Hatay BüyükÅŸehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon Ä°daresi (HATSU), yaklaşık dört sene önce kurulmasına raÄŸmen kısa zamanda önemli projelere imza attı. Bunlardan birisi olan ve faaliyete geçtiÄŸinde dünyanın 5., Türkiye’nin ise en büyük MBR teknolojili atıksu arıtma tesisi olacak Küçükdalyan-Narlıca Atıksu Arıtma Tesisi ile birlikte diÄŸer projeleri hakkında da bilgi aldığımız HATSU Genel Müdürü Mehmet Çaparali, “ÖnceliÄŸimiz insan saÄŸlığı” diyor...

SU VE ÇEVRE: HATSU hakkında bilgi alabilir miyiz? Ne zaman kuruldu, temel sorumlulukları neler, kaç kiÅŸilik bir nüfusa hizmet veriyor, kaç tesis iÅŸletiyor?

MEHMET ÇAPARALÄ°: HATSU Genel MüdürlüÄŸü, 2560 sayılı kanuna tabi olarak 12.11.2012 tarih ve 6360 sayılı yasa çerçevesinde 1 Nisan 2014 tarihinde kurularak faaliyete geçmiÅŸ bir kuruluÅŸ. Temel sorumluluklarımızın başında çevre ile insan saÄŸlığını ön planda tutarak, insana yönelik içme ve kullanma suyunu temin etme ve atıksuyu bertaraf etmek geliyor. 1 milyon 575 bin 226 resmi nüfus ve yaklaşık 400 bin göçmen nüfus olmak üzere 2 milyona yakın nüfusa hizmet veriyoruz. 493 adet içme suyu deposu, 3 içme suyu arıtma tesisi ve 13 adet atıksu arıtma tesisinin iÅŸletmesini gerçekleÅŸtiriyoruz. 

SU VE ÇEVRE: Hatay’ın genel anlamda içme suyu ve atıksuyla ilgili sorunları nelerdir?

MEHMET ÇAPARALÄ°: Ä°çme suyu sorununu aslında Hatay bazlı deÄŸil de dünya genelinde düÅŸünmek gerekiyor. Bu kapsamda “Kuraklık” su iletimini ciddi ÅŸekilde etkiliyor. Hatay’da içme suyu ihtiyacı sondaj kuyuları ve kaynaklardan karşılanıyor. Kuyular ve kaynaklar da yağış durumuna göre deÄŸiÅŸkenlik gösteriyor. Son yıllarda ciddi ÅŸekilde kuraklık yaÅŸandığı için içme suyu kuyuları ve kaynaklardaki su seviyelerinde ciddi düÅŸüÅŸ yaÅŸanıyor. Bu da bizim su iletimimizi doÄŸal olarak etkiliyor. Bununla beraber içmesuyu hatlarının eski olmasından dolayı toprak altında içme suyu kayıpları ciddi ÅŸekilde yaÅŸanıyor. Bu kayıpları önlemek için yapılan hizmetlerin etkisini örneklendirecek olursak, 2014 yılında yüzde 47.6 düzeyinde olan su kaybını 2017’de yüzde 36 seviyesine indirdik. Bu kayıpların önüne geçmek için Hatay genelinde ciddi projelere imza attık. Ayrıca su kullanımındaki haksızlığı ve abone olan vatandaÅŸların su faturasındaki maliyetlerinin artmasını önlemek için kaçak ve usulsüz su kullanımına yönelik mücadele yürütüyoruz. Ä°çmesuyu aboneliÄŸi yaptırmadan ve sayaç taktırmadan ev ile iÅŸ yerlerinde kaçak su kullananların tespitini saÄŸlamak adına ekiplerimiz yoÄŸun çalışmalar yürütüyor.

Temiz su iletimini saÄŸlama ve su kaybının önüne geçmek için Hatay genelinde toplamda 1890 kilometre içmesuyu hattı döÅŸedik. 31 yeni içmesuyu deposu inÅŸa ettik. Yeni su kaynakları yaratmak için de 192 adet içmesuyu sondaj kuyusu açtık.

DoÄŸamızı gelecek nesile temiz ve saÄŸlıklı ÅŸekilde aktarmak için çevreye kaçak olarak bırakılan atıksuları tespit etmek amacıyla çalışmalarımız sürüyor. Ayrıca kanalizasyon ÅŸebekesi olmayıp, atıksuların foseptik çukurlarına bırakıldığı noktalar da incelenerek, kanalizasyon ÅŸebeke projeleriyle çözümleme çalışmalarımız devam ediyor.

DoÄŸamıza akan atıksuları bertaraf etmek amacıyla 950 kilometre yeni kanalizasyon ÅŸebekesi yapımı gerçekleÅŸtirdik. Ayrıca 2014’ten önce Hatay genelinde aktif olan atıksu arıtma tesisi sayısı 5 iken HATSU’nun kurulmasından itibaren dört yıllık süreç içerisinde 8 yeni atıksu arıtma tesisi yapımı ile birlikte bu sayı 13’e çıkarıldı. 

SU VE ÇEVRE: HATSU’nun içme suyu ve atıksu arıtma tesisleri hakkında kısa bilgiler alabilir miyiz?

MEHMET ÇAPARALÄ°: 15 ilçemizde su iletme görevi gören 493 adet içmesuyu terfi noktamız bulunuyor. Bu depoların kapasiteleri bölgedeki su ihtiyacına göre dizayn edilip deÄŸiÅŸiklik gösteriyor.

Genel MüdürlüÄŸümüze devredilen Yayladağı Ä°çme Suyu Arıtma Tesisi (3.880 m3/gün) ile Sebenoba (432 m3/gün) ve Mızraklı (864 m3/gün) mahallelerinde bulunan paket içme suyu arıtma tesisleri tarafımızdan iÅŸletilerek temiz içme suyu temini saÄŸlanıyor. Ayrıca Ä°skenderun Ä°çme Suyu Arıtma Tesisi (130.000 m3/gün) tarafımıza devir edilmiÅŸ olup, devreye alınması için çalışmalar devam ediyor. Bununla birlikte Devlet Su Ä°ÅŸleri tarafından inÅŸaatı devam eden Hatay Ä°çme Suyu Arıtma Tesisi (123.000 m3/gün), Karaçay Barajı’ndan gelen suyu Antakya, Defne ve SamandaÄŸ ilçe merkezleriyle baÄŸlı mahallelere (eski beldeler) aktararak bu bölgelerdeki içme suyu sorununa büyük oranda çözüm getirecek.

Çevremize ve doÄŸamıza akan atıksuları saÄŸlıklı ÅŸekilde toplayıp arıtarak temiz ÅŸekilde doÄŸamıza bırakmak için Hatay’a 8 yeni atıksu arıtma tesisi kazandırdık. Yeni yaptığımız atıksu arıtma tesislerinden Erzin Atıksu Arıtma Tesisi 5 bin 842 m3/gün, Dörtyol Atıksu Arıtma Tesisi 12 bin 780 m3/gün, Kırıkhan Atıksu Arıtma Tesisi 12 bin 250 m3/gün, SamandaÄŸ Atıksu Arıtma Tesisi 8 bin 50 m3/gün, Reyhanlı Atıksu Arıtma Tesisi 8 bin 786 m3/gün, Serinyol Atıksu Arıtma Tesisi 3 bin 860 m3/gün ve Ä°skenderun Denizciler Atıksu Arıtma Tesisi 4 bin 355 m3/gün kapasite ile çalışıyor.

Ayrıca fiziki inÅŸaatı tamamlanan dünyanın 5., Avrupa’nın 2., Türkiye’nin ise en büyük membran kapasiteli ve Küçükdalyan-Narlıca MBR (Membran Biyoreaktör) teknolojili Atıksu Arıtma Tesisi’nde peyzaj ve deneme çalışmalarımız devam ediyor. Bu dev tesisimizin birinci kademesi 21 bin 300 m3/gün, ikinci kademesi ise 32 bin 300 m3/gün kapasitede hizmet verecek. 

BüyükÅŸehirden önce var olup iÅŸletmesi HATSU’ya devrolan tesislerden Ä°skenderun Ä°leri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi 86 Bin 400 m3/gün, Antakya Atıksu Arıtma Tesisi 28 bin 800 m3/gün, Payas Tütenbaca Atıksu Arıtma Tesisi 5 bin 300 m3/gün, Payas Topsahası Atıksu Arıtma Tesisi 1800 m3/gün ve Karayılan Atıksu Arıtma Tesisi 529 m3/gün kapasiteyle atıksu arıtma görevlerini görüyorlar.

SU VE ÇEVRE: Devam eden projeleriniz hakkında bilgi alabilir miyiz?

MEHMET ÇAPARALÄ°: Hayata geçirip tamamladığımız, hayata geçireceÄŸimiz ve projesi hazırlanan her çalışmamızdaki önceliÄŸimiz insan saÄŸlığı ve çevre temizliÄŸi. Çevremizi temiz ve saÄŸlıklı ÅŸekilde geleceÄŸimize aktarmak amacıyla gerçekleÅŸtirmiÅŸ olduÄŸumuz projelerden bazılarını ÅŸöyle özetleyebilirim... Antakya ve Defne ilçemizdeki paslı boruları bertaraf etme ve içme suyundaki kayıpları minimum seviyeye düÅŸürmek için Antakya-Defne Ä°çme Suyu Hattı projemizi hayata geçirdik. Çalışmalarımız halen devam ediyor. Antakya’nın muhtelif mahallelerinde (Güzelburç, Odabaşı ve Narlıca) derelere veya çevreye akan atıksuları saÄŸlıklı ÅŸekilde toplayarak çevre kirliliÄŸini önlemek amacıyla Antakya 2. Grup Odabaşı- Güzelburç-Narlıca (Karaali, Ekinci, Büyükdalyan, Kuzeytepe) kanalizasyon ÅŸebekesi inÅŸaatında çalışmalarımız devam ediyor. Akdeniz’e dökülen Asi Nehri’nin temizliÄŸine katkı saÄŸlamak ve Antakya’nın atıksularını arıtarak temiz ÅŸekilde doÄŸamıza deÅŸarj etmek için Küçükdalyan-Narlıca Membran Biyoreaktör Teknolojili Atıksu Arıtma Tesisi’nde deneme ve peyzaj çalışmalarımız sürüyor. Japonya Uluslararası Ä°ÅŸbirliÄŸi Ajansı (JICA)’ndan alınan kredi ile yapılacak olan Arsuz 1. Grup Kanalizasyon Åžebekesi Projesi’nin muhtelif çaplarda 167 kilometre olarak ihalesi yapılmış olup, sözleÅŸmenin imzalanmasının ardından yapıma baÅŸlanacak. 200 kilometrelik SamandaÄŸ merkez içme suyu ÅŸebeke yenilemesi ve 240 km’lik Arsuz kanalizasyon ÅŸebeke yapımı için Avrupa Ä°mar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ile kredi sözleÅŸmesi imzalanıp, iki iÅŸin de danışmanlık ve yapım ihalesine çıkıldı. Çalışmalar devam ediyor.

“SaÄŸlıklı bir Gelecek için” projesi tamamlanıp finans bekleyen iÅŸlerimizi ise ÅŸu ÅŸekilde özetleyebilirim; Üçgüllük Atıksu Arıtma Tesisi, Dörtyol Ä°lave Kanalizasyon Åžebeke Ä°nÅŸaatı, Kumlu Atıksu Arıtma Tesisi, Reyhanlı 30 kilometre YaÄŸmur Suyu Åžebeke Ä°nÅŸaatı, Altınözü, Hassa, SamandaÄŸ, Defne’nin muhtelif mahallelerine 470 kilometrelik kanalizasyon ÅŸebeke hattı inÅŸaatı.

Altınözü Atıksu Arıtma Tesisi, Yayladağı Atıksu Arıtma Tesisi ve Yayladağı kanalizasyon ÅŸebeke inÅŸaatı için Avrupa BirliÄŸi Suriye Krizi Bölgesel Güven Fonu (MADAD) programı kapsamında finans çalışmaları devam ediyor. BirleÅŸmiÅŸ Milletler Kalkınma Programı (UNDP) hibe programı kapsamında Hassa Atıksu Arıtma Tesisi yapımına iliÅŸkin ihale çalışmaları sürüyor. Çalışmaların tamamlanmasının ardından yapım ihalesine çıkılacak.

SU VE ÇEVRE: Arıtma teknolojilerinde sizce ne tür bir yönelim söz konusu?

MEHMET ÇAPARALÄ°: Åžu an dünyadaki genel yönelim, arıtılan suyun tekrar kullanılması ve son ürün olarak çıkan arıtma çamurundan enerji eldesi. Biz de HATSU Genel MüdürlüÄŸü olarak bunun için gerekli çalışmaları kuruluÅŸumuzun ilk gününden beri yakından takip edip, bazı projeleri de hayata geçiriyoruz. Åžu anda Narlıca’da hayata geçirdiÄŸimiz dünyanın 5., Avrupa’nın 2., Türkiye’nin en büyük kapasiteli MBR teknolojili arıtma tesisinin çıkış suyu yüzde 99.99 arıtımı saÄŸlanmış, sulama ve kullanma suyu olarak kullanılabilecek düzeyde.

SU VE ÇEVRE: Tesislerinizde enerji verimliliÄŸi adına ne tür çalışmalar yapıyorsunuz?

MEHMET ÇAPARALÄ°: Özellikle arıtma tesisleri yapılırken projelendirme aÅŸamasında terfili sistemlerden kaçarak mümkün mertebe cazibeli sistem olacak ÅŸekilde tasarımları hayata geçirmeye çalışıyoruz. Böylelikle elektrik sarfiyatını engellemiÅŸ oluyoruz. Daha önce yapılmış tesislerde ise mevcut ekipmanın sürekli olarak bakımları yapılarak oluÅŸabilecek fazla elektrik tüketiminin önüne geçmiÅŸ oluyoruz. Tesislerde bulunan otomasyon sistemleriyle pompa ve ekipman eÅŸ yaÅŸlandırma ile çalıştırılarak ekipmanın ömrü uzatılıyor ve oluÅŸabilecek yüksek elektrik sarfiyatlarının da önüne geçiliyor. Ayrıca atıksu arıtma tesisleri için sistemden çıkan arıtma çamuru dünyadaki benzer tesislerde de hem bertaraf olarak ciddi bir sorun hem de önemli bir enerji kaynağı. Bunun için ilk kurulduÄŸumuz günden beri araÅŸtırmalar yapıyoruz. Arıtma çamurundan enerji üretimi konusunda fizibilite çalışmalarımızı tamamladık. En kısa zamanda arıtma çamurundan enerji üreterek kendi tesislerimizin bir kısım elektrik sarfiyatını karşılayarak, iÅŸletme aÅŸamasındaki çamur bertaraf giderlerimizi de azaltmayı hedefliyoruz.

SU VE ÇEVRE: HATSU’da diÄŸer benzer iÅŸletmelerde pek rastlanmayan herhangi bir uygulamanız var mı?

MEHMET ÇAPARALÄ°: Halihazırda Küçükdalyan-Narlıca Atıksu Arıtma Tesisi iÅŸi kapsamında katı madde ayırıcılı tamamen kapalı sistem terfi merkezleri kullanılıyor. Bu sistemde atıksu tamamen kapalı ortamda toplanacak ve pompalar vasıtasıyla hatta basılacağından kötü koku oluÅŸumu engellenecek ve görüntü kirliliÄŸi oluÅŸmayacak.