Buhar jeneratörlerinin, sıcak su kazanlarının ve kapalı sistemlerin eksiksiz ÅŸekilde korunması için geliÅŸtirilen Kurita’nın yenilikçi ve patentli Cetamine® Teknolojisi hakkında Kurita Europe GmbH Kazan ve Kapalı Sistemler Ürün Müdürü Andre de Bache açıklamalarda bulundu. Bache, Kurita’nın yenilikçi teknolojisi olan Cetamine®’nin önemli avantajlar saÄŸladığını söylüyor.

SU VE ÇEVRE: Cetamine® Teknolojisini hemen hemen tüm endüstriyel sektörlerde uzun süredir baÅŸarıyla uyguluyorsunuz. Enerji sektörünün karşı karşıya olduÄŸu yeni piyasa durumu için neler söyleyebilirsiniz?

ANDRE de BACHE: Portföyümüzde çok çeÅŸitli Cetamine® ürünleri bulunuyor. Bu ürünler genellikle tüm sistemin ÅŸartlandırılması için uygulanan hepsi bir arada çözümler. Enerji endüstrisi için, bir Cetamine® Film Yapıcı Amin (CFA) ürünü olan ve herhangi baÅŸka bir bileÅŸen içermeyen Cetamine® G851'i geliÅŸtirdik. Bu ürüne dair bazı temel özellikler ÅŸu ÅŸekilde: Tek bileÅŸenli CFA ürünü, ön karıştırma gerektirmeyen homojen bir ürün, nötralize edici amin veya emülgatör içermez. 18 ay raf ömrü bulunuyor ve viskozite sıcaklıkla deÄŸiÅŸmiyor. Ayrıca tüm santralin korunması için sıvı ve buhar fazında ideal dağılım oranına sahip uçucu bir ürün, basit bir analitik yöntemle tespit edilebilir.

Ekipman test, denetim ve kontrolü sırasında sistem yüzeylerinde koruyucu film bulunduÄŸu tespit edilebilen patentli bir ÅŸartlandırma ürünüdür. Online sensörler ve kondensat hazırlama üniteleriyle (condesate polishing units) uyumlu ve ürün formülasyonu patentli.

SU VE ÇEVRE: Tek bileÅŸenli film yapıcı korozyon inhibitörünü uygulamanın sunduÄŸu avantajlar nedir?

ANDRE de BACHE: Özellikle enerji endüstrisinin karşı karşıya olduÄŸu deÄŸiÅŸen piyasa koÅŸullarında santrallerin, ihtiyaç duyulduÄŸunda çalışmak, ihtiyaç duyulmadığında da durdurmak için gerekli esnekliÄŸe tam olarak sahip olması gerekiyor. Santralin birkaç saat boyunca devre dışı kalmasından, aylarca kapalı kalmasına kadar çeÅŸitli sürelerde çalıştırılmaması, istisnadan ziyade standart bir uygulama haline geliyor. Bu durum, santrale özgü koÅŸullara baÄŸlı olarak kapanma süresi için doz ayarlarının yapılmasını gerektiriyor. Tek bileÅŸenli bir ürün olan Cetamine® G851, pH deÄŸeri gibi diÄŸer parametreleri etkilemez. Santralde pH deÄŸeri, Cetamine® G851 uygulamasından önce yapıldığı gibi, amonyak enjeksiyonu ve/veya diÄŸer pH ayarlayıcılar ile ayrıca ayarlanıyor. Cetamine® G851 içerisindeki aktif moleküller, dozlama durduktan sonra bile, yüzeylerde hem ıslak hem de kuru koÅŸullarda bozulmadan kalan kalıcı bir koruyucu film oluÅŸturuyor.

Bu özellik önemli faydalar sunuyor. Santral, bu teknoloji sayesinde sürekli veya periyodik dur kalklı çalışma esnasında ve ayrıca kapalı olduÄŸu dönem boyunca korunmasında tam
bir esnekliÄŸe sahip oluyor ve sistem dolu veya boÅŸ muhafaza edilebiliyor.

SU VE ÇEVRE: Cetamine® G851 ürünün kullanımı, uluslararası kılavuzlarda yer alıyor mu?

ANDRE de BACHE: Evet, film yapıcı aminlerin teknolojisi (FFA) artık uluslararası kabul görmüÅŸ kılavuzlarda yer alıyor. Uluslararası Su ve Buhar Özellikleri BirliÄŸi (IAPWS), film yapıcı aminlerin elektrik santrallerinde kullanılmasına iliÅŸkin bir Teknik Kılavuz Dokümanı (TGD8-16) yayınladı. Bu kılavuzda, yoÄŸun araÅŸtırma konusu olan ve ciddi düzeyde uygulama tecrübesinin mevcut olduÄŸu üç ana FFA molekülüne atıf yapılıyor. Cetamine® G851'de kullandığımız aktif korozyon inhibitörü, bu moleküllerden birisi. Bu teknolojiyi uygulayarak elde edilebilecek faydalar, söz konusu IAPWS TGD dokümanında belirtiliyor. Ayrıca elektrik santrallerin film yapıcı aminlerle korunması, VGB standardı VGB-S 116-00'da da yer alıyor.

SU VE ÇEVRE: Bu önemli bir husus. BahsettiÄŸiniz faydalar nedir?

ANDRE de BACHE: Birçok faydalar mevcut, ancak en önemli olanları ÅŸöyle sıralayabiliriz: Tüm su/buhar çevriminde metal pasivasyonu, santralin devre dışı kaldığı ve çalıştırılmadan
beklediÄŸi süre boyunca mükemmel koruma, korozyon ve demir taşınmasında belirgin azalma, akışla hızlandırılmış korozyonun (Flow Accelareted Corrosion; FAC) azaltılması, özellikle santral ilk çalıştırıldığında ve kapalı kaldığı dönemlerden sonra daha az miktarda korozyon ürünleri, santral kapalı kaldıktan sonra yeniden baÅŸlatıldığında daha kısa sürede devreye alma. Genellikle, faydalar vaka bazında tanımlanmalı. Her elektrik santrali, hatta her ünite kendi iÅŸletme geçmiÅŸinden ve su kimyasından dolayı sıkıntılar yaşıyor. Dolayısıyla, santrale özgü ana sorunları tespit etmek ve mevcut ÅŸartlandırma konseptine kıyasla Cetamine® G851'i uygulayarak geliÅŸtirilmesi gereken temel performans göstergelerini belirlemek önemli. Bununla birlikte, geleneksel ÅŸartlandırma yöntemi ile çalışan tesisler devreye alındığı zaman, buharda tespit edilen kayda deÄŸer miktardaki toplam demir miktarı, günümüzde enerji santrallerinin devreye alma iÅŸletimi ile ilgili en büyük sorun. Bu yüksek demir miktarı genellikle istenen buhar kalitesine ulaşılıncaya kadar uzun bir sürenin geçmesine yol açar ve çoÄŸu durumda operatörler buhar kalitesi ÅŸartı yerine gelene kadar türbini devreye almaz. Cetamine® G851'in uygulanması, buhar kalitesi ÅŸartlarına daha kısa sürede ulaşılmasına ve türbinin devreye alınma süresinin düÅŸmesine yardımcı olup ciddi düzeyde tasarrufa yol açabilir.

SU VE ÇEVRE: Cetamine® G851 uygulanarak tüm su/buhar sisteminin korunabileceÄŸini ifade ettiniz. Bu, film yapıcı korozyon inhibitörünün uçucu olduÄŸu anlamına mı geliyor?

ANDRE de BACHE: Evet, Cetamine® G851 uçucu bir ürün. Sistem tasarımına baÄŸlı olarak, ürünü genellikle besleme suyu hattının düÅŸük basınçlı kısmına sürekli olarak dozlarız. Rutin santral incelemeleri esnasında, evaporatör ve tekrar kızdırıcı yüzeylerinde ve ayrıca türbin kanatlarında CFA moleküllerini tespit edebildik. Bu, aktif bileÅŸenin buharda uçucu olduÄŸunu gösteren açık bir kanıtı. Dolayısıyla bu ürün buhar ve yoÄŸuÅŸma (kondensat) sistemi de dahil olmak üzere tüm sistemi koruyor.

SU VE ÇEVRE: Cetamine® G851 uygulandığında takip edilmesi gereken ana parametreler nelerdir ve aktif bileÅŸenini nasıl analiz ediyorsunuz?

ANDRE de BACHE: Temel olarak, geleneksel ÅŸartlandırma programı kapsamında santraldeki ölçüm parametlerini Cetamine ÅŸartlandırmasına geçildiÄŸinde de aynı ÅŸekilde takip etmek gerekiyor. Santraller yıl boyunca çok defa kapatılıp tekrar çalıştırıldığı ve bu durum özellikle santralin devreye alındığı dönemlerde korozyonlu ürünün taşınmasında spesifik problemlere yol açtığı için, toplam demir ve eÄŸer varsa ayrıca bakırın izlenmesi yerinde olacak. Cetamine® G851'in aktif bileÅŸeni, Kurita’nın Cetamine® Fotometrik Metodu kullanılarak anlık numunelerle analiz edilebilir. Bu yöntemi uygulamak basit ve ürünün aşırı dozda kullanılmasını önlemek için de uygun bir seçenek.

SU VE ÇEVRE: Cetamine® G851'in anlık numunelerle analiz edilebileceÄŸini açıkladınız. Bunun önemli olduÄŸu görülüyor, ancak koruyucu Cetamine® filminin sistem yüzeylerinde bulunduÄŸunu nasıl gösterebilirsiniz?

ANDRE de BACHE: Bunu göstermek için Kurita, rutin santral incelemeleri esnasında eriÅŸilebilir sistem yüzeylerine uygulanan patentli Cetamine® Wipe Testi’ni geliÅŸtirdi. Bu test,
CFA moleküllerini tanımlanmış bir sistem yüzeyinden sıvı bir çözeltiye aktarmak için kullanılan nitel bir yöntem. Moleküller transfer edildikten sonra Cetamine® Fotometrik Metot kullanılarak yukarıda tarif edildiÄŸi gibi analiz edilebilir. Bu araç, Cetamine® Fotometrik Metodun tespit limitinin, anlık numunelerindeki aktif molekül tespiti için yeterince hassas olmadığı durumlarda da kullanılıyor. Bu durumda, paslanmaz çelik kuponlar belli bir süre için numune alma noktalarının su çıkışına yerleÅŸtirilir.  CFA molekülleri, bu kupon yüzeylerine tutunur ve Cetamine® Wipe Test ile moleküllerin varlığını gösterebiliriz.

SU VE ÇEVRE: Cetamine® G851'in karma metalürji sistemlerinde de uygulanabileceÄŸinden bahsettiniz. Bu, CFA moleküllerinin, bakır ve pirinç tesisatların yüzeyine tutunduÄŸu ve koruma saÄŸladığı anlamına mı geliyor?

ANDRE de BACHE: Evet Cetamine® G851 bakır ve pirinç yüzeylere de tutunur ve onları da korur. Cetamine kullanılan su/buhar çevrimlerinde bakır seviyelerinin azalması sıklıkla görülüyor. Kurita, aktif bileÅŸenin karbon çelik, paslanmaz çelik, bakır ve alüminyum üzerindeki tutunma davranışı üzerine çalışmalar yaptı. Bu çalışmalara ve saha araÅŸtırmalarımıza göre, Cetamine® G851 yukarıda belirtilen yüzeylerin hepsine tutunuyor ve onları koruyor.

SU VE ÇEVRE: Cetamine® G851 hem çıplak metale hem de genellikle su/buhar çevriminin ana bölümünde bulunan oksit tabakasına tutunuyor mu?

ANDRE de BACHE: Aktif bileÅŸenlerin her ikisine de tutunduÄŸunu açık ve net olarak söyleyebiliriz. Bunu kanıtlamak için, Cetamine® Wipe Test'i bir dizi elektrik santralinde yapılan incelemeler esnasında uyguladık. Koruyucu filmin varlığını, yüksek basınçlı buharlaÅŸtırıcı ve oksit tabaka içeren tekrar kızdırıcı yüzeylerin yanı sıra, yüksek basınçlı ve düÅŸük basınçlı türbinde gösterme imkânımız oldu. Bu çalışma aynı zamanda molekülün süper kızdırıcı/tekrar kızdırıcının içinden geçerken termal olarak kararlı olduÄŸunu ve daha sonra ısıtıcı yüzeyinde ve türbinde yeniden tespit edilebildiÄŸini de gösteriyor.

SU VE ÇEVRE: Termal kararlılık konusu hakkında konuÅŸalım. CFA molekülünün termal gerilimin en kritik bölümü olan süper kızdırıcı ve tekrar kızdırıcıdan geçtikten sonra da hala tespit edilebildiÄŸine iliÅŸkin açıklamanızı anladık. Ancak hiç Cetamine® G851'in uygulandığı yüksek basınçlı sistemlerdeki parçalanma ürünlerini incelediniz mi? Katyon buhar iletkenliÄŸi üzerindeki etkisi nedir?

ANDRE DE BACHE: Yüksek, orta ve düÅŸük basınçlı ısı geri kazanımı buhar üreticisindeki (HRSG) ayrışma ürünleri hakkında incelemeler yaptık. DüÅŸük basınçlı, orta ve yüksek basınçlı buhar örnekleri incelendi ve ayrıca gazı alınmış katyon iletkenliÄŸi ölçüldü. Bu araÅŸtırma, düÅŸük ppb aralığında karbondioksit ve ayrıca asetat ve format izlerinin oluÅŸtuÄŸunu
gösteriyor. Parçalanma ürünlerinin bu izleri kritik deÄŸildir ve sistemin güvenli çalışmasını etkilemez. ÖnerdiÄŸimiz dozajlarda uygulanması halinde, Cetamine® G851'in katyon iletkenliÄŸi üzerinde önemli bir etkisi olmayacak. Gazdan arındırılmış katyonik iletkenlik deÄŸeri, uluslararası kuralların ÅŸartlarını karşılar ve genellikle 0,2 μS/ cm'nin altında olur.

SU VE ÇEVRE: Cetamine® G851 ürünü, film yapıcı moleküle ilave baÅŸka bir bileÅŸen içeriyor mu?

ANDRE de BACHE: Hayır, ürünyalnızca demineralize suda formüle edilmiÅŸ film yapıcı bileÅŸeni içeriyor. Dolayısıyla pH'ı istenen deÄŸere ayarlamak için su/buhar çevrimine ek olarak amonyak eklenmesi gerekiyor.

SU VE ÇEVRE: Cetamine® G851 ürünü çevrimiçi sensörlerle uyumlu mu?

ANDRE de BACHE: Evet, CFA ürünü pH, iletkenlik, sodyum ve oksijen probları gibi çevrimiçi sensörlerle uyumlu. Bu durum, üçüncü bir tarafça araÅŸtırıldı ve doÄŸrulandı. Tüm Cetamine® Teknolojisi uygulamalarımızda, bu sensörler üzerinde hiçbir olumsuz etki görmedik. Aksine, sistemdeki toplam demirin azalması nedeniyle bakım çalışması bazı durumlarda belirgin ÅŸekilde azalmdı.

SU VE ÇEVRE: Cetamine® G851 ürünü, kondensat hazırlama üniteleriyle (condensate polishing units, CPU) olan santrallerde uygulanabilir mi?

ANDRE de BACHE: Evet, Cetamine ® G851 önerdiÄŸimiz dozaj oranlarında uygulanırsa CPU ile uyumlu. Cetamine® Teknolojisinin bu tür sistemlerde herhangi bir olumsuz etkiye yol açmadan on yıldan daha uzun süredir uygulandığı örnekler var. Ayrıca pratik deneyimlere ek olarak aynı sonuca ulaÅŸan bilimsel araÅŸtırmalar da mevcut.