19 Şubat 2018 Pazartesi / 14:13 | GÖRÜŞ 115. Sayı (Şubat 2018)

195 kez okundu

Emin Calbay / Çevre Y. Mühendisi
ecalbay@inevaturkiye.com.tr

Atıksu arıtma proseslerinden çıkan arıtma çamurlarının güvenli ve faydalı bir şekilde bertaraf edilmesi, çevre sektörünün en önemli konularından biridir. Çöp sahalarında çamur depolama veya tarımsal alanda çamuru gübre olarak kullanma gibi uygulamalar, çevreye ve insana zarar verme riski yüksek uygulamalardır. Özellikle çamurun gübre olarak kullanılması, henüz etkilerini bilemediğimiz kirleticilerin doğa ile temas etmesine sebep olur. Bu uygulamalar biyoçeşitlilik, canlıların gıda zincirinin sürdürülebilirliği ve çevrenin korunması açısından büyük risk taşır.

Problemli bir atık olan arıtma çamuru aynı zamanda alternatif bir enerji kaynağıdır. Kuru bazda linyit kömürü 5,5-21,6 MJ/kg alt ısıl değere sahipken, kuru bazda arıtma çamurları (arıtma prosesine ve atık su kaynağına bağlı olarak) 10-28 MJ/kg alt ısıl değere sahiptir. Buna ek olarak, evsel arıtma çamurları ve tehlikesiz endüstriyel arıtma çamurları, ülkemizdeki mevzuata göre “Biyokütle” olarak tanımlanır ve çamurdan üretilen elektrik enerjisi, yenilenebilir enerji tarifelerinden işlem görür. Arıtma çamurunun enerji üretiminde kullanımının yaygınlaşması için çamur içeriğinin anlaşılması çok önemlidir. Enerji değerlerinin artması için içindeki su oranının azaltılması gerekir. Kurutma yöntemi iyi bir hacim azaltma yöntemidir; ancak sanılanın aksine bir bertaraf yöntemi değildir. Mekanik olarak susuzlaştırılmış bir arıtma çamuru genelde yüzde 25 katı madde oranına sahiptir. Çamurun kendi kendine yanabilmesi, katı madde oranı ve ısıl değerine bağlıdır. Yasal mevzuat gereği atık yakma tesislerinde halihazırda kontrol amaçlı bulundurulması gereken doğalgaz brülörleri veya benzer ekipmanlar ile ek yakıt (doğalgaz vb.) temini sayesinde yakma işlemi hiçbir ön işleme ihtiyaç duymadan gerçekleştirilir. Yine de yüksek ısıl değere sahip çamurlar yüzde 25 kurulukta da ek yakıt gerektirmeden kendi kendine yanabilir.

Çamur yakma uygulamaları için akışkan yatak, ızgaralı ocak, döner fırın, çok tabanlı fırın gibi çeşitli teknolojiler mevcuttur. Çamurun mekanik susuzlaştırmadan sonra doğrudan yakılması için en uygun teknoloji, akışkan yatak teknolojisidir. Ayrıca, Avrupa Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Bürosu’nun Atık Yakma konulu Mevcut En İyi Teknikler ReferansDokümanı (BAT-BREF)’na göre, yüksek yanma verimi ve düşük miktarda baca gazı oluşumu sayesinde arıtma çamuru yakma için mevcut en iyi teknoloji akışkan yataklı reaktörlerdir. Gelişmeye açık ve yenilikçi bir yaklaşım olarak akışkan yatak teknolojisi, çamur yakma işlemi için son yıllarda dünyada uygulanan en yaygın teknolojidir.

Arıtma çamurlarının günümüzde bir atık yerine enerji kaynağı olarak değerlendirildiği çamur yakma tesislerinin sayısı her geçen gün artış gösteriyor. Çamurların akışkan yataklı reaktörlerde yakılması ve bu yolla elektrik enerjisi üretilmesi, ulusal çapta hem arıtma çamuru problemini çözecektir, hem de enerjide yerel kaynak kullanımı, dolayısıyla dışa bağımlılık ve enerji açığı gibi sorunların çözümüne katkı sağlayacaktır. Aynı zamanda çamurdan elektrik üretimi sayesinde, karşı karşıya olduğumuz global bir tehdit olan iklim değişikliğiyle mücadelede, arıtma çamurları bir atıktan ziyade fosil olmayan alternatif enerji kaynağı olarak değerlendirilecektir. 

 

---