25 Temmuz 2014 | YORUM 72. Sayı (Temmuz 2014)

Prof. Dr. Ahmet Samsunlu İTÜ İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi (E) İmar ve İskan Eski Bakanı
Bir önceki yazımda, 40 bin nüfusun atıksuyunu arıtmak üzere 1962 yılında inşa edilen Ataköy Atıksu Arıtma Tesisi’nin geçirdiği evreleri anlatmıştım. Bu tesisin yeniden çalışır hale getirilmesi ve eğitim yanında araştırma maksatlı kullanılması için bir üniversiteye veya araştırma kuruluşuna verilmesi teklifimin arkasında yatan ana düşüncem, o yıllarda ülkemiz üniversitelerinin hiçbirinde Stuttgart Üniversitesi’nin sahip olduğu gibi bir araştırma atıksu tesisine benzer yapının bulunmamasıydı.
1975 yılında Stuttgart Üniversitesi ile Ege Üniversitesi tarafından Türk-Alman Çevre Sempozyumlarının ilki İzmir’de 1975’te, ikincisi 1977 yılında Stuttgart’ta yapıldı ve 1993 yılına kadar sürdürüldü. İki yılda bir yapılan bu sempozyumların ülkemizin çevre eğitimine, bilimsel araştırmalarına ve çevre yapılarının inşaatına katkısını başka bir yazımda ele alacağım. Bu işbirliği daha sonra 2005 yılından beri aynı şartlarda Türk-Alman Katı Atık Günleri olarak sürdürülmektedir. 

1973 ve 1975 yıllarında Stuttgart Üniversitesi’ni mesleki nedenlerle ziyaretimde ve 1977 yılında Stuttgart’ta yapılan II. Türk-Alman Çevre Sempozyumu esnasında, Stuttgart’ın Büsnau yerleşim yerinde bulunan bu üniversitenin önemli kuruluşlarından olan “Stuttgart Üniversitesi İçme Suyu, Atıksu, Su Kalitesi ve Atık Yönetimi Enstitüsü (Das Institut für Siedlungswasserbau, Wassergüte- und Abfallwirtschaft -ISWA)’nün eğitim ve araştırma imkânlarını yakından inceledim. ISWA Atıksu Arıtma Tesisi, Stuttgart Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Atıksu Arıtma Tesisi (Lehr- und Forschungsklärwerk der Universität Stuttgart-kurz LFKW) olarak da tanımlanmaktadır. Aşağıda fotoğrafta görüldüğü gibi, atıksu tesisi yapılarının yanında eğitim ve araştırma yapıları da yer almaktadır. 
Büsnau yerleşim yerinin alt bölgesinde ve “Rot- und Schwarzwildpark” olarak adlandırılan doğa koruma alanı içinde bulunan ISWA Arıtma Tesisi 1966 yılında işletmeye alınmıştır. Buraya Büsnau’dan başka Lauchhau ve üniversitenin Vaihingen-Paffenwald’da bulunan kampüsünün atıksuyu da gelmektedir. Tesisin kapasitesi kuru hava debisi olan 30 lt/sn’dir. Arıtılan su Glems Deresi’ne verilmektedir. Birleşik sistem olarak inşa edilmiş kanalizasyona yağmurlu havada gelen debi arıtma tesisine gelmeden dolu savaklar yardımıyla özel olarak inşa edilmiş bir tünel yardımıyla başka bir havzaya verilmektedir.
ISWA Atıksu Arıtma Tesisi’nin inşası ve araştırma enstitüsünün kurulması, Almanya’da atıksu konusunun iki tanınmış bilim adamından biri olan Prof. Franz Pöpel’in üstün gayretiyle sağlanmıştır. Bu tesislerin yapımı Baden-Württemberg eyaleti tarafından, işletilmesi Stuttgart Üniversitesi tarafından üstlenilmiştir. İşletme masrafları ise yapılan bir sözleşme şartlarına göre Stuttgart Belediyesi ve Stuttgart Üniversitesi tarafından karşılanmaktadır.

Bugün yenilenen ve AB standartlarını karşılayacak şekilde geliştirilen ileri biyolojik arıtma tesisinde organik madde, azot, fosfor ve partikül madde giderimi sağlanmaktadır. Tesisin çalıştırılmasındaki konsept öncelikle gelen evsel atıksuyun standartları sağlayacak şekilde arıtılmasıdır. Bunun yanında mekanik-biyolojik arıtma tesisinde farklı işletme şartlarında ve yüklemelerinde suyun kalitesini belirlemek ve kurulan model tesislerde temel araştırmalar yapmak ve yeni metotlar geliştirmektir. Ayrıca bu üniversitede eğitilen gençlere pilot tesislerde pratikte rastlanan inşa ve işletmeye ait özel konular yanında bir arıtma tesisinde yaşanan zorluklar gösterilmekte ve öğretilmektedir. 
Tesisteki mevcut açık ve kapalı araştırma alanlarında atıksu ve çamur işlemleri ile ilgili laboratuvar ve yarı teknik ölçekte gerçekleştirilecek temel araştırmalara ve yeni metodların geliştirilmesi çalışmalarına katkı sağlayan teknik atölyeler de bulunmaktadır. Model tesislerinin kurulu bulunduğu bir hacim fotoğrafta görülmektedir.
Ayrıca büyük bir kütüphane ve bilgisayar merkezi yanında öğretim üye ve yardımcılarının odaları ile eğitim için kullanılan dershaneler de bulunmaktadır.
Bu enstitüde yüze yakın öğretim elemanı ve teknik elemanın yanında, sayıları 70 ile 90 arasında değişen sınırlı bir süre için sözleşmeli olan araştırmacı ve öğrenci çalışmaktadır. Enstitü eğitimi, bünyesindeki üç kürsüde yürütülmektedir. Bunlar; Atık ve Atık Hava, Kentsel Altyapı Su Kalitesi ve Suyun Geri Dönüşümü, Hidrokimya ve Hidrobiyoloji’dir.
Kurslar Açıyor
ISWA Atıksu Arıtma Tesisi yalnızca eğitim ve bilimsel çalışmalarla meşgul olmamakta, ayrıca 1967 senesinden beri Alman Atıksu Tekniği Derneği (ATV) ile birlikte kamudan ve özel firmalardan gelen arıtma tesisi elemanları için yetiştirme ve geliştirme kursları açmaktadır. Bugüne kadar 130 kurs kapsamında 3500’den fazla katılımcı eğitilmiştir. Tesis bu fonksiyonu ile eyalet hudutları dışında da tanınmaktadır. Tesiste yer alan önemli arıtma ve araştırma yapıları burada anlatılmamıştır. İstenildiği takdirde 1 no’lu kaynaktan öğrenilebilir.
Bu Enstitüde, 1980 yılından önce profesörlük tezim olan “Endüstride Kullanılmış Suların İndirgenebilirliğinin Solunum Aktivite ve Biyolojik Test Yöntemi ile Değerlendirilmesi” ve 1980’den sonra “Aktif Çamur Tesislerinde Nitrifikasyon-Denitrifikasyon Uygulamaları” konularındaki yayınlarımın laboratuvar çalışmalarını yürüttüm. Halen Enstitü ile ilişkimi sürdürüyorum. Benden başka bu Enstitü ile sağlanan işbirliği sayesinde uzun süreli çalışma yapanlar olarak İbrahim Alyanak, Adem Baştürk, Füsun Şengül, Seval Sözen, Ayşe Filibeli ve Ertuğrul Erdin’i hatırlıyorum. 
Kaynaklar
1-http://www.iswa.uni-stuttgart.de/downloads/Institutsbericht_2010_2011_web2.pdf
2-http://www.iswa.uni-stuttgart.de/lfkw/klaerwerk.html
3-http://web.deu.edu.tr/cevre/

 

---

R E K L A M