TEKNÄ°K MAKALE 1. Sayı (Mart Nisan 2005)

Avrupa’nın çevresine ne olduÄŸunu nasıl bileceÄŸiz örneÄŸin, nerelerde havanın ve suyun daha temiz hale geldiÄŸini, ya da nerelerde kırsal alanların yollarla parçalanması ile çok önemli olan vahÅŸi yaÅŸamın ve doÄŸal ortamın tehlikeye girdiÄŸi bilmek gibi?
ÇEVİREN
MAK. MÜH. CEM DOLU

H em politikacılar hem de halk için bağımsızlığın önemli bir kaynağı Kasım 2004’de kuruluşunun 10. yıl dönümünün kutlandığı Kopenhag’da yer alan Avrupa Çevre Ajansı’dır. (EEA, European Environment Agency)

Avrupa Çevre Ajansı (EEA), Avrupa Birliği (EU) ve onun üye devletlerine güvenilir ve karşılaştırılabilir bilgi sağlamak gayesi ile kurulmuştur, böylece karar-vericiler çevreyi korumak için ihtiyaç duydukları ölçümleri alabilirler ve kendi eylemlerinin sonuçlarını değerlendirebilirler.

Ayrıca, halkın çevrenin durumu ile ilgili bilgilendirilmesini sağlamak EEA’nın gayelerinin bir parçasıdır. Avrupa Çevre Ajansı’nın (EEA) çok-dilli internet sitesi (http://www.eea.eu.int/) günümüzde internet üzerindeki en kapsamlı çevresel bilgilere sahip bir site haline gelmiştir.

‘Bizim çevresel politika ve çevresel yasalarımızın iyi bir şekilde kurulmasında gerekli olan sağlam bilimsel kaynakları bize sağlaması hususunda, EEA çok önemli bir rol oynamaktadır.’ Grant Lawrence, Avrupa Komisyonu’ndaki Su ve Çevresel Programların Direktörü.

Hiç şaşırmamak gerekir ki, Genel Avrupa Çevre Komisyonu ile beraber diğer Komisyonlar Tarım, Enerji, Ulaşım, Avrupa Parlamentosu ve Bakanlar Kurulu gibi EEA’nın ürettiği veri, bilgi ve analizlerin en önemli ‘müşterilerini’ oluşturmaktadır.

Dönüm Noktası Olan Rapor

EEA’nın rolü, görevleri ve yönetim düzenlemeleri 1990 yılındaki Avrupa Birliği (EU) Düzenlemesi içinde belirlenmişti fakat 1993’ün sonlarında Danimarka’nın başkentinde Avrupa Birliği (EU) liderlerinin EEA’nın yerinin saptanmasına karar vermesine kadar EEA resmi bir şekilde varlığını ortaya koyamamıştır. Aradaki zamanda, özel bir EEA Komisyon Görev Gücü’nün temeli atıldı ve 1994’ün ortalarında tam olarak Ajans çalışmalarına başladı.

Bir yıl içinde, EEA kendi kimliğini belgeleyen Avrupan’nın Çevresi adlı yayını ile kimliğini oluşturmuştur. Avrupa’nın Çevresi: Dobris değerlendirmesi, neredeyse bütün Avrupa’daki çevre durumunu ilk kez ortaya koyan bir rapordur. Çevre Bakanlarının katıldığı ilk Avrupa Çevre Konferansı, 1991 yılında Çekoslovakya’da bulunan Dobris kalesinde düzenlendi, bu neredeyse 700 sayfalık inceleme Avrupa’nın çevre konusundaki bilgi düzeyinin gelişiminde bir dönüm noktası olmuştur.

EEA’nın ilk on yıllık çalışmalarını kutlamak için, Kasım 2004’ün sonunda EEA, çevre camiasından 300 kişilik konuğun katıldığı üst düzey bir konferans ve akşam yemeğine ev sahipliği yapmıştır. Bu toplantıya Çevre Komisyon üyesi Margot Wallström, Tarım Komisyon üyesi Mariaann Fischer Boel ve 2002 yılına kadar Ajansın ilk Yönetici Direktörü ve şu anda İspanya Başbakanı’nın sürdürülebilir kalkınma konusundaki danışmanı olan Domingo Jiménez-Beltr n katılmıştır. Yeni Çevre Komisyon üyesi Stavros Dimas toplantıda hazır bulunamamıştır fakat bir tebrik mesajı göndermiştir ve bu mesajda kendisinin Ajans ile çok yakın bir şekilde çalışmayı sabırsızlıkla beklediğini belirtmiştir. Konferansın teması, Çevresel Duyarlılık ve Halk Katılımcılığı olmuştur.

Çok sıklıkla dile getirildiği gibi, çevre sınır ve coğrafik boyut tanımamaktadır ve bu düşünce tarzı Ajansın çalışmalarına yansımaktadır. Avrupa Birliği (EU) üye ülkeleri ana vücudu oluşturmasına rağmen EEA diğer bazı Avrupa Birliği üye ülkelerinin dışındaki ülkeler için de açıktır. Bu gün için 31 üye bulunmaktadır: Bunlardan 25 tanesi Avrupa Birliği (EU) üye ülkeleridir, 3 tanesi Avrupa Serbest Ticaret Kurumu’na (EFTA) üye olan ülkeler (İzlanda, Lihtenştayn, Norveç) ve geri kalan 3 ülke ise Avrupa Birliğine aday olan Bulgaristan, Romanya ve Türkiye’dir.

Ve üye sayısı sürekli artış eğilimindedir. İsviçre, EFTA’nın dördüncü üyesidir, üyelik sözleşmesine imza atmıştır, beş Batı Balkan ülkesinin (Arnavutluk, Bosna-Hersek, Hırvatistan ve eski Yugoslavya Cumhuriyeti olan Makedonya ve Sırbistan-Karadağ) Ajansın çalışmalarına aktif bir şekilde katılırken ve ayrıca üyelik için başvuruda bulunmuşlardır.

Buna üçüncü dünya ülkeleri ile işbirliği de katılır ve EEA gerçekten tüm Avrupa’ya ulaşmayı başarmaktadır. Avrupa Çevre durumunun değerlendirilmesinin en son hali, Mayıs 2003’de Avrupa için Çevre (Environmet for Europe) adlı bakanlar düzeyindeki konferans Kiev, Ukrayna’da düzenlenmiştir ve 52 ülkenin katılımı olmuştur ve ayrıca ilk kez Rusya Federasyonu da konferansa katılmıştır ayrıca toplantıya diğer 11 Doğu Avrupa ülkesi Kafkasya ve Orta Aysa ülkeleri de katılmıştır.

Yayın Yelpazesi

EEA yılda 25 ile 35 arasında yayın üretmektedir ve kendisinin 10 yılı boyunca EEA inanılmaz bir konu yelpazesine sahip olmuştur. Genetik açıdan değişikliğe uğramış organizmaların polenler aracılığı ile taşınmasının Avrupa iklim değişimine etkilerinden, ihtiyatlı prensiplerin ve arktik bölge (Arctic) çevresinin durumunun tarihine kadar. Ajansın ‘amiral gemisi’ olan yayın düzenli bir şekilde yayınlanan EEA Sinyalleri (EEA Signals) raporudur, bu rapor güncel konuların seçilmesi ve etkin bilgiler sağlaması açısından önemlidir. Ayrıca EEA Avrupa Birliği’nin toplantılarındaki çevresel gelişmeleri takip eden düzenli raporlar çıkarmaktadır. Bu serilerin her ikisi de seçilmiş göstergeleri, gelişmeyi ya da eksikliği ölçmek için kullanır. Ayrıca Ajans iletişimi güçlendirmeye çalışmaktadır bu nedenle Ajansın mesajlarının daha öz ve daha ulaşılabilir olması gerekir. Bu daha kısa raporlar manasına gelmektedir ve onları içermektedir, bu kısa raporlar Sinyaller gibi olanlardır, kısa ve öz brifing kağıtlarını ve çoklu-medya ürünlerini içermektedir. Bunların amacı daha geniş bir kamuoyuna ulaşabilmektir.

‘Biz iletişimimizi ileri götürmek istiyoruz. Konuya hakim olarak ve bilgi vererek yani bir bakıma insanların kolay anlamaları ve kavramaları için videolar, DVD’ler oyunlar ya da kısa brifingler kullanılabilir.’ Profesör Jacqueline McGlade, İngiliz Çevre bilim adamı, kendisi 2003 ortalarında Yönetici Direktörlüğünü üstlenmiştir.

Ajans bu aralar bir proje üzerinde çalışmaktadır ki bu proje insanlara EEA’nın web adresine kendi şehir bilgilerini ya da posta kodlarını girmeleriyle bölgelerinin çevresel bilgilerine ulaşma imkanı vermeyi amaçlamaktadır. Bu Avrupa Kirlilik Emisyon Sicilini’ne (EPER) dayandırılarak yapılacaktır, Komisyon ve Ajans tarafından Şubat 2004’de araştırma yapılabilen online veritabanı başlatılmıştır ve bu sayede EU15, Norveç ve Hollanda’daki 9000’in üzerindeki endüstri kuruluşundan gelen su ve hava emisyonlarının detaylarına ulaşılabilmektedir.

Verilerin Bir Araya Getirilmesi

Göreceli olarak küçük bir organizasyon olmasından dolayı, yaklaşık 140 çalışan bulunmaktadır, Ajans çevresel gelişmeleri kendi başına izlememektedir, bunun yerine ülkelerden sağlanan bilgi ve verilere güvenilmektedir. Bu bilgiler ve verilerin bazıları Eurostat, Komisyon İstatistik Ofisi ya da Dünya Sağlık Organizasyonu (WHO) gibi organizasyonlardan sağlanmaktadır. Geri kalanı ise Avrupa Çevre bilgi ve gözlem networku, ya da Eionet, tarafından oluşturulmaktadır. Eionet, çok büyük bir kaynaktır ve Ajansın kurma ve koordine etme sorumluluğuna sahiptir.

Eionet ile EEA bir bütün haline gelmiştir, 300’ün üzerindeki ulusal çevre ajansında yaklaşık 900 uzman çalışmaktadır ve diğer kurumlar, 37 üye ülke ve katılımcı ülkelerden elde edilen çevresel bilgi ile uğraşmaktadır. Ayrıca Eionet, EEA’nın beş Avrupa Konu Merkezini içermektedir- belirli bilgi ve uzmanlığı kapsaması ile organizasyonların konsorsiyumu, hava ve iklim değişikliği, su, karasal çevre, kaynak ve atık yönetimi, ve biyolojik çeşitlilik.

2005 yılında, EEA’nın en büyük ürünü üye ülkelerdeki çevresel durumların raporu olacaktır ve bu üye ülkelerinde çevre için bir başarı ölçüsüdür. Yaklaşık yılın ortalarında beklenmektedir bu rapor ve bu Komisyon, Parlamento ve Kurul tarafından ara değerlendirme için önemli bir çıktı olarak tasarlanmaktadır böylece EU’nun Altıncı Çevre Eylem Programının bugüne kadar ne kadar etkili olduğu görülebilecektir.

ÇEVİREN
MAK. MÜH. CEM DOLU

 

---

R E K L A M