Bir insan günde; içmek için minimum 2,5 litre, kişisel temizliği için 25 litre suya

gereksinim duymaktadır. İnsanların yaşamlarını devam ettirmede ve yaşam kalitesini belirlemede içme suyunun kalitesinin önemi büyüktür.

Dünya üzerinde 1,2 milyar insan sağlıklı içme suyundan yoksun yaşamaktadır. 2,4 milyar insan ise sağlık koşullarına uygun kalitedeki içme suyuna henüz kavuşamamıştır.

İçme suyunda insan sağlığı açısından en büyük tehlike Dünya Sağlık Teşkilatı kaynaklarına göre "mikrobiyolojik" kirlenmedir. ABD'de 70 binden fazla hastalık vakasının içme suyundaki kirlenmeden kaynaklandığı bilinmektedir.

Son zamanlarda Türkiye'deki bazı yörelerde görülen ishal gibi bazı vakaların içme suyundan kaynaklandığı tespit edilmiştir. Temiz ve sağlıklı içme suyuna erişebilme her insanın hakkıdır ve bu hak devlet güvencesi altına alınmalıdır.

Ülkemizde orta ve büyük çapta işçi çalıştıran işletmelerin içme suyu ihtiyacı genellikle piyasadaki firmalardan damacana suyu olarak temin edilmekte ya da şehir şebeke suyu, artezyen suları, kuyu suları içme suyu olarak tüketilmektedir.

Damacana sularının depolama şartlarının uygun olmayışı sebebi ile mikrobiyolojik kirlenmeye müsait oldukları bir gerçektir.

Bazı işletmelerde artezyen ve kuyu suları klorlanmakta fakat bu klorlama işlemi bazen kontrolsüz yapılmakta ve kontrolsüz kullanım sebebi ile oluşan "Halometanlar" ve diğer "Organik Klorlu Bileşikler" kanserojen etkileri dolayısı ile tehlike yaratmaktadırlar.

Polikarbonat su damacanalarının kullanım periyotları ABD'de 40 dolum, ülkemizde de 50-60 dolum olarak öngörüldüğü halde bu değerlere uyulduğu söylenemez.

Bu çalışmanın amacı işletmenin proses için kullandığı suyun (artezyen suyu, kuyu suyu veya şehir şebeke suyu) arıtılarak içme suyuna dönüştürülmesi ve içme suyu standartlarına uygun suyun elde edilmesidir.

Bu gaye için İzmir'de kurulu bir sanayi işletmesi ile temas edilmiş ve yapılan görüşmelerde firmamızdan bu konuda bir proje hazırlanması istenmiştir. Bu sanayi tesisimizde her vardiya'da 300 kişi olmak üzere günde takriben 3 vardiyada 900-950 kişi çalışmaktadır.

Hazırlanan projede proseste kullanılan artezyen suyunun arıtılarak içme suyuna dönüştürülmesi öngörülmüştür. Suyun sertlik derecesi 40 Fransız sertlik birimidir (400 ppm CaCO3). Askıda madde miktarı yüksektir ve iletkenlik değeri 680 Ms/cm'dir.

İçme Suyu Temini için Kullanılan Arıtım Kademeleri Şu Şekilde Özetlenebilir

Yeraltı Su Deposundan Suyun Filitrelere Beslenmesi: Bunun için 2 adet dalgıç tip santrifüj pompa kullanılmıştır. Artezyenden yeraltı su deposuna basılan su bu pompalar vasıtası ile arıtma sistemine gönderilmiştir.

Suyun Filitre Edilmesi (Ön Filitrasyon): Birinci kademede askıda maddelerin (partiküllerin) sudan uzaklaştırılması için100 mikron elek çaplı paslanmaz çelik elek gövdeli otomatik ters yıkamalı "Judo" marka filitre kullanılmıştır. Filitre ters yıkamasını basınç farkına bağlı olarak yapmaktadır.

İkinci kademe filitrasyonda "Aktif Karbon" filitre kullanılmıştır. Buradaki asıl amaç ters ozmoz sistemi öncesinde membranların korunması amacı ile klor ve diğer suda erimiş organik maddelerin tutulması böylece kısa sürede organik madde kirlenmesinden dolayı membran tıkanmalarının önlenmesidir.

Suyun Yumuşatılması: Burada otomasyon valfli tandem tip her biri 100litre reçine kapasiteli su yumuşatma tankları kullanılmıştır. Kullanım amacı ters ozmoz sistemi membranlarında kalsiyum ve magnezyum minerallerinin birikerek kireç tabakası oluşturmasını önlemektir. Sistem ile yaklaşık 40 Fransız sertliğindeki artezyen suyunu sıfır Fransız sertliğine kadar düşürmek mümkün olmuştur.

Güvenlik Filitresi: Ters ozmoz cihazı öncesinde 5 mikron süzme kapasiteli ve 20" uzunluğunda "Big-Blue" filitre kapları ve kartuşu kullanılmıştır. Bu filitrenin kullanım amacı ozmoz sistemine beslenen suyun askılı madde bakımından 5 mikron mertebesinde filitre edilerek membran kirlenmesinin önlenmesidir.

Ters Ozmoz Cihazı: Güvenlik filitresinden çıkan filitre edilmiş su ters ozmoz ünitesine girmekte ve yüksek basınç pompası ile basınçlandırılarak ozmoz membranlarına verilmektedir. Yüksek basınç pompası emişinde membran yüzeylerinin diğer metal tuzlarından ve özellikle "silisyum"dan korunmasına yönelik olarak dozaj pompası ile "anti scalant" dozlaması yapılmaktadır. Mebranlardan çıkan arıtılmış su remineralizasyon işleminden sonra arıtılmış su deposuna alınmakta ve atıksu drenaj edilmektedir.

Remineralizasyon Filitresi: Burada "Dolamit" filitresi kullanılmaktadır. Dolamit doğasında kalsiyum ve magnezyum karbonattan oluşmaktadır. Ters ozmoz cihazından çıkan suyun 5,5 civarındaki pH derecesini yükseltmekte ve diğer yandan içme suyunda bir miktar ihtiyaç duyulan kalsiyum ve magnezyum minerallerini suya katmak gayesi için kullanılmıştır.

Arıtılmış Su Deposu: Dolomit filitreden çıkan su, 10 ton kapasiteli "Paslanmaz Çelik" depoya alınmıştır. Depodaki şamandra sistemi ile depo dolduğunda arıtma sistemi de otomatik olarak kapanmaktadır. Depo üzerinde 0.2 mikron hava süzme kapasiteli bir bakteri filitresi (hava filitresi) vardır.

Arıtılmış Su Hidroforu: Depoda rezerv edilen su "Paslanmaz Çelik Hidrofor" ile basınçlandırılarak, kullanımdan önce bakteri tutucu filitreye ve oradan işletme içerisinde muhtelif yerlere monte edilmiş toplam 20 adet soğutma sebillerine kullanım için gönderilmiştir.

Bakteri Tutucu Filitre: Hidrofor çıkış hattına 20" boyunda 0,2 mikron delik çaplı ve bakteri tutma özelliği olan filitre montaj edilmiştir. Burada amaçlanan depolama esnasında oluşabilecek bakteri çoğalmasına karşı suyu filitre ederek önlem alınmasıdır.

Soğutuculu Sebiller: Filitre edilen su içme suyu nakline uygun kalitede plastik borular vasıtası ile işletme içerisindeki muhtelif yerlere taşınmıştır. Toplam 20 adet soğutuculu sebil cihazı bu noktalara monte edilmiştir. Soğutuculu sebillerde su depolanmadan direkt tüketime sunulmaktadır. Sistem çevrimiçi olarak soğutulmuş suyu ve ortam sıcaklığındaki suyu aynı anda 2 adet basmalı tip tasarruflu musluk ile kullanıma sunmaktadır.

Sebil gövdesi ve iç hazne tamamen paslanmaz çelik yapıdadır. Cihaz üzerinde 3 C^o'ye kadar soğutmayı temin eden otomatik ayarlı dijital termostat mevcuttur.

Analiz Sonuçları: Son kullanım noktası olan sebillerden alınan su örnekleri kimyasal analizler için Beykent Üniversitesi su ve çevre laboratuvarına, mikrobiyolojik analizler için ise İzmir Merkez Hıfzısıhha Enstitüsü laboratuvarına gönderilmiştir.

Kimyasal analiz değerlerinde toplam 22 parametreye göre analizler yapılmış ve bütün analiz değerleri İTASY-2005 standartlarına uygun bulunmuştur.

Mikrobiyolojik analiz sonuçları:

Koliform Bakteri       0/100 ml

Esheria Coli             0/100 ml

Enterecoc                 0/100 ml?dir.

17 Şubat 2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan "İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik Ek.1-a'nın bakteriyolojik parametrelerine uygundur" şeklinde rapor ile bildirilmiştir.

Maliyet Karşılaştırması

Bu yöntemle elde edilen 1m³ ters ozmoz suyunun maliyeti 1m³ damacana suyunun maliyeti ile karşılaştırıldığında, 1m³ ters ozmos suyu maliyeti = 0,30 dolar + 1m³ şebeke suyu maliyeti şeklindeki bir hesaplama ile

1m³ şebeke suyu fiyatı = 3 YTL. =  2,5 dolar olarak alındığında

1m³ ters ozmoz suyu maliyeti = 2,8 dolar/m³ olmaktadır.

1 damacana içme suyu = 19litre =  0.019 m³

1 damacana içme suyu fiyatı (yaklaşık) = 3 YTL. = 2,5 dolar olarak alındığında

1m³ damacana suyu satış fiyatı = 131,50 dolar olmaktadır.

Yatırım maliyeti açısından ele alındığında kurulacak tesisin kendini maksimum 1-2 yılda amorte edebileceği görülmektedir.