24 Mart 2016 | HABERLER 91. Sayı (Åžubat 2016)

Antalya Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi'nden çıkan arıtma çamuru ARBİOGAZ tarafından geliştirilen ARBIDRY sistemiyle yüzde 92 kuruluğa ulaştırılıyor. ARBIDRY, arıtma çamurlarının kurutularak hacminin azaltılması maksadıyla ARBİOGAZ tarafından geliştirilmiş bir kurutma kombinasyonu. ARBIDRY sistemi "Dehidrasyon ile İleri Seviyede Mekanik Susuzlaştırma" ve "Solar Kurutma ile Çamur Kuruluğunun Nihai Hedefe Ulaştırılması" olmak üzere 2 önemli bileşenden meydana geliyor. Antalya'da ekim ayından beri faaliyette olan bu yeni sistemle ilgili bilgiyi ARBİOGAZ Genel Müdür Yardımcısı Hasan Köseleci'den aldık...

Su&Çevre: Antalya OSB Atıksu Arıtma Tesisi ve uyguladığınız çamur kurutma kombinasyonu ARBIDRY hakkında bilgi alabilir miyiz?

Hasan Köseleci: 2002 yılında faaliyete geçen Antalya Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi 20 bin m3/gün kapasiteli bir tesis. Zaman içinde mevzuattaki değişikliklerle organize sanayi bölgesinden çıkan arıtma çamurunun çimento fabrikalarında yakılması gerekliliği hasıl olmuş...
Belt pres ile çamurun susuzlaştırıldığı tesiste günlük yaklaşık 25-35 ton çamur çıkıyordu. OSB yönetiminin ARBİOGAZ’dan talebi ise, günlük 40 ton, yüzde 20 katı madde oranına sahip arıtma çamurunun kurutulup çimento fabrikalarında yakabilecek seviyeye getiren bir tesis dizayn edilmesiydi. Biz de bu sorunu kendi yöntemimiz olan ARBIDRY sistemiyle çözdük. Sistem ekim ayından bu yana da faaliyette.
ARBIDRY sisteminde öncelikle arıtma çamuru bir ön kurutma işleminden geçiriliyor. Bunun için de dehidratör kullanıyoruz. Dehidratör de bu işlemi elektrikle yapıyor. Su moleküllerini çamurdan uzaklaştırmak için manyetik alan kullanıyoruz. Elektriğin de kullanıldığı yer bu kısım oluyor. Katı tanecikleri kendine çekip su moleküllerini iten bir manyetik alan yarattıktan sonra çamurda yüzde 45 ila 50, zaman zaman yüzde 50’nin üzerinde kuruluk elde etmek mümkün oluyor. Yani arıtma çamuru hacmi yarı yarıya düşüyor. Böylelikle solar kurutma için alan ihtiyacımız yüzde 60 oranında azalıyor. Bunun sonuna yaptığımız bir solar kurutma ile arıtma çamurunu yüzde 85-95 arası bir kuruluğa getirmek mümkün oluyor.  Antalya OSB’de uyguladığımız bu yöntemle 40 ton/gün kapasiteli bir tesiste yüzde 92 kurulukta çamur elde ettik. Çıkan çamur da çimento fabrikasında bertaraf ediliyor.

Su&Çevre: Koku ile nasıl mücadele ediliyor?

Hasan Köseleci: Kötü koku oluşması için anaerobik şartların oluşması şart. Bunun için stabil olmamış, yani bakteri faaliyeti devam eden çamurun yığın halinde beklemesi gerekir. Bu bekleme, ara depolama veya kamyon kasasında bekleme gibi durumlarda karşımıza çıkar. Bekleme sonrasında görülen buharlaşma kokuya sebep olan moleküllerin de etrafa dağılmasına yola açar. Dehidratörde çamurun alıkonma süresi 1-2 dakika mertebesindedir. Çamurun içindeki suyun yüzde 60’lık bölümü burada buharlaştırılmadan uzaklaştırılıyor. Sonrasında solar kurutma içerisine serilen çamurun sürekli karıştırılarak oksijensiz kalması ve anaerobik şartlarda çürümesinin önüne geçiliyor. Böylelikle koku oluşturabilecek şartların oluşmasına izin verilmiyor. Koku derdini kökünden çözmüş oluyoruz. Termal sistemlerde ise yüksek sıcaklıklarda pişirme söz konusu. Hızlı gerçekleşen bu kuruma sonucunda oluşan kokuyu arıtmak gerekir. Bu özelliğiyle de ARBIDRY termal yöntemlerin önüne geçmiş oluyor.    



Su&Çevre: Maliyeti ne oldu?

Hasan Köseleci: Yatırım maliyeti olarak termal kurutmadan daha ucuz bir maliyet söz konusu. İşletme maliyeti olarak da termal yöntemlerle kıyaslandığında yüzde 60-70 daha düşük enerji kullanımıyla ARBIDRY’ın yaklaşık yüzde 50 daha az işletme maliyeti olduğunu söyleyebilirim. Öte yandan işletmesi için işgücü ihtiyacı da minimum seviyede. Tüm bu başlıkları bir araya getirdiğinizde “operatör dostu” dediğimiz bu sistem sürdürülebilirliğiyle de ön plana çıkıyor. 

Su&Çevre: ARBİOGAZ olarak termal kurutma da yapıyorsunuz... İki sistemi de yapan bir firma olarak termal kurutma ve ARBIDRY sistemini karşılaştırabilir misiniz?

Hasan Köseleci: ARBİOGAZ bugüne kadar 3 termal kurutma tesisi yaptı. Tabi ki termal kurutmanın da kullanılacağı yerler, verimli çıkacağı uygulamalar söz konusu. Ancak, çamur miktarı günlük 50 tona kadar olan yüzde 20’lerdeki kuruluğa sahip çamur keki olan yerler için ARBIDRY sistemi ideal bir yöntem olarak karşımıza çıkıyor. Termal kurutmaya kıyasla enerji gideri çok az. Tabii solar kurutmayı yapabilmek için alan ihtiyacı söz konusu. Bir de iklimin uygun olması lazım. Ama ülkemizin yüzde 70’lik coğrafyası solar kurutma yapmaya elverişli. Antalya bölgesi de bunların başında geliyor.

Su&Çevre: ARBIDRY ve özellikle dehidrasyon ile ilgili biraz daha bilgi alabilir miyiz?

Hasan Köseleci: ARBIDRY, arıtma çamurlarının kurutularak hacminin azaltılması maksadıyla ARBİOGAZ tarafından geliştirilmiş bir kurutma kombinasyonu. ARBIDRY sistemi “Dehidrasyon ile ileri seviyede mekanik susuzlaştırma” ve “Solar kurutma ile çamur kuruluğunun nihai hedefe ulaştırılması” olmak üzere 2 önemli bileşenden meydana geliyor.
İleri susuzlaştırma yöntemi olarak son zamanlarda manyetik alan kuvvetlerinden faydalanan teknolojiler geliştiriliyor. ARBİOGAZ da ülkemizi bu teknolojiyle tanıştıran bir firma. Dehidratörler elektrik enerjisini doğru akım olarak kullanmak suretiyle + ve – elektrik yüklü bölgeler oluştuyor. Çamur keki içerisindeki katı partiküllerin + yüklü olduğu kabulü ile oluşturulan ortamda taneciklerin manyetik güçlerle sıkıştırılması neticesinde hücreler arasında hapsolmuş serbest su molekülleri daha büyük bir verimle uzaklaştırılıyor. Böylece çamurun özelliğine bağlı olarak yaklaşık yüzde 40-45 oranında kuruluklara ulaşmak mümkün olabiliyor. Bu oranlar mekanik susuzlaştırma sonrası oluşturulan çamur keki hacminin yarı yarıya azalması anlamına geliyor. Ulaşılan kuruluk oranı, termal yöntemler uygulanmaksızın gelinebilecek kuru madde muhtevasında sınır seviye. Buradan daha yukarıda kuruluklara ulaşmak ancak termal yöntemler uygulanmak suretiyle mümkün. Enerji tüketimi açısından yapılan incelemelerde termal kurutmalarda tüketilen enerji ile kıyaslama yapıldığında yüzde 70’lere varan oranlarda tasarruf söz konusu oluyor.

Su&Çevre: Dehidrasyon aşamasının ardından sıra solar kurutmaya mı geliyor?

Hasan Köseleci: Evet. Solar kurutma için dizayn edilen sera içerisinde dehidrasyon aşamasından geçmiş yaklaşık yüzde 40-50 katı madde içerikli çamur keki, güneşin etkisiyle yüzde 80- 90 katı madde içeriğine ulaşacak seviyeye kadar kurutuluyor. Kuruyan ürün başlangıçta elimizde var olan çamur kekinin yaklaşık yüzde 20’si kadar bir hacim teşkil ediyor. Bu ürün kalorifik değerinin elverdiği ölçüde çimento fabrikaları veya yakma tesislerinde ek yakıt olarak kullanılabiliyor. Deponi sahalarında örtü malzemesi veya yol yapımında dolgu malzemesi olarak değerlendirilebiliyor.
Atıksu Arıtma Tesisi’ndeki sera, 150 metre uzunluğunda, 1800 metrekare yüzey alanına sahip. Bu tesiste yaklaşık 20 ton, yüzde 45 kuruluktaki katı maddeyi yüzde 85 üzerindeki bir kuruluğa getiriyoruz. İşin avantajı, bunu Aralık veya Ocak ayında da yapabiliyor olmamız. Bunun için yerden ısıtma imkanımız da var. Bu sene çok gerekmedi ama ihtiyaç olması durumunda yerden ısıtma da kullanılabiliyor.

Su&Çevre: Antalya OSB’nin Atıksu Arıtma Tesisi’nin işletmesini de siz mi yapıyorsunuz?

Hasan Köseleci: ARBİOGAZ olarak Antalya Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi’nin bakım, onarım ve işletme hizmetini, arıtma çamuru bertarafı da dahil olmak üzere biz veriyoruz. Üç yıllık bir sözleşmemiz var. İkisi mühendis, 17 personelimiz görev alıyor.

Su&Çevre: ARBİOGAZ ve ülkedeki çevre sektörü için bu projenin önemi neydi?

Hasan Köseleci: Ülkemizde benzer ölçekte birçok organize sanayi bölgesi veya belediyelere ait onlarca arıtma tesisi mevcut. 20-50 ton/gün arıtma çamuru üreten atıksu arıtma tesisleri ve idareler, arıtma çamuru bertarafı ihtiyaçlarını ARBİOGAZ firması tarafından dizayn edilmiş ARBIDRY sistemi ile çözebilirler. Böylelikle en ekonomik, çevreci ve sürdürülebilir yolu seçmiş olurlar. 
Türkiye’de bu konsept bir ilk. İnsanlar yeni tanıştıkları bir teknoloji karşısında ikna olmak için bir başarı hikayesi duymak ve görmek istiyor, somut bir örneğe ihtiyaç duyuyorlar. ARBİOGAZ Antalya’da bunu gerçekleştirdi. Yakın gelecekte ARBIDRY sisteminin birçok idare tarafından tercih edileceğini düşünüyoruz.

 

---

R E K L A M