Macaristan İhracatı Teşvik Ajansı

HEPA Türkiye Genel Müdürü Fikret Nas

Su, gezegenimizin en değerli doğal kaynaklarından biridir. Dünya su kaynaklarının sadece %2'si tatlı sudan oluşur ve bu kıt kaynağın varlığı doğanın, toplum ve ekonominin gelişiminde önemli rol oynar. Su talebinde öngörülen büyüme ve iklim değişikliğinin hızlanması göz önüne alındığında, 2030 yılına kadar dünya nüfusunun yaklaşık %40'ının su sıkıntısı çekmesi bekleniyor. Bu nedenle, suya erişimin hem bireysel hem de ulusal düzeyde refah ve barış temin etmek için temel etken haline gelmesi muhtemel.

Sahip olduğu coğrafi konum nedeniyle çok çeşitli hidrolojik zorluklara maruz kalan Macaristan, tarih boyunca bu alanda olağanüstü mücadeleler vermiştir. Bu sayede son derece gelişmiş bir su altyapısına sahip olan Macaristan su yönetimi alanında da önemli bir uzmanlık geliştirmiştir. Kısıtlı su kaynaklarının korunması ve sanitasyonu alanında ülke çapında geçerli sıkı bir yasal rejim ve sağlam bir kurumsal çerçeve kuran Macarlar, aynı zamanda bu alanda yüzyıllardır süren gelenekleri ile şekillenmiş güçlü bir akademik temele ve sağlam bir eğitim altyapısına sahiptir. Macar su sektörü, bu alanda geliştirdiği ve sahip olduğu en ileri teknolojiler, rekabetçi bilgi ve çözümler ve zengin iş fırsatları ile uluslararası işbirliği için önemli bir kaynak ve büyük fırsatlar sunmaktadır. Karmaşık su mühendisliği çözümlerinin geliştirilmesi ve uygulanmasındaki başarısı Macaristan'ın gelişmekte olan ülkeler ile gerçekleştirdiği uluslararası işbirliklerinde öne çıkan bir alan olmuştur.

1975-1990 yılları arasında Macaristan Su Kaynakları Yönetimi Merkezi VIKÖZ (daha sonra VGI) Moğolistan ve Tanzanya gibi zorlu koşullara sahip ülkelere su yönetimi alanındaki sorunlarını aşmak için destek ve danışmanlık vermiş, bu ülkelerdeki master planlarını hayat geçirmiştir. Benzer şekilde, Nijerya ve Fas’ta rezervuar inşaatını gerçekleştiren Macar uzmanlar Cezayir ve Kuveyt'te üst düzey danışman olarak çalışmış, FAO (Gıda ve Tarım Örgütü), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü) ve WHO (Dünya Sağlık Örgütü) gibi uluslararası kuruluşlarda uzman olarak çeşitli Afrika ve Asya ülkelerinde görev almışlardır.

Kuyu delme/açma, sulama gibi alanlarda da oldukça ileri olan Macar su sektörü, yine 1980’lerde Moğolistan steplerinde, hayatı önem taşıyan kısıtlı su kaynaklarına ulaşılması için yerel yönetimlerle ortak projelerde yer almıştır. Macaristan'ın rekabetçi teknolojisi ile sondaj alanındaki know-how'ı Macar Su Prospektleri ve Sondaj Şirketi VIKUV'un son yıllarda Afrika (Etiyopya) ve Orta-Doğu Avrupa pazarında başarılı işbirliklerine imza atmasını sağlamıştır.

Macaristan su ile ilgili konularda sahip olduğu deneyim ve uzmanlığı ile su yönetimi konusunda ikili ve çok taraflı dış ilişkilerde de söz sahibidir. Uluslararası su politikalarının şekillendirilmesinde öncü rol üstlenen Macaristan, Birleşmiş Milletler’in su komisyonu “Friends of Water”, Avrupa Birliği “Su Çerçeve ve Taşkınlarla Mücadele” direktifleri gibi uluslararası oluşumlarda yer almaktadır.

Günümüzde pek çok ülkede belediyeler gibi kamu idareleri ile özel sektör şirketleri ile işbirliği yapan Macaristan’ın Türkiye’de de işbirlikleri bulunuyor. Macar şirketlerinin geliştirdiği teknolojileri Türkiye’de uygulamak isteyen yerli şirketler için Macaristan İhracatı Teşvik Ajansı HEPA’nın Türkiye temsilcisi HEPA Türkiye ücretsiz danışmanlık sunuyor.

HEPA Türkiye Genel Müdürü Fikret Nas konuyla ilgili olarak “Alman topraklarında doğan, Balkan ülkeleri üzerinden Macaristan’a uzanıp Karadeniz’de son bulan Tuna Nehri, adeta Macaristan’ın belkemiğini oluşturmaktadır. İçinden geçtiği ülkelerdeki toplumsal, siyasal ve ekonomik gelişmelerde rol oynayarak tarihimizi şekillendirmiş olan Tuna, bir zamanlar Balkanlarda toprak sahibi olan Osmanlı İmparatorluğu arşivlerinde, Türk kültürü, Türk edebiyatı ve Türk müziğinde de önemli bir yer edinmiştir. Macaristan, bir yandan Tuna Nehri’ne olan bu tarihi bağı, diğer yandan üzerinde yaşadığı coğrafi koşullardan ötürü karşılaştığı kısıtlı doğal su kaynakları, seller, taşkınlar gibi doğa olaylarıyla mücadeleleri sebebiyle su yönetimi alanında çok ilerlemiştir. Su teknolojilerinde kendi inovasyonunu yaratabilmiş bir ülke olan Macaristan’ın özellikle su arıtma teknolojisindeki know-how’ı ve bilgi birikimi dünya ölçeğinde çok ileri düzeydedir. Türkiye’deki şirketlerin de Macar şirketlerin sunduğu bu fırsatlardan yararlanması bizi çok mutlu eder. HEPA Türkiye olarak bunun için çalışıyor; içinden geçtiğimiz bu zor covid-19 pandemi dönemi de dahil olmak üzere, iki ülkenin şirketlerini ortak paydada buluşturmak ve verimli işbirliklerine dönüştürmek için büyük bir özveri ile elimizden geleni yapıyoruz” diyor.

Su, gezegenimizin en değerli doğal kaynaklarından biridir. Dünya su kaynaklarının sadece %2'si tatlı sudan oluşur ve bu kıt kaynağın varlığı doğanın, toplum ve ekonominin gelişiminde önemli rol oynar. Su talebinde öngörülen büyüme ve iklim değişikliğinin hızlanması göz önüne alındığında, 2030 yılına kadar dünya nüfusunun yaklaşık %40'ının su sıkıntısı çekmesi bekleniyor. Bu nedenle, suya erişimin hem bireysel hem de ulusal düzeyde refah ve barış temin etmek için temel etken haline gelmesi muhtemel. 

Sahip olduğu coğrafi konum nedeniyle çok çeşitli hidrolojik zorluklara maruz kalan Macaristan, tarih boyunca bu alanda olağanüstü mücadeleler vermiştir. Bu sayede son derece gelişmiş bir su altyapısına sahip olan Macaristan su yönetimi alanında da önemli bir uzmanlık geliştirmiştir. Kısıtlı su kaynaklarının korunması ve sanitasyonu alanında ülke çapında geçerli sıkı bir yasal rejim ve sağlam bir kurumsal çerçeve kuran Macarlar, aynı zamanda bu alanda yüzyıllardır süren gelenekleri ile şekillenmiş güçlü bir akademik temele ve sağlam bir eğitim altyapısına sahiptir. Macar su sektörü, bu alanda geliştirdiği ve sahip olduğu en ileri teknolojiler, rekabetçi bilgi ve çözümler ve zengin iş fırsatları ile uluslararası işbirliği için önemli bir kaynak ve büyük fırsatlar sunmaktadır. Karmaşık su mühendisliği çözümlerinin geliştirilmesi ve uygulanmasındaki başarısı Macaristan'ın gelişmekte olan ülkeler ile gerçekleştirdiği uluslararası işbirliklerinde öne çıkan bir alan olmuştur.

1975-1990 yılları arasında Macaristan Su Kaynakları Yönetimi Merkezi VIKÖZ (daha sonra VGI) Moğolistan ve Tanzanya gibi zorlu koşullara sahip ülkelere su yönetimi alanındaki sorunlarını aşmak için destek ve danışmanlık vermiş, bu ülkelerdeki master planlarını hayat geçirmiştir. Benzer şekilde, Nijerya ve Fas’ta rezervuar inşaatını gerçekleştiren Macar uzmanlar Cezayir ve Kuveyt'te üst düzey danışman olarak çalışmış, FAO (Gıda ve Tarım Örgütü), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü) ve WHO (Dünya Sağlık Örgütü) gibi uluslararası kuruluşlarda uzman olarak çeşitli Afrika ve Asya ülkelerinde görev almışlardır.

Kuyu delme/açma, sulama gibi alanlarda da oldukça ileri olan Macar su sektörü, yine 1980’lerde Moğolistan steplerinde, hayatı önem taşıyan kısıtlı su kaynaklarına ulaşılması için yerel yönetimlerle ortak projelerde yer almıştır. Macaristan'ın rekabetçi teknolojisi ile sondaj alanındaki know-how'ı Macar Su Prospektleri ve Sondaj Şirketi VIKUV'un son yıllarda Afrika (Etiyopya) ve Orta-Doğu Avrupa pazarında başarılı işbirliklerine imza atmasını sağlamıştır.

Macaristan su ile ilgili konularda sahip olduğu deneyim ve uzmanlığı ile su yönetimi konusunda ikili ve çok taraflı dış ilişkilerde de söz sahibidir. Uluslararası su politikalarının şekillendirilmesinde öncü rol üstlenen Macaristan, Birleşmiş Milletler’in su komisyonu “Friends of Water”, Avrupa Birliği “Su Çerçeve ve Taşkınlarla Mücadele” direktifleri gibi uluslararası oluşumlarda yer almaktadır.

Günümüzde pek çok ülkede belediyeler gibi kamu idareleri ile özel sektör şirketleri ile işbirliği yapan Macaristan’ın Türkiye’de de işbirlikleri bulunuyor. Macar şirketlerinin geliştirdiği teknolojileri Türkiye’de uygulamak isteyen yerli şirketler için Macaristan İhracatı Teşvik Ajansı HEPA’nın Türkiye temsilcisi HEPA Türkiye ücretsiz danışmanlık sunuyor.

HEPA Türkiye Genel Müdürü Fikret Nas konuyla ilgili olarak “Alman topraklarında doğan, Balkan ülkeleri üzerinden Macaristan’a uzanıp Karadeniz’de son bulan Tuna Nehri, adeta Macaristan’ın belkemiğini oluşturmaktadır. İçinden geçtiği ülkelerdeki toplumsal, siyasal ve ekonomik gelişmelerde rol oynayarak tarihimizi şekillendirmiş olan Tuna, bir zamanlar Balkanlarda toprak sahibi olan Osmanlı İmparatorluğu arşivlerinde, Türk kültürü, Türk edebiyatı ve Türk müziğinde de önemli bir yer edinmiştir.  Macaristan, bir yandan Tuna Nehri’ne olan bu tarihi bağı, diğer yandan üzerinde yaşadığı coğrafi koşullardan ötürü karşılaştığı kısıtlı doğal su kaynakları, seller, taşkınlar gibi doğa olaylarıyla mücadeleleri sebebiyle su yönetimi alanında çok ilerlemiştir. Su teknolojilerinde kendi inovasyonunu yaratabilmiş bir ülke olan Macaristan’ın özellikle su arıtma teknolojisindeki know-how’ı ve bilgi birikimi dünya ölçeğinde çok ileri düzeydedir. Türkiye’deki şirketlerin de Macar şirketlerin sunduğu bu fırsatlardan yararlanması bizi çok mutlu eder. HEPA Türkiye olarak bunun için çalışıyor; içinden geçtiğimiz bu zor covid-19 pandemi dönemi de dahil olmak üzere, iki ülkenin şirketlerini ortak paydada buluşturmak ve verimli işbirliklerine dönüştürmek için büyük bir özveri ile elimizden geleni yapıyoruz” diyor.

Bu alanda öne çıkan Macar firmalar ve geliştirdikleri teknolojiler şöyle;

 WATER & SOIL

2014 yılında Macaristan’da kurulmuş olan Water & Soil Ltd. firması tarafından geliştirilen “Water Retainer” ürünü toprağın su tutma kapasitesini artırarak tarımsal sulamada maksimum fayda sağlanmasını ve üretimden daha fazla verim alınmasını sağlıyor. Water Retainer toprağa verilen suyun kayıplarını önleyerek sulama periyodunun yüzde 50 düşmesini sağlıyor; ayrıca toprakta buharlaşma ve süzülmenin neden olduğu su ve besin kaybını sınırlayarak bitkide kuraklık ve su stresine karşı dayanıklılık sağlıyor. Böylece sulama, gübreleme, enerji ve işçilik maliyetlerini düşürerek tarımsal üretimde verimi artırıyor. Herhangi bir kimyasal içermeyen ve çevre dostu bileşenlerden oluşan Water Retainer, toprağın üst kısmında işlev görüyor ve gübre ile kullanılabiliyor.

 WATERSCOPE

 Macar su yönetimi şirketi Waterscope, yapay zeka tabanlı, kablosuz veri toplama sistemi Sensors2Net ile su kalitesi, miktarı, enerji tüketimi gibi alanlarda verileri toplayarak, özelleştirilmiş profesyonel algoritmalar tarafından analiz ediyor. Elde edilen bilgi, kalite kontrollerini iyileştirmek, verimliliği artırmak, üretim süreçlerini izlemek için kullanılıyor. Sistem sayesinde, kullanıcılar, yüksek maliyet ve zaman kaybına neden olan geleneksel yöntemler yerine, önleyici bakım ve uygulama içeren öngörüye dayalı bir sistem kurarak daha verimli üretim süreçleri planlanabiliyor ya da çevre yönetmeliklerine uymak gibi çeşitli farklı amaçlara ulaşabiliyor.

Su ürünleri yetiştiriciliği, dünya gıda endüstrisinin en hızlı büyüyen sektörlerinden biri. Dünya nüfusunun tükettiği balıkların yaklaşık yarısı balık çiftliklerinden geliyor. Faaliyetleri sıkı kalite, sağlık ve çevre standartlarına göre düzenlenen sektörde, balık havuzları ve midye çiftliklerindeki su kalitesinin sürekli izlenmesi büyük önem taşıyor ve sürekli artan bir ihtiyaç olarak, daha fazla çiftçi tarafından talep ediliyor.

Sensors2Net Smart Buoy data toplama ve analiz teknolojisi, balık havuzlarındaki su kalitesini ve yakın çevresini kontrol etmek için kullanıyor. Suyun fiziksel ve kimyasal parametrelerini takip ederek yosun çiçeklerinin görünümünü tahmin eden Sensors2Net Smart Buoy su kültürlerinin suyunu yerinde ve gerçek zamanlı olarak ölçüyor. Verilerin analizi sayesinde, çiftçilerin yüksek maliyetli balık ölümlerinin önüne geçmek için gerekli önleyici adımları atmalarını sağlıyor.

Sudaki çözünmüş oksijen oranı, suyun pH'ı, kıyılardan çıkan suyun sıcaklığı, rüzgar hızı veya güneş ışığı yoğunluğu gibi balık davranışları üzerinde etkili olan değişkenleri gözlemleyen Sensors2Net Smart Buoy topladığı verilerle gölet balıkçılığının ve avcılığının da daha verimli hale gelmesini sağlıyor. Sistem ayrıca, su ürünleri pompalarının ve diğer teknik ekipmanın verimli çalışmasına yardımcı oluyor.

PURECO

Su ve atıksu arıtma çözümlerinde öne çıkan Macar şirketi Pureco, içme suyunun arıtılması, endüstriyel atık su arıtımı, yeraltı sularının iyileştirilmesi, yağmur suyu toplama ve arıtımı gibi alanlarda çözümler sunuyor.  Su ve atık su arıtımı için özel sektör şirketlerinin yanı sıra su ile ilgili zorlukları olan şehir ve bölgelerdeki belediyelere de çözümler sunan Pureco, aynı zamanda yerel kullanıcının mevcut sistemlerini işletebilmesi ve idame ettirebilmesi için eğitim programları veriyor. 

Su sanayisinin farklı segmentlerinde yenilikçi çözümleriyle dünyanın birçok noktasında tanınan Pureco, su yönetimi konusunda kanaat önderi kabul edilen Avrasya ASEM Su Akademisi Geliştirme Komitesi ve Avrupa Su İnovasyon Ortaklığı Grubu gibi öne çıkan kurumlardaki üyelikleri ile önemli roller üstleniyor.

UYGULAMALI YER BİLİMLERİ KÜMELENMESİ (CAPES)

Merkezi Macaristan’da yer alan Uygulamalı Yer Bilimleri Kümelenmesi, yer bilimleri alanında Orta Avrupa’daki tek kümelenme. Üniversite, sanayi ve iş destek mekanizmalarının temsilcilerinden oluşan kümelenme üyeleri, disiplinler arası bilgi ve gelişmeleri bir araya getirerek müşterilerine kapsayıcı hizmet sunuyor.

Kümenin hizmetleri arasında, hidrokarbon keşfi, jeotermal araştırmalar, yenilenebilir ve konvansiyonel enerji kaynaklarının araştırılması, karbondioksit ayrılımı (sekestrasyonu), radyoaktif atıkların uzun vadede imha edilmesi, çevre yönetimi ve ıslahına ilişkin hizmetler, tarımın farklı alanlarına yönelik çözümler yer alıyor. Capes üyeleri arasında yer alan KAROTAZS yeraltı çalışmaları alanında uzmanlaşmış olan Karotazs 1995 yılından bu yana jeofiziksel kuyu değerlendirme, sondaj jeofiziği, kuyu testleri alanlarında öne çıkıyor. Firma sahip olduğu uzmanlıkla, Macaristan ve Avrupa’daki müşterilerine kaliteli işletim sistemleri ile 15 yıldan uzun zamandır hizmet sunuyor. 

HİDROFİLT

1990 yılında Macar uzmanlar tarafından su ve endüstriyel atık su arıtımında yüksek kaliteli hizmet sunmak üzere kurulan Hidrofilt’in geliştirdiği konteyner atık suyu içme suyuna dönüştürebiliyor. Herhangi bir su kaynağına doğrudan ve basit bir yöntemle bağlanan konteyner oldukça komplike bir sistem sunuyor ve mikro düzeyde bir arıtma tesisi görevi görerek, aldığı atık suyu içme suyuna dönüştürüyor.

Su arıtma konteyneri temiz su ve içme suyu kaynaklarına ulaşımın zor olduğu coğrafyalarda ve deprem gibi doğal afetler gibi durumlarda yaşanabilecek içme suyu temini sıkıntısına çözüm sunuyor. Yaşam alanlarının belli noktalarına yerleştirilebilecek bu mini arıtma tesisleri sayesinde özellikle Türkiye gibi deprem bölgesi ülkelerde yaşanma ihtimali olan su sıkıntıları giderilebilecek.

 MOON42

Yaklaşık 20 yıl önce, iş dünyası ve akademiden iş ortaklarının, disiplinler arası yaklaşımla çalışacak çözüm ortağı arayışlarında yanında yer almak amacıyla kurulan Moon42, tüm bu yıllar boyunca, hizmet verdiği müşterilerine hayatın sert rüzgarlarına dayanacak somut çözümler ve ürünler sunmaya odaklandı. Yüksek adaptasyon kapasitesi ile müşterilerinin arzu ve ihtiyaçlarına göre özelleştirilmiş ürün ve hizmetler geliştiren Moon42, akıllı şehirler ve tarım dahil çeşitli alanlarda çözümler sunan bir yazılım firması.

Öncelikli hedefi akıllı problem çözme teknolojileri ile iş ortaklarının pazardaki diğer oyunculardan bir adım önde olmalarını sağlayacak yeni uygulamaların geliştirilmesi olan yazılım şirketi Moon42’nin aynı zamanda insan odaklı çalışma prensibi ile hareket ediyor ve hayata geçirdiği her işte, insanlığa katma değer yaratmayı amaçlıyor.

Bu amaçla, su ve çevre ile ilgili çözümler de sunan Moon42’nin, Farm42, çözümü drone teknolojisi ve özel tasarlanmış yazılımı kullanarak, arazinin sulama ve gübreleme ihtiyaçlarını belirlerken, ürünlerin hasada hazır olup olmadığı bilgisini sağlıyor.

Şirketin bir diğer ürünü Waterguard ise büyük su şebekelerindeki kaçakları tespit etmede kullanılan ve bu sayede su kayıplarını önleyen çevre dostu bir çözüm.