Prefabrik, civatalı çelik tanklar, her türlü sıvının depolanmasında sunduğu esnek, ekonomik ve hızlı çözümler ile gittikçe daha fazla endüstrinin bir parçası haline gelmektedir.Günümüz dinamik çalışma koşullarında proje ve tesislerin imalat, montaj ve devreye alma süreleri ile ilgili müşterilerin talepleri gittikçe artarken, diğer yandan kurulan sistemlerin son derece esnek, düşük maliyetli, uzun ömürlü ve kolay işletilen tesisler olması bir zorunluluk halini almıştır.
Prefabrik, civatalı çelik tanklar, her türlü sıvının depolanmasında sunduğu esnek, ekonomik ve hızlı çözümler ile gittikçe daha fazla endüstrinin bir parçası haline gelmektedir. Prefabrik tanklar hızlı montaj süreleri ( 3-10 gün), geniş kapasite aralıkları (10-20000 m3 ) ve düşük ilk yatırım maliyetleri ile betonarme ve kaynaklı çelik tanklara çok ciddi bir alternatif olarak ortaya çıkmıştır.
Prefabrik tanklarda kullanılan levhaların fabrika ortamında kaplanması çok uzun bir korozyon ve aşınma dayanımı sağlar. Tanklarda yıllar boyu yeniden kumlama, boyama gibi hiçbir bakım ihtiyacı ortaya çıkmaz. Levhaların imalatında kullanılan teknikler çevre dostu olup, kullanılan tüm malzemeler geri dönüşümlüdür.
Prefabrik tankların istenildiği takdirde kapasitesi arttırılabilir, taşınma ve demonte edilme imkanı esnek çözüm olanakları sunar. Tüm yapısal elemanlar fabrika ortamında imal edildiği ve ortam şartlarına (sıcaklık, rüzgar hızı, deprem riski, zemin v.s.) göre tasarlandığı için sonraki aşamalarda montaj esnasında meydana gelebilecek tüm sorunlar elimine edilmiş olur. Nitekim kaynaklı çelik tanklarda, saha şartlarında yapılan kumlama, boyama ve kaynak işlemleri hava koşullarına ve eleman becerisine bağlıyken, betonarme tanklarda kalıp işçiliği, beton kalitesi, izolasyon kalitesi ve hava koşulları nihai ürün kalitesinde çok önemli bir rol oynamaktadır. Prefabrik tanklarda ise insan ve ortam faktörlerinin oluşturabileceği riskler ve nihai ürün kalitesine olan etkileri minimize edilmiştir.
Teknik Özellikler
Prefabrik NEN/TGB, DIN, AWWA D103-87, API, BS normlarına uygun olarak tasarlanabilir.
Çelik levhaların ortak özellikleri: Çelik kalitesi DIN/SEW 092 normlarına uygun olup DIN 50049-3.1B’ye göre sertifikalandırılmıştır. Çelik Tipi Euronorm FE340 olup, minimum akma dayanımı: 350 N/mm2, minimum çekme dayanımı: 430 N/mm2 ve minimum kayma gerilmesi dayanımı: 1600kg/cm2’dir. Plaka kalınlığı ISO 2178 ve DIN 50981 normlarına uygundur. Emayenin çeliğe nüfuzu DIN 15115’e göre test edilmiştir. Spark testi DIN 53481’e göre yapılmaktadır.
Zemin tipi: Standart olarak beton zemin kullanılabilir. Tank montajından sonra, tank duvarları 25 cm yüksekliğinde ikinci bir beton tabakası ile sabitlenebileceği gibi ankraj cıvataları ile betona sabitlenebilir. Tank zemini emaye kaplı çelik-epoksi boyalı çelik levhalardan yapılması da mümkündür.
Sızdırmazlık: Tankların sızdırmazlığı 1 veya 2 komponentli yüksek kimyasal dayanımlı mastik vasıtasıyla sağlanır. Kullanılan mastik gıda normlarına uygun olarak temin edilebileceği gibi, kimyasal dayanım tabloları ayrıca verilebilir.
Cıvatalar: Kullanılan cıvatalar çelik olup sıcak daldırma galvanizle kaplıdır. Cıvata kafaları kimyasal dayanımı yüksek LDPE veya PVDF plastik ile kaplıdır. Tankın dış kısmında ise somunları ve cıvataları korumak için UV dayanımlı LDPE kapaklar kullanılmaktadır.
Uygulama Alanları
Atıksu arıtma tesisleri: Atıksu arıtma tesislerinin değişken şartlarına uyum sağlayabilen en dayanıklı malzeme olan emaye kaplı çelik prefabrik tanklar, havalandırma havuzları, dengeleme havuzları v.b. kullanılabilir.
Su arıtma-depolama tesisleri: Değişken ihtiyaçlara göre farklı kapasite aralığında galvaniz kaplı çelik, emaye kaplı çelik ve paslanmaz çelik cıvatalı tankları kullanmak mümkündür. Bina içine de monte edilebilen tanklarda kullanılan tüm malzemeler FDA normlarına uygundur.
Biyogaz tesisleri: Özellikle anaerobik atıksu arıtma tesislerinde ve çiftliklerde biyogaz depolama amaçlı olarak emaye kaplı cıvatalı çelik tanklar kullanılabilir. Bu tesislerde emaye H2S ve biyogazların yaratacağı korozyona karşı son derece dayanıklı olduğundan (Kullanılabilecek en dayanıklı kaplama) çok uzun yıllar herhangi bir bakım-tamir gerektirmezler.
Yangın sistemleri: LPC veya FM normlarına uygun olarak tasarlanan yangın suyu depolama tankları 13 m3 ile 3000 m3 arasında değişken kapasitelere sahiptir. Yangın suyu depolama tankları sıcak daldırma galvaniz plakalarla yapılmakta ve LPC normlarına uygun olarak istenildiği takdirde bitüm kaplanmaktadır.
Endüstriyel tesisler: Prefabrik cıvatalı çelik tankları çok çeşitli endüstrilerde, farklı sıvı ve kimyasalların depolamasında kullanmak mümkündür. (Biyodizel, kağıt, yağ, petrol, gıda, plastik, petrokimya, enerji)
Malzeme Seçenekleri
Emaye kaplı cıvatalı çelik tanklar: Kapasiteleri 10 m3 ile 20000 m3 arasında değişen emaye kaplı cıvatalı çelik tanklar, 260 cm-140 cm boyutlarındaki çelik plakaların emaye ile kaplanarak, daha sonra cıvata ve somunlarla birbirlerine bağlanması suretiyle yapılır. Emaye kaplı tankları diğer tüm tanklardan ayıran en önemli özelliği kullanılan kaplamadır. Her bir çelik levha yıkama, kumlama, dört aşamalı kaplama ve kurutma fazlarından geçerek emaye ile kaplanır. Emayenin sunduğu belli başlı avantajlar ise pH2 Ğ pH13 aralığında kimyasal dayanım, çizilmeye ve aşınmaya karşı son derece yüksek direnç, tüm hava şartlarına mukavim, temizlemesi son derece kolay, hijyenik, güneşe ve UV ışınlarına karşı dayanıklı olarak sıralanabilir.
Galvaniz kaplı cıvatalı çelik tanklar: Kapasiteleri 10 m3 ile 5000 m3 arasında değişen galvaniz kaplı cıvatalı çelik tanklar, 240 cm - 120 cm boyutlarındaki çelik plakaların sıcak daldırma galvanizle kaplanarak, daha sonra cıvata ve somunlarla birbirine bağlanması suretiyle yapılır. Bağlanan plakaların sızdırmazlığı tek bileşenli mastik ile sağlanır. Aşınmaya ve korozyona karşı son derece dayanıklı olan galvaniz kaplı cıvatalı tanklar proses suyu, yağmur suyu, yangın suyu tankı olarak kullanılabileceği gibi iç yüzeylerinde kullanılabilecek membran sayesinde içme suyu tankı olarak kullanılabilir.
Epoksi boyalı cıvatalı çelik tanklar: Kapasiteleri 10 m3 ile 20000 m3 arasında değişen epoksi boyalı cıvatalı çelik tanklar 260 cm-140 cm boyutlarındaki çelik plakaların epoksi boya ile boyanarak, daha sonra cıvata ve somunlarla birbirlerine bağlanması suretiyle yapılır. Fabrika şartlarında yapılan epoksi boya 5 aşamalı bir işlemle çelik levhalara uygulanır. İlk aşamada çelik levhaların yüzey temizliği, kumlaması yapıldıktan sonra levhalara ilk kat astar boyaları yapılır. Daha sonra fırınlanan levhalar ikinci kat epoksi boya ile boyandıktan sonra nihai fırınlamaya girer. Bu safhada epoksi boyanın çelik levhalara tam olarak nüfuz etmesi sağlanır.
Paslanmaz çelik cıvatalı tanklar: Kapasiteleri 10 m3 ile 5000 m3 arasında değişen paslanmaz çelik cıvatalı tanklar 260 cm-140 cm boyutlarındaki paslanmaz çelik plakaların cıvata ve somunlarla birbirlerine bağlanması suretiyle yapılır. İhtiyaca göre AISI 304 veya AISI 316 kalite paslanmaz çelik kullanılabilir.
Montaj ve Devreye Alma
Tank temelinin hazırlanması: Tankın montajının yapılacağı arazinin zemin etüdüne göre tankın beton temelinin statik projeleri hazırlanır. Statik projeler hazırlanırken, tankın monte edileceği bölgenin deprem sınıfı, zeminin durumu, tankın maruz kalabileceği rüzgar şiddeti, daha sonraki yıllarda öngörülen kapasite artışları, depolanacak sıvının yoğunluğu ve kimyasal özellikleri dikkate alınır. Temel hafriyatı yapıldıktan sonra zemin hazırlığı yapılarak, zemin sıkıştırılır ve gerektiği takdirde dolgu malzemesi ile doldurulur.
Cıvatalı tankın montajı: Tankların montajı 3-5 kişilik bir ekiple tankın boyutuna göre 3 ile 10 gün arasında yapılabilir. Kurulacak olan tankın yüksekliğine göre iki farklı montaj yöntemi vardır. Yüksekliği 6 metreye kadar olan tanklar iskele yardımıyla monte edilirken, hidrolik krikolar vasıtasıyla 30 metre yüksekliğe kadar cıvatalı tankları temin etmek ve montajını yapmak mümkündür. 3-5 kişilik bir ekip günde ortalama 15-20 adet plakanın montajını yapabilir. Tüm plakaların montajı bittikten sonra, giriş çıkış bağlantıları, kedi merdiveni, manhole gibi aksesuarların montajı istenilen noktalara yapılır. Mekanik montajın ardından, nihai topuk betonu dökülerek 1 hafta içerisinde beton-tank sızdırmazlıkları yapılarak tank kullanıma hazır hale gelmiş olur.
Tanklarda kullanılan plakalar standart boyutlarda olup her bir plaka 260 cm - 140 cm boyutlarındadır. Plakalar birbirlerine cıvatalar vasıtasıyla birleştirilmekte olup, sızdırmazlık ise mastik vasıtasıyla sağlanmaktadır. Tankların yüksekliğine göre her plakada 1 ya da her 2 plakada bir plakalar boyunca rüzgar koruyucuları konulur. Tankların montajında kullanılan plakalar 2 mm ile 15 mm kalınlığı arasında olmakla beraber kullanılacak olan plakanın kalınlığı tank boyutlarına ve çevre şartlarına bağlıdır.
Aksesuarların montajı: Giriş-çıkış bağlantıları, seviye kontrol bağlantıları, numune alma bağlantıları, kedi merdivenleri, manhole, üst yürüme platformları, boru taşıma destekleri, çatı sistemleri, yangın tanklarında; vortex kırıcı, ısıtıcı, taşkan çıkışı v.b aksesuarlar projeye göre istenildiği takdirde tanklara ilave edilebilmektedir.
Son kontroller ve devreye alma ve bakım: Tankın tüm montaj işlemi bittikten ve nihai beton-tank mastik sızdırmazlık uygulaması yapıldıktan sonra, yaklaşık 1 hafta sonra uzman ekibimiz nezaretinde tank ve tank yüzeyi titizlikle gözden geçirilerek nihai kontroller yapılır ve devreye alınır.
Avantajları
Düşük ilk yatırım maliyeti ve minimum işletme maliyeti.
Çok yüksek kimyasal dayanım ve çok geniş uygulama aralığı.
Çok hızlı ve kolay montaj. Tank boyutuna göre 3-10 gün montaj süresi.
Daha sonra genişletilebilme ve büyütülme imkanı.
Demonte etme ve yeniden kurma imkanı.
Bakım gerektirmez.
Çevreyle dost. Kullanılan tüm malzemeler geri dönüşümlüdür. Emaye doğal kaynaklardan üretilmekte ve çevre dostu imalat teknikleri kullanılmaktadır.
Hava şartlarına dirençli. 60 ¡C’ye kadar donmaz ve 450 ¡C’ye kadar termal özelliklerini korur.
Çizilmez ve aşınmaz. Emaye kaplı tanklar çizilmeye ve aşınmaya karşı son derece dayanıklıdır.
Temizlemesi kolay. Temizliği son derece kolaydır ve temizliği için su dışında herhangi bir temizleyiciye ihtiyaç yoktur.
Hijyenik. Bakteri ve organizmaların emaye yüzeylerde yaşama şansı yoktur.
Emaye boya tutmaz. Her türlü yapıştırıcı ve kimyasal madde kolayca tank yüzeyinden temizlenebilir.
Güneşe karşı dayanıklıdır. Emaye yüzeylerin rengi güneş ve UV ışınları altında solmaz.
Çok çeşitli boyut ve renk seçenekleri mevcuttur.
Gürol Ahali
Çevre Mühendisi
Eta Ekipman Ltd. Şti.