31 Mart 2014 | YORUM 68. Sayı (Mart 2014)

Prof. Dr. Ahmet Samsunlu İTÜ İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi (E), İmar ve İskan Eski Bakanı
Bir süre önce, bir kooperatif başkanının üyelerine gönderdiği uyarı yazısında aynen şu ifadeler yer alıyordu: “Değerli site sakinleri, tamirat yapılarak işletmeye açılan arıtma tesisi, site sakinlerimizin özensiz şekilde kağıt, ped, çocuk bezi ve benzeri atıkları kanalizasyon sistemine atmaları neticesinde fonksiyonunu yerine getirememektedir. Site sakinlerimizin bu hususa dikkat etmelerini rica ederim”.


Bu satırları okuyunca ister istemez ülkemizde kanalizasyon sistemlerinin ve arıtma tesislerinin genel bakım ve işletim durumu nedir diye düşündüm...



Kolektör içinde temizlik çalışması yapılırken aspiratörle havalandırma 



Temiz su hortumu ve vidanjör emiş hortumu (Yüksek basınçlı su hortumu akış yönüne ters istikamette sürülmelidir)


Site idarecisinin yaptığı bu uyarı bana, yıllarca önce dinlemiş olduğum bir konferansı hatırlattı. Bu konferansta, uzun bir süre İstanbul Belediyesi Mecralar Dairesi’nde çalışmış olan ve şu anda serbest çalışan yakın tanıdığım bir mühendis, İSKİ’den ihaleyle aldığı Kadıköy bölgesindeki kanalizasyonun temizlemesinde gördüğü ve karşılaştığı sorunları anlatmıştı. Kadıköy’ün bu büyük çaplı kanalizasyon borularının içinin  neredeyse yüzde yüzüne yakınının, evlerden ve baca ağızları açılarak atılan her türlü madde yanında taş ve toprakla dolu olduğunu anlatmış ve sunumunu, yanda görülen çizimler ve çektiği fotoğraflarla zenginleştirmişti.



Kadıköy’de kolektör bacasında kurulan vinç sistemi ile teressübatın (çökeltinin) çıkarılması



Kanal açma aracının bacada yaptığı çalışma ve teressübatın (çökeltinin) çıkarılması


İçme suyu temini sorunlarının nispeten çözüldüğü ülkemizde son yıllarda kanalizasyon sistemlerinin ve atıksu arıtma tesislerinin yapımına büyük bir önem verilmektedir. Avrupa Birliği aday ülkesi olarak yapılan görüşmelerde açılan fasıllar arasında “Çevre”nin yer alması, istenen ve şart koşulan hususları yerine getirebilmek için bu konuda gayretleri ve yatırımları artırmıştır. Ne yazık ki kanalizasyon sistemlerinin ve arıtma tesislerinin yapımına paralel olarak bakım ve onarım hizmetleri geliştirilmemiştir. Yukarıda anlatılan Kadıköy örneğinde olduğu gibi, genelde kanalizasyon sistemleri yeraltında inşa edildiği gibi bırakılmış ve şikayet anında arıza giderilmiştir.


Hannover Teknik Üniversite-si’nden 1963 yılında inşaat yüksek mühendisi olarak mezun olduktan sonra bir yıl mühendislik bürosunda çalıştım. 1965 yılında mezun olduğum bu üniversitenin, Su ve Kentsel Altyapı Enstitüsü’nde araştırma görevlisi olarak çalıştım ve doktora çalışmama başladım. Doktora hocam Prof. Dr. -Ing. D. Kehr, kanalizasyon sistemleri ile ilgili yapacağım doktora çalışmamda faydalı ve gerekli olduğu için benim Hannover Belediyesi kanalizasyon temizleme ve bakım ekibi ile iki ay birlikte çalışmamı ve bu sistemleri yakından tanımamı istemişti. Bu süre içinde, içine girilebilen kanallarda (çapı 90 cm’den büyük) özel giysilerimizi giyerek, geceleri saat 22.00’den, sabah 06.00’ya kadar çeşitli teknik donanımları da kullanarak temizlik yapmıştık.



Benzin ayırıcı


Bu çalışmaya başlamadan önce, sokakta trafik güvenliği sağlandığı gibi, kanalların kapakları açılarak havalandırılır ve metan değerleri ölçülürdü. İki baca (50-100 metre aralıklı) arasındaki kanal sistemi içinde bulunan çökeltiler bacalara getirilerek özel pompalarla vidanjörlere pompalanıyordu. İçine girilemeyen (çapı 90 cm’den küçük olan) kanallar ise yüksek basınçlı su fışkırtılmasını sağlayan hortumlarla, önce kanalda bulunan çökeltiler karıştırılarak, bacalara doğru getiriliyor ve buradan vidanjörlere alınıyordu. Bu hizmetler çok sayıdaki ekipler tarafından şehrin her bölgesinde devamlı olarak yapılıyordu. Kanallarda, basınçlı su veren hortumların itilmesinin engellenmesi durumunda, daha detaylı bilgi veren optik aletlerle kanallardaki hasarlar tespit ediliyor, yeri belirleniyor ve tamir ediliyordu. Ayrıca kanalların korunması için yönetmeliğin öngördüğü “benzin ayırıcısı” ve “yağ ayırıcısı” yapıları kontrol ediliyordu.



Beton prefabrike elemanlardan yapılmış yağ ayırıcı tipleri


Kanalizasyon sistemlerinin ve arıtma tesislerinin uzun ömürlü olması, Hannover şehri örneğinde olduğu gibi bakım hizmetlerine devamlı olarak önem verilmesi, şehirlerin su ve kanalizasyon idarelerinde özel bakım dairelerinin kurulmasıyla mümkündür. Ayrıca bu bakım hizmetlerini yürütecek elemanların da yetiştirilmesi gereklidir. Ülkemizde halen kanalizasyon sistemlerinin ve arıtma tesislerinin işletilmesi konusunda çalışanlara yeterli eğitim ve pratik uygulama verilmemektedir. Bu nedenle kanalizasyon tesislerini inşa etmiş bulunan tüm belediyelerin acilen kanalizasyon ve arıtma tesislerinin bakımını yapacak ekipleri oluşturması ve bu ekipleri gerekli donanımlarla teçhiz etmesi gereklidir.

 

---

R E K L A M