesi ve dozlama sistemlerindeki bilgi birikimi ile tanınan Alldos firması da Grundfos çatısı altına girdi. Türkiye, Hilge ve Alldos ile ilgili dokümantasyon, teknik destek, sahada inceleme ve çözüm üretebilme yetisi gibi içsel donanımlarını tamamlayarak, bunları Grundfos Endüstri Takımı ile müşterilerin hizmetine sunduklarını belirttiler. ■ Grundfos, Alldos'un da bünyesine katılması ile pompa sektörü için hedeflemiş olduğu tam tedarikçi olabilme yaklaşımını, büyük ölçüde tamamladığını söyleyen firma yetkilileri, Grundfos Şile'nin İçme Suyu ve Atıksu Sorunu Tarihe Karışıyor Yaz aylarında nüfus artışının getirdiği yoğunluktan kaynaklanan kirlilik ve derelerin taşıdığı ilkel yöntemlerle kıyılara akıtılan atıksuların Şile'de çevre kirliliğine neden olmasından dolayı İSKİ tarafından; Şile Deniz Deşarjı İnşaatı'nın yapımı için start verildi. Toplam maliyeti 5 milyon 124 bin YTL'yi bulacak olan deşarj hattı, kapasitesi günlük 70.000 111 3 olarak 141.000 kişiye hizmet verecek şekilde inşa ediliyor. 2.100 m uzunluğunda gerçekleştirilecek deniz deşarj hattında; dış çapı 800 mm olan yüksek yoğunluklu polietilen boru kullanılacak. Arıtılmış atıksular, Şile Deniz Deşarjı vasıtasıyla -22 metreden Karadeniz'in o/o 70 tuzluluk oranına sahip ölü bölgesi olan alt tabaka sularına verilecek. Şile'de gerçekleştirilecek bu proje sonrasında Şile Sahilleri'nde yüzme ve su sporları daha sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilecek, atıksuların kontrollü bir şekilde uzaklaştırılması sağlanacak. Şile'ye yapılacak içme suyu yatırımlan kapsamında; temeli atılan Asya Bölgesi Muhtelif İçme Suyu Şebekesi ve Kat Ayrımı İnşaatı ile 100 km şebeke borusu döşenecek. Yapımı planlanan 110 km'lik Şile İçme Suyu İnşaatı ve 50 km uzunluğundaki Asya Yakası Köy İçme Suyu İnşaatı ile; Şile'ye, 1 beldesine ve 57 köyüne kaliteli, 24 saat kesintisiz, sağlıklı ve ekonomik içme suyu ulaştırılacak. ■ ~ SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ• SAYI 10 İSTANBUL WATECO'06 Fuarı 2. Kez Kapılarını Açıyor ... 5 u ve Çevre Tekn?lojileri konusunda bu yıl 2. si düzenlenecek olan ISTANBULWATECO'06; Su ve Çevre Teknolojileri Fuarı, 9 Kasım 2006 tarihinde ziyaretçilere kapılarını açıyor. Tüyap Tüm Fuarcılık Yapım A.Ş. tarafından Beylikdüzü Fuar ve Kongre Merkezi'nde düzenlenecek olan fuar 4 gün sürecek. İstanbul Gıda-Tek 2006; Gıda Teknolojileri Grup Fuarı ile eş zamanlı olarak düzenlenecek olan İSTAı'-JBUL WATECO'06 Fuarı'nda, yurtdışından ve yurtiçinden gelecek sektörün önemli firmaları, çeşitli sektörlerden gelen konusunda yetkili ve uzman ziyaretçiler ile buluşma fırsatı yakalayacaklar. ■ Türkiye Kimya Sanayi, TURKCHEM 2006 Fuarında Buluşuyor Artkim Fuarcılık Tic. Ltd. Şti. tarafından düzenlenen TURKCHEM2006 KİMYA SANAYİ GRUP FUARI 2 - 5 Kasım tarihleri arasında İstanbul Fuar Merkezi'nde yapılacak. Türkiye kimya sektörünü geliştirmek için üretim yapan firmalar ile hammadcle, yardımcı madde, özel ve spesifik kimyasallar ve kimya sanayi üretim teknolojileri profesyonelleri bu fuarda buluşacak. ■
DOZLAMAPOMPALAR! Ekipmanınız amacınıza uygunolsun! ,,..,....---.............. " '\ \ \ \ '\ /® 1 / \ I 1 / 1/ V 1 -~ (;._\ ': ' 1\) SİSPA, kimyasadlozlama işlemleri için heramacagöremodellesrunuyor! Sispak,imyasal dozlama işlemlerinde her amacuaygun çözümler sunuyor! 1 Mekanik Diyaframlı dozlama pompaları 4Solenoid Tip dozlama pompaları 2 Pistonlu 3 Hidrolik Diyaframlı dozlama pompaları dozlama pompaları 5 Peristaltik Tip dozlama pompaları ,--------~ HidrolikHücreli dozlama pompaları • 0,01• 11.000 1/saat arası kapasite • 400 bar'akadar çalışma basıncı • üstünhassasiyvetstabilizasyon • Yüksevkizkositelai,sidik, aşındırıcı vb. her çeşit kimyasaulaygun pompatipleri • Ekstragüvenlikiçinçift vanalı, çift diyaframlı ve "Ex-proof"motorlumodel seçenekleri • Hertürlüotomasyonvae API 675 standartlarına uygunmodeller • Montavj e kullanım kolaylığı • Zenginaksesuaveryedekparça seçenekleri ■ sıspa iNŞAAT MALZEMELvEeRMi AKINA PAZARLAMALiMiTED ŞiRKETi Merkez ROzgarlıbahçe Mahallesi Kavacık Kavşagı Sisıner PlazKa: 3 Kavacık 34805 Beyı<oz ı ~tanbul Tel:O2163226216FaksO:2163228199 sispa@sispaltd.corn.tr TekniSk ervis AtatürMkahalleSsüilüCnaddeNsoi: 1O KOçOkbakkalköy 34758 Kadıköy/ lstanbul Tel:O2164556509FaksO:2164555511 slspaservis@slspaltd.com. tr www.sispaltd.com.tr
su dünyası Ultraviyole ile Su Dezenfekslyonu Ultraviyole - UY ışını ile su dezenfeksiyonu dünyada çok kullanılan bir tekniktir. UY tekniği su içinde kalıcı hiçbir madde bırakmaz. UY'nin bu özelliği bazı tatbikatlar için çok büyük avantaj olmasına karşın, bazı tatbikatlarda ıse UY'nin başarısız yanı sayılır. üneşin ürettiği değişik dalga boylarındaki UV ışınlarının bir kısmı atmosfer tabakalarından geçerek dünya üzerine kadar gelir. Ancak, mikroorganizmalar üzerinde direkt öldürücü etkisi olan "230-280 nanometre aralığında UV ışınları"nın büyük bir kısmı atmosferdeki ozon tabakası tarafından süzülür. Aksi halde dünyada yaşam mümkün olamazdı. Bakteri, virüs, spor, parazit gibi canlılar üzerinde en etkili olan UV ışınlan 254 nm dalga boylu olanlardır. Bazı literatür bu etkiyi şöyle açıklıyor: "254 nm dalga boyundaki UV ışınları mikroorganizmaların hücre zarından içeri süzülür, DNA zincirinde değişi.klik yapar, DNA'sı bozulan canlıda üreme dahil tüm hücre faaliyetleri durur ve hücre ölümü gerçekleşir" . Su dezenfeksiyonunda kullanılan "UVdezenfeksiyon cilıazları"nda gerekli UV ışınlarını özel UV lambalar üretir. Bir UV cihazı iki ana parçadan oluşur: 1) UV reaktörü: Reaktör içinde bir ve- [j] SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ• SAYI 9 ya birkaç UV lambası bulunur. Suyla temastan korumak için UV lamba, koruyucu kuvars cam tüp içindedir. UV reaktörü içinden akan su UV ışınlarına maruz kalmaktadır. Bazı özel modellerde UV lambaları reaktör dışındadır, bu durumda reaktörün kendisi UV ışınını geçiren kuvars camdan imal edilir. 2) Elektrik/Kontrol panosu: UV lambaların çalışması ve sistemin kontrolü/izlenmesi için gerekli elektrik-elekronik ekipmanları içerir. UY Su Dezenfeksiyonu Cihazı UV Dozu= UV Yoğunluğu x Temas Süresi: UV cihazı ile dezenfekte edilen bir su içindeki mikroorganizmaların ölmesi, yani DNA'larının parçalanması için UV reaktörü içinde asgari bir "UV ışın yoğunluğu"nun sağlanması istenir (UV ışın yoğunluğu= birim en kesitten geçen UV enerjisi, W/m 2 ). Ayrıca bu ışınların suyla, yani mikroorganizmalarla yeterli bir süre "temas etmesi" gerekmektedir. UV dezenfeksiyonu için temel parametre olan UV dozu işte bu iki parametre ile kabaca aşağıdaki şekilde hesaplanabilir : UV dozu [J/m2 ] = UV ışın yoğunluğu [W/ m 2] x Temas süresi [saniye] Eğer suya yeterli UV dozu uygulanmazsa, bazı mikroorganizmalar DNA'larını enzimler yoluyla onararak daha sonra tekrar canlanabilir. Bu olaya "foto-reaktivasyon" adı verilir. Yapılan araştırmalar, 40.000 mikrowatt-saniye/cm 2 ( = 400 J/m 2 ) UV dozunun foto-reaktivasyon ilıtimalini ortadan kaldırdığını göstermiştir. Bu nedenle dünyada özellikle içme suyuna yönelik UV cilıazlarının en az 400 J/m2 UV dozu verebilecek şekilde seçilmesi istenir.
• IH r.;;::;;~ liiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiil Tel:0216 456 47 00 [> Faks:0216 455 14 24 ıt:zaı 11 ·tJ ~I www.masgrup.com satis@masgrup.com M as G r u p [«:~] C E: p~ ~pump ~ <©> ~ ALMANYA• ITALYA • DANiMARKA • ISVEÇ • iSPANYA • INGILTERE._ AVUSTRALYA-....:
UV ışın yoğunluğu (W/m'), kullanılan UV lambanın UV ışını üretim verimi yanında suyun UV-Transmisyon(lcm) değerine bağlıdır. Bu parametre, 1 cm kalınlığındaki suyun 254 nm dalga boylu UV ışınlarını ne oranda geçirebildiğini gösterir, birimi "0/o"dir. Bir UV cihazında UV ışın kaynağı UV lambadır ve lambadan yayılan ışının yoğunluğu koruyucu kuvars cama kadar sabit kabul edilebilir. Ama ışınların su içine girdikten sonra ne kadar ilerleyebileceği ve ilerlerken gücünden ne oranda kaybedeceği suyun "ışın geçirgenliğine" bağlıdır. Örneğin, hassas filtrelenmemiş bulanık sularda UV ışını geçirgenliği % 30'un altına dahi düşebilir. Temas süresi ise, suyun içinden aktığı ve UV ışınları ile temas ettiği "UV reaktörünün" net hacmi ve iç tasarımı ile ilgilidir. UV reaktör hacminin, su debisine bölünmesi ile "ortalama temas süresi" hesaplanabilir. Dezenfeksiyon için -UV yoğunluğundan bağımsız - en az 1 saniye temas süresi şarttır denebilir. UV reaktörlerinin iç tasarımı çok önemlidir. İç tasarımı uygun olmayan bir UV reaktöründe, cihazın bazı yerlerinde su hızı yüksek olur, su yeterli süre UV ışını ile temas edemez ve bu su damlacıkları içinde bulunan mikroorganizmalar UV cihazını '·canlı olarak" terk edebilir. Sonuçta UV dezenfeksiyonu başarısız olur. UV dezenfeksiyonu için bize müracaat eden müşterilere genelde şu soruyu soruyoruz: "Hakikaten UV ile dezenfeksiyon yapan bir cihaz mı istersiniz, yoksa göstermelik bir UV cihazı mı?" Dünya piyasasında ve ülkemizde hakikaten dezenfeksiyon yapan UV cihazları olduğu gibi, göstermelik ve ucuz fiyata UV cihazları ela bulunmaktadır. UV ışuıları ile dezenfeksiyonun başarılı olabilmesi için aşağıdaki şartlar sağlanmalıdır: 1. UV cihazı 254 nm dalga boyunda ~ SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ• SAYI 9 ve yeterli yoğunlukta UV ışını üretmelidir. Ayrıca, UV lambasının sadece 250-260 nm aralığında (ideal 254 nm) ışın üretmesi, daha kısa veya uzun dalga boylu ışınlar üretmemesi istenir. Çünkü bazı dalga boyundaki UV ışınları istenmeyen yan etkiler oluşturur: Sudaki nitrat'ı zararlı olan nitrit'e dönüştürür, alg oluşumunu hızlandırır ve aşın ısı yayarlar. 2. Mikroorganizmaların UV ışınları ile yeterli süre teması gerekir. Yeterli UV dozuna ulaşmak için, UY lamba ile uyumlu tasarlanmış bir UV reaktörü bulunmalıdır. "Foto-reaktivasyon" ihtimaline karşı UV cihazlarının seçiminde en az 400 J/m' doz esas alınmalıdır. 3. UV cihazlarına özel UV algılayıcı takılmalıdır: Piyasa adı UY MONİTÖRÜ veya UV SEN ÖRÜ olan bu UV algılayıcının sadece 254 nın dalga boyuna duyarlı olması gerekir. Bu algılayıcı, UV reaktörü cidarında yer alır, böylece UV lambaya en uzak noktadaki "minimum UV ışın yoğunluğunu" sürekli olarak ölçer, yeterli yoğunluğu bulamazsa alarm verir ve/veya otomatik bir vanayı kapayarak su geçişini durdurabilir. İnsan gözü ile UV ışınının dalga boyu ve yoğunluğu anlaşılamaz. 4. Birden fazla UV lamba içeren cihazlarda, her bir UV lambanın ayrı olarak izlenmesi ve çalışıp çalışmadığının kontrol edilmesi gerekir. UV cihazında güvenli bir kontrol için UV algılayıcı yanında her bir lambanın görev yaptığını belirleyen bir kontrol aparatı bulunmalıdır. UV lambalı cihazlarda tek bir lambanın sönmesi bile clezenfeksiyon performansını ciddi şekilde azaltır. 5, Mikroorganizmaların yok edebilmesi için bunların UV ışınına karşı korunmasız bulunmaları gerekir. Su iyi filtrelenmemişse, bulanıksa, renkliyse, yani suyun UV ışını geçirgenlik değeri düşükse UV clezenfeksiyon verimi ele düşer. UV dezenfeksiyonu çok iyi f'ıltrelenıniş berrak sularda en yüksek verimle çalışır. Not: Askıda Katı Madde (AKM) ıniktarıııın 20 mgll üzerinde olduğu veya UV geçirgenlik değerinin % 30'uıı altıııda olduğu düşük kallle sularda bile dezeııfeksiyoıı yapabilecek özel tascmnı UV cihazları bulunmaktadır. Bu tip özel tasarını UV cihazları için bile sudaki partikül/erin iriliğinin 30 mikroıı üzerinde olmaması gerekir. Kısaca, UV deze1ifeksiyonu öncesi suyun hassas filtrasyomı şarttır. UV Cihazı İçin İdeal Montaj Noktası Neresidir? UV bir ışın olduğu için suda kalıcı değildir, klor gibi suda bak.iye bırakmaz. UV ışını radyoaktif bir ışın cleğilclir, hiç bir kalıcılığı veya bıraktığı kalıcı bir tesiri yoktur. UV ile clezenfeksiyomı yapılan su bekletildiğinde dışarıdan bulaşabilecek mikroorganizmalar ile tekrar sağlıksız duruma gelebilir. UV clezenfeksiyonu tasarlanırken bu özellik göz önüne alınmalı ve suyun kullanım yerlerine en yakın noktalarına UV clezenfeksiyon cihazı yerleştirilmelidir. Bir diğer önemli nokta, UV cihazının hattan geçen "pik su debisine" göre seçilmesidir. Ortalama debiye göre seçilen UV cihazları pik debi geçtiği anlarda yetersiz kalır. Başarılı Uv Tatbikatları: Yukarıdaki bilgiler ışığında UV dezenfeksiyonun başarılı tatbikatlarından bazı örnekler verebiliriz: • Depoda bekletilen şehir suyu veya klorlanarak depoya verilen kuyu suyu hidrofor ile tesise verilirken, hidrofor çıkış hattı üzerine UV cihazı takılabilir. • Hastanelerde diyaliz sistemleri için ters ozmoz cihazı ile üretilen suyun diyaliz cihazlarına giderken UV cihazından geçirilmesi iyi olur. • İçme suyu veya maden suyu şişeleme tesislerinde son filtrasyonclan sonra (dolumdan önce) UV cihazı tatbikatı tavsiye edilir.
• İlaç, kozmetik ve elektronik sanayiihde_,_çok saf suların kullanınundan önce UY dezenfeksiyonu uygulanır. • Aktif karbon yataklı filtreler ve reçineli su yumuşatma cihazı gibi, bakteri üretmeye müsait olan cihazlardan sonra veya önce UY dezenfeksiyonu tavsiye edilir. • Sıcak su hatlarında klor ve ozon gibi dezenfektanlar tam etkili olmadığından, "lejyonella" gibi tehlikeli mikroorganizmalara karşı UV dezenfeksiyonu kullanılabilir. Bu tür uygulamalarda sıcak suya (>50 °C) uygun UY cihazı seçilmelidir. • Klora karşı dayanım kazanan çeşitli mikroorganizmalara karşı, ek bir güvenlik için UV cihazı tatbik edilebilir. • Ters ozmoz gibi membran sistemleri öncesinde UY kullanılarak membranlar üzerinde bakteri üremesi önlenebilir. Ters ozmoz menıbranlan üzerinde üreyen bakteriler nıenıbranların su geçirimini engeller. • Atıksuların üçüncü kademe arıtılmasından sonra, tabiata verilmeden önce klor yerine clezenfeksiyon maksadı ile UV kullanılabilir. • Özel tasarını UV cihazları ile suda bulunan klor veya ozonun giderimi yapılabilir. lN'nin Avantajları: • UV çevre dostudur, kimyasal kullanılmadan clezenfeksiyon yapar. • Su içine herhangi bir kimyasal vermediği için suyun kimyasal özelliğini (iletkenlik, pH gibi) değiştirmez. • pH değerinden ve suyun sıcaklığından bağımsız olarak clezenfeksiyon yapar. • Suda kanserojen yan ürünler oluşturmaz. Klorlu dezenfektanlar kullanıldığında "Trihalometanlar THM" olarak adlandırılan kanserojen bileşikler oluşabilir. • Yeterli UV dozu (> 400 J/m') sağlandığında tüm mikroorganizmalar üzerinde etkilidir; sadece algler gibi büyük canlılar üzerindeki etkisi sınırlıdır. • Dezenfeksiyon süresi çok hızlıdır (geen az). Bu nedenle ddeler ile dezenfeksiyonda gerekli olan büyük temas tanklarına ihtiyaç olmaz. • İşletici için kimyasal riski taşımaz, buna karşın direkt UV ışınının çıplak göze ve cilde çok zararı vardır, UV dezenfeksiyon cihazının bakımı sırasında UY lambalan mutlaka kapatılnıalıclır. • İşletme maliyeti düşüktür. • İşletmesi, kontrolü ve bakımı basittir. • Klor ile dezenfeksiyona kıyasla; satın alma, depolama, taşıma gibi işletme yükleri yoktur. UV'nin Olumsuz Yanları: UY'nin su içinde herhangi bir kimyasal bırakmaması bir avantaj olarak sayılmasına karşın, bazı tatbikatlar için aynı özellik UV'nin bir dezavantajı olarak sayılır. Bu özelliği dolayısı ile UY bir çok dezenfeksiyon tatbikatında tek başına kullanılamaz. Çünkü UV clezenfeksiyonunclan sonra su içinde bakteri öldürücü bir ajan kalmadığından suyun gittiği ve depolandığı yerlerde tekrar ortamdan bakteri alması ve bakteriyolojik açıdan kirlenmesi mümkündür. Bu durumda şebeke koruması için UY'den sonra klorlu kimyasal dozajı yapılır. Kontrol ve Bakım: UY monitörü ve UV lamba kontrolü bulunan UV cihazlarının fonksiyon kontrolü kolaylaşır. Bu tür cihazlarda monitörün kontrolü daha önemlidir. UV cihazları basit cihazlar olup fazlaca bakım gerektirmezler. Ancak UY lambalarının ömrü sınırlıdır. Ortalama 8000 - 9000 saat olan klasik UY lambalar yanında ömrü 12000 - 14000 saate varan özel teknolojiyle üretilen UV lambalar ela mevcuttur. UV lambaların zamanı geldiğinde yenilenmesi şarttır. Aksi halele yeterli UY ışını üretemez ve cihaz clezenfeksiyon işlemini yerine getiremez. UY monitörlü cihazlar, üretilen UY ışın şiddetini izlediğinden lamba değişim zamanını en doğru şekilde belirler ve işletmeciyi uyarır. UV cihazlarında diğer bir önemli nokta, koruyucu kuvars camların temizliğidir. UY lambanın ürettiği UY ışınları kuvars camdan geçtikten sonra suya girer ve suyu dezenfekte eder. Bu nedenle kuvars camların temiz olması büyük önem taşır. Su içindeki bazı maddeler kuvars cam üzerinde bir tabaka oluşturur ve UY ışınının geçişi azalır. Kuvars cam temizliği UY cihazında periyodik olarak yapılmalıdır. Çok kirli sularda "mekanik siliciler" yardımıyla kuvars cam temizlenir. Bu tür silicilerin otomatik olması tavsiye edilir. El tipi silicilercle temizleme sıklığı ve hızı "işletmecinin keyfine" kaldığından verimsiz olur. En etkili kuvars cam temizliği ise "kimyasal temizleme" metodudur. UY reaktöründe sirküle edilecek seyreltik asit ile hem kuvars camlar hem ele UV reaktörü iç cidarı temizlenebilmekteclir. Kısaca: Doğru UY dezenfeksiyon cihazı seçmek ve bilinçli kullanmak şartı ile UY dezenfeksiyon yönteminden yararlanılabilir. Ancak her ilaç her hastalık için kullanılmadığı gibi UV dezenfeksiyon yöntemi de her tesise uymaz. UV clezenfeksiyon yöntemi, su tekniğinde uzman bir kuruluş tarafından seçilmeli ve muhakkak üzerinde UV monitörü ile kullanılmalıdır. Su sistemi üzerindeki UV dezenfeksiyon yöntemine güvenen kullanıcı, bu suyu her işinde kullanmayı amaçlar; doğru seçilmemiş ve bilgisizce kullanılan UY uygulamaları tehlikeli sonuçlar doğurabilir görüşündeyiz. ■ SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ• SAYI 10 @]
kimya dünyası Demir Giderimi'· 1 emir genel olarak kayalarda ve toprakta bulunur. Normal koşullarda su kaynaklarına kayalardan ve/veya topraktan geçer. 0.3 ppm'in üstünde demir bulunan sularda demir, renk problemi yaratır. Suda san renk olarak görülebileceği gibi, tesisatları, hatları, çamaşır ve bulaşık makinalarını ve ele elbiseleri etkiler. Bu seviyelerdeki demir, aynı zamanda suyun tat ve kokusunu ela etkiler. İçme suyu kaynaklarında aşağıdaki şekillerde demir bulunabilir; 1) İyon bağlayan demir 2) Organik maddelerde demir 3) Demir bakterisi 4) Demir hidroksit 5) Demir bikarbonat Demirin suda farklı formlarda mevcut olması, sorunu daha komplike hale getirir. Çünkü her bir sorun için ayn bir giderim metodu kullanılması gerekir. Su dağıtımı sorumluluğundaki yerel yönetimler veya idareler, sudaki demir gibi metalleri bağlamak ve suda çözelti halinde tutabilmek için sodyum tripolifosfat, sodyum hegzametafosfat veya sodyum silikat gibi iyon bağlayan ürünleri clozlarlar. Bu şekilde demirin çökmesi engellenir ve kırmızı lekeler oluşmaz. Bu tip uygulamalarda problem, özellikle su ısıtıcılardan geçerken polifosfatlann veya silikat bağlarının bowlmasıclır. Sudaki polifosfat oranını kontrol etmek için toplam fosfatı ve oıtofosfatı ölçmek gerekir. Bu iki değer arasındaki fark bize polifosfat değerini verir. 2 ppm ve altı demir değerleri için min. 4 ppm polifosfat clozlanması gerekir. Laboratuvar çalışmaları klorür formunda [}fil SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • SAYI 10 kuvvetli bazik anyon değiştirici bir reçinenin % 90 oranlarında polifosfatı tuttuğunu göstermiştir. Sodyum silikatın sudan giderimi biraz daha zor olup OH formunda ve NaOH (kostik) ile rejenere edilen bir kuvvetli bazik anyon değiştirici reçine gerektirir. Demirin mevcudiyeti aynı zamanda tanen gibi organiklere de bağlı olabilir. (Şekil la-lb). HumikAsit Şekil la Fulvik Asit Şekil lb Tanenler doğadaki ölü bitkilerden kaynaklanan çok yüksek molekül ağırlıklı organik maclclelerclir.Daha ziyade yüzey sularında ve derin olmayan kuyularda bulunurlar ve suya sarı-kahverengi bir renk verirler. Bu moleküller demir iyonlarına bağlanırlar ve yumuşatma reçineleri ile giclerilemezler. Tanenler makropoGÜHERABACI guher@abacikimya.com roz bir anyon değiştirici reçine veya absorpsiyon metodu ile giclerilebilirler. Organik kirlenmeye yol açmamak için rejenerasyon, tuz ile yapılmalıdır. Ancak her coğrafyada doğal olarak tanenlerin özellikleri değişebilir ve bu sebeple aynı iyon değiştirme metodlan iş görmeyebilir. Bu gibi durumlarda ise oksiclasyon bir diğer alternatif metocl olabilir ve mesela sodyum hipoklorit ile hem tanenler hem ele demir okside edilebilir. Oksiclasyonun başarılı olabilmesi için belli bir temas süresi ve ardından ela oksiclant malzemenin tutulabilmesi için bir filtrasyon medya prosesi gereklidir. Bakteri formundaki demir ise genellikle çözünmez ve dolayısıyla ciclarlarcla çökelmeye/kaplanmaya sebep olur. Bu gibi durumlarda suda yine benzer renk ve koku oluşabilir. Bu problemler uygun bakteri kullanımı ile giderilebilir. Demir, doğada genellikle okside şekilde bulunur ve suda çözünmez. Oksijen veya bir başka oksiclan ile reaksiyona giren çözünmüş demir, suda çözünmeyen hidroksil formunda çökebilir. Bu durumda suya san-kırmızı bir renk verir ve filtrasyon ile giderilmelidir. Genellikle 5-25 mikron çapında filtreler kullanılır ama bazen daha küçük filtı-eler ele gerekebilir. Test ederek doğru ölçüyü bulmak en ideal çözümdür. Multimeclya filtreler,
grena, kum ve antrasit ise en sık kullanılan filtrasyon malzemeleridir. Bu malzemeleri geri yıkamak oldukça hassastır. Çünkü demir, filtrelerden geri yıkama esnasında atılır. Yeşilkum ve mangandioksit yatakları da etkilidirler. Tavsiye edilmemekle beraber 40 mikron üstü demir iyonlarını tutmada, yumuşatma reçineleri de etkilidirler. Yatağın üstünde tutulanlar geri yıkama ile geri atılabilirken, reçine yatağının içinde kalanlar ise basınç kayıplarına ve kanallaşmaya yol açarlar. Yatak içindekilerin giderimi için ise asit enjeksiyonu gerekir. Ancak bu esnada hidrojen iyonları reçine ile iyon değiştirme yapacağı için dikkatli olmak gerekir. Seıvis koşullarına geri dönünce pH seviyesi düşecektir ve yatağın tamamı ile Na formuna döndürüldüğüne emin olmak gerekir. Aynı zamanda sistemin kullanılan asit ile uyumlu olup olmadığının kontrol edilmesi gerekir. Yüzey sularında bulunan demir CO ile temas ederek demir bikarbonatı oluşturur. Bu suda çözünür ve görünmez olur. Bu formdaki demir ise pozitif yüklü olduğu için standart yumuşatma reçineleri ile tutulur. Oluşan reaksiyon aşağıdaki gibidir : Her bir molekül demir bikarbonat için reçineden 2 molekül sodyum yer değiştirir. Aşağıdaki reaksiyonda görüleceği gibi yüklü bir tuz konsantrasyonu (% 8-26) bu reaksiyonu geri çevirir: R2Fe + 2NaCl ---> 2RNa + FeCI2 Çözünmüş demir okside olur ise hem reçinenin yüzeyinde hem ele tanelerin matriks yapısında bozulmalara sebep olabilir. Bu tip bozulmalar hem reçine kapasitesini düşürür hem ele demir kaçaklarına sebep olur. Bu amaçla bazı düzeltme faktörleri belirlenmiştir. Bunlar reçine üreticileri tarafından verilmekte olup, rejenerasyomı aıtırıp, kolonda demir kalma olasılığını önlemeye yöneliktirler. Rejenerant ile beraber bazı kimyasallar kullanılarak bu bozulmalar engellenebilir. Tablo 1 Demir Giderimi Yapan Kimyasallar Sodyumbisülfit Sodyumhiclrosülfat Hidroklorikanit Fosforikasit Sitrikasit NaHSO3 Na2 S2O4+2H2O HCI H3P04 OHCCH/COOH) 3 Bu kimyasallar, mesela sodyum hiclrosülfit veya sodyumbisülfit gibi, ayrı ayrı kullanılabileceği gibi piyasada bu kimyasallar ile takviyeli tuzlar ela bulmak mümkün olabilir. Bunların clışıncla kompleks yapıcı olarak polifosfat, çelat etkisi olan EDTA, veya dikkatli kullanıldığı takdirde hidroklorik asit, fosforik asit veya sitrik asit olabilir. Asit kullanılmak istendiğinde sistemin asit ile uyumlu olduğuna dikkat edilmeli ve düşük pH ile karşı karşıya kalmamak için uygun rejenerasyon gereklidir. (*) Sybron Chemicals Inc.'ten Michael C.Keller'in "Iron Removal" başlıklı makalesinden derlenmiştir. ■ 1-------HUBER lndependent SludgeDisposal ! lncreasing transport and disposal costs? There is a cost-effective solution for wastewater treatment plants smaller than 20,000 PE ! ROTAMAT® Screw Press RoS3Q ► Produces dry sludge cake ► High separation efficiency ► Mobile units available as an option ► Simple operation Bilgi için: Tel:05322415579 www.huber.de TECHNOLOGV The Quality CompanyWorldwide
•rtn1&,-,. ı.ı-:,.-ı.,ı •• •· . , , , mühendisce ' , COŞKUN MANÇUHAN coskun@gepenergy.com Hidrojen Ekonomisi idrojen günümüzde çok konuşulan ve ilgi çeken bir Enerji taşıyıcıdır. Hidrojenin ısı ve güce dönüştürülmesi basit ve çevre açısından temizdir. Oksijenle birleştirilerek yakıldığında su-su buharı oluşmaktadır. Çevre kirletici hiçbir acık ve emisyon yoktur. Su kaynaklarının giderek azalıyor veya kirletilerek kullanılamaz hale geliyor (Trakya bölgesinde olduğu gibi.) olması Hidrojenin enerji ve ısı üretiminde kullanılmasını çekici hale getirmektedir. Hidrojen, doğada en yaygın kimyasal element olmasına rağmen yeryüzünde saf halde bulunmamaktadır. Kimyasal bileşikler ayrıştırılarak Hidrojen elde edilebilmektedir. Hidrojen, sudan elektroliz yöntemiyle, hidrokarbon yakıtlardan hidrokraker yöntemiyle ve diğer hidrojen taşıyıcı kimyasal bileşiklerden çeşitli kimyasal proseslerden geçirilerek elde edilebilmektedir. Çevresel zarar vermeden, nükleer acık oluşturmadan temiz hidrojen elde etmek için "Temiz Enerji Kay- ~ SU VE ÇEVRETEKNOLOJiLERi • SAYI 10 nakları" olarak bilinen rüzgar, güneş ve hidrolik enerji üretim yöntemlerinin kullanılması gerekmektedir. Hidrojen yenilenebilir enerji ile kimyasal enerji taşıyıcıları arasında anlamlı en önemli bağlantıyı oluşturmaktadır. Hidrojen, iyi niyetli aydın kişilerin ciddi olarak ilgisini toplamakta ve bu kişiler "Hidrojen Ekonomisi"nin enerji ve çevre sorunlarını çözecek tek yol olduğumı ileri sürmektedirler. Bu konuda yoğun çalışmalar, yayınlar, toplantılar ve fuarlar düzenlenmektedir. Bunun kısa sürede yaygın olarak uygulanabilir olmasına, teknolojik altyapı, kişilerin kültür düzeyi, eğitim düzeyi ve her şeyden önemlisi ekonomik açıdan hazır olduğumuzu söylememiz mümkün değildir. "Hidrojen Ekonomisi", hidrojenin elde edilmesi ve kullanılmasının yanı sıra ve daha önemli olarak ambalajlama, depolama, dağıtım ve taşıma konularını ela içermektedir. Günümüzde yaygın olarak kullanılan petrolün çıkarılması, işlenmesi, deniz ve karayolu ile taşınması için toplam tüketimin % l0'u harcanmaktadır. - Düşük hacimsel ısı değeri (Doğalgaz 36,5 kJ/litre, H2 11,7 kJ/litre), - Doğada saf halele bulunmaması (Doğalgazdan elde edilmesi halinde 5,6 USD/GJ, elektrolizle sudan elde edilmesi halinde 20,1 USD/GJ maliyeti olmaktadır.) oı - Taşınması ve stoklanması için çok fazla enerji ihtiyacı olması (400 bar sıkıştırma için cloğalgaz 3 MJ/kg harcanırken, hidrojende bu rakam 17 MJ/kg'clır.), mevcut boru hatları ile taşınmasının teknik olarak mümkün olmaması, uygun malzemeler kullanılarak boru hatlarının yapılması halinde de düşük hacimsel ısı değeri nedeniyle taşınan hidrojenin 50.000 km.'de % 40'ının, (doğalgazda % lO'dan az) tüketilmesi gerektiği için hidrojenin belirli merkezlerde üretilip, son kullanıcıya taşınması ve depolanması güvenli ve ekonomik değildir. Ancak son kullanıcıya satış noktalarında üretilmesi halinde uygulanabilir olmaktadır. Bu konuda Norveçli Norsk Hydro firmasının önerisi dikkat
çekmektedir. Bu "Hidrojenin üretildiği noktalarda tüketilmesi" önerisidir. Benzeri bir öneri ele Honcla R&P Americas ve Plug Power tarafından geliştirilen "Hidrojenini evinde üret" projesidir. Bu projede evde cloğalgaz kullanılarak yakıt pili ile çalışan araçlarda kullanılmak üzere hidrojen üretilirken, evde kullanılmak üzere elektrik ve ısı ortaya çıkmaktadır. "Home Energy Station HES II (2) Hidrojen Ekonomisinin Faydaları • Enerji Güvenliği- Hidrojenin fosil yakıtların yanı sıra diğer kaynaklardan ela üretilebilir olması ülkeleri petrol bağımlılığından kurtaracaktır. • Sera Gazı Emisyonlarının Düşürülmesi - Bilindiği gibi küresel ısınmanın kaynağı olarak, aracımızı kullanırken, evimizi aydınlatırken, ısıtırken ve soğuturken üretmiş olduğumuz sera gazlan gösterilmektedir. Sera gazları yeryüzünden uzaklaşmakta olan ısıyı tutarak atmosferin aşırı ısınmasına neden olmaktadır. • Hava Kirliliğinin Azaltılması - Fosil yakıtlar kullanan güç santralleri, araçlar ve diğer kaynaklar J1avaya duman ve diğer zehirli atıklar atmaktadır. • Enerji Verimliliği - Yakıt pilleri kullanılarak enerji üretimi, geleneksel fosil yakıt kullanan enerji santrallerinden çok daha yüksek verimle çalıştırılmaktadır. Günümüzde fosil yakıt kullanarak elektrik üreten tesislerin verimi % 33-35 iken, yakıt pillerinde bu verim % 60'ın üzerine çıkmaktadır. Araçlarda bu fark çok daha fazladır. C3l Bütün bu gerçeklere rağmen kısa bir süre içinde (15-20 yıl) hidrojen ekonomisine geçilmesi çok zor görünmektedir. Hidrojen ekonomisi gelişinceye kadar alternatif yakıtların (metanol, etanol vb.) kısa süre içinde yaygınlaşması daha akla yakın görünmektedir. Medeni Dünyanın gelişmiş teknolojileri ancak çevreye zarar vermedikleri zaman çağdaş olabilmektedir. Daha temiz bir çevrede sevgi dolu günler dilerim. (1) The future of Hydrogen Economy " B. Alsson ancl U. Bassel" (2) http/ /www.greencarcon gress.com/2004/II/hsub2sub_genera.htrnl (Mayıs 2006) (3) http//www.eere.energy.gov/hyclrogenanclfuelcells/future/benefits.html (Haziran 2006) ■ SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ• SAYI 10 ~
Pollutec LYONS 2006 28 Kasım-1 Aralık 2006 tarihleri arasında Fransa'da LyonsEurexpoFuar Alanında dünyanın çevre alanındaki en önemli buluşmalarından biri.. lk POLLUTEC Fuarı, 22 yıl önce, 1994'te Fransa'nın Lyon kentinde başladı. Bugüne kadar çift sayılı yıllarda Lyon'cla, tek sayılı yıllarda Paris'te düzenlenen Pollutec, Uluslararası Çevre Ekipmanları, Teknolojileri, Hizmetleri Fuarı'na, 2005'te 2.400'ün üzerinde firma katıldı. Fuar, bir önceki yıla göre alan açısından yaklaşık % 3 büyüme kaydetti. Bu yıl 15 Temmuz'cla, fuarın açılmasına 4,5 ay kala, stancl alanlarının o/o 90'ının satıldığı bildirildi. Su ve Atık, Pollutec fuarının iki ana sektör başlığını oluşturuyor. 100.000 m''lik bütünleşik çozum platformu Pollutec 2006'ya, 65.000'in üzerinde ziyaretçinin gelmesi bekleniyor. Pollutec, çevre alanında; su, atık geri kazanımı, hava, analiz-ölçme-izleme, temiz ve yenilenebilir enerjiler, ekipman, proses, hizmet gruplarını, risk önleme ve yönetimi, yer ve toprak, gürültü, sürdürülebilir gelişme, sağlık & çevre, temizlik, mühendislik formasyonla- ~ SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ• SAYI 10 rını tek bir platformda toplamayı amaçlıyor. Su ve atık/geri kazanım sektörleri baskın pozisyonunu Pollutec 2006'cla da sürdürecek. 1.600 toplam katılımcı firma ile fuarın o/o 70'ini oluşturuyor. Bu alanın bu kadar büyümesi bu yıl daha detaylı alt başlıkların açılması ihtiyacını getiriyor. Su, dört alt başlığa ayrılıyor: Borular ve kanallar, pompa ve vanalar, arıtma/işletim, müstakil drenaj ve küçük ölçekli tesisatları ve ayrıca atık teknolojileri (toplama, giderimi, geri kazanımı, imhası, temizleme teknolojileri, su temizleme, atıkların sızdırmaz halele depolanabilmesi). ... Pollutec fuarının uluslararası boyutu bu yıl herzamankinden daha iddialı 15 Temmuz'cla yapılan açıklamalara göre, 16 ülkenin ulusal katılımı olacak: Avustuıya, Belçika, Pollutec'te yılın ülkesi olarak ilan edilen Brezilya, Kanada, Çin, Çek Cumhuriyeti, Almanya, Japonya, Lüksemburg, Hollanda, Polonya, İspanya, İsveç, İsviçre, İngiltere ve ABD. Uluslararası genişleme daha ziyade tek tek stancl katılımlarında görüldü. 750'nin üzerinde yabancı katılımcı firmanın bir çoğunu, Pollutec'e ilk kez katılan firmamlar oluşturuyordu. Pollutec 2006, fuarın yanı sıra ulusal ve uluslararası pek çok etkinliği ele bünyesinde barındırıyor. 130 konferans ve tartışma programının üçte biri yeniliklere odaklı. 2004'te, Lyon'cla, Pollutec, 102 ülkeden 7.000 yabancı ziyaretçiyi ağırlamıştı. Bu yıl kapsamlı bir programla gücünü artıracak. 15 Temmuz'a kadar belli olan programa göre: • Pollutec'te yılın ülkesi Brezilya ile bir dizi etkinlik bağlantılandırıldı; Brezilya bir büyük delegasyonla misafir ediliyor, konferanslar ve toplantıların önemli bir kısmı, bu ülkenin öncelikli ihtiyaçlarına odaklı (su, CDM projeleri, alternatif enerjiler, temiz teknolojiler. .. ). Ayrıca ticari işbirlikleri geliş-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=