7 Haziran 2013 | TESÄ°S 54. Sayı (Ocak 2013)

Akarçay Havzası Koruma Eylem Planı çerçevesinde Çevre ve Orman Bakanlığı'nca projelendirilerek Afyonkarahisar Belediyesi tarafından yapılan İleri Biyolojik Atık su Arıtma Tesisi geçtiğimiz günlerde hizmete girdi. 300 bin kişinin ihtiyacını karşılayan tesis, günlük 44 bin metreküp atık suyu bertaraf edebiliyor. Tesis, Afyonkarahisar merkeziyle birlikte Salar, Sülün, Nuribey, Erkmen kasabaları ve Ataköy, Akçin, Demirçevre, Sadıkbey, Çakırköy köylerinin atık sularını ileri biyolojik atık su arıtma yöntemiyle arıtıyor...
Akarçay Koruma Havzası Eylem Planı çerçevesinde Lotus A.Ş. tarafından bir yıl gibi kısa bir sürede inşaatı bitirilerek devreye alınan Afyonkarahisar İleri Biyolojik Arıtma Tesisi, organize sanayi bölgesi ile birlikte 9 ayrı belediye ve 10 farklı köye hizmet veriyor. Tesiste günlük 44 bin metreküp evsel ve sanayi nitelikli atık su, ileri biyolojik arıtma tekniğiyle arıtılıyor. Fiziksel ve biyolojik proseslerin uygulandığı tesisin fiziksel arıtma kısmındaki kaba ve ince ızgara ünitelerinde atık suda yüzen parçalar tutulurken, kum ve yağ tutucu ünitedeyse kum ve yağ, atık sudan ayrıştırılıyor. İnsan ve diğer canlı yaşamını tehdit eden sudaki organik kirliliğin giderimi için uzun havalandırmalı havuzlarda aktif çamur sistemi ile su arıtılıyor. Çöktürme havuzlarında aktif çamur ve su fazı ayrıştırılarak arıtılmış su, çıkış yapısından 350 metre mesafedeki Akarçay’a deşarj ediliyor.
Tesiste, proses olarak uzun havalandırılmalı aktif çamur sistemi tercih edilmiş. Bu sisteme, azot ve fosfor giderimi sağlayacak birimler de eklenmiş. Arıtılmış sudan ayrıştırılan kirlilikler “fazla çamur” adı altında yoğunlaştırılıp çamur susuzlaştırma makineleri ile susuz bir şekilde tesisten uzaklaştırılıyor. Böylece Afyon merkez ve beldelerin atık sularının Akarçay ve Eber Gölü üzerindeki olumsuz etkisi önemli ölçüde önlenmiş oluyor. Arıtma tesisi içindeki tüm üniteler ve tesisin işleyişi, bilgisayar kontrol odasından takip ediliyor ve olumsuz durumlara anında müdahale edilebiliyor. Tesisin girişinden çıkışına kadar tüm ünitelerde su kalitesi, laboratuvarlarda yapılan analiz ve ölçümlerle her gün izleniyor.
Terfi Merkezi, İnce ve Kaba Izgara
2+1 şeklinde tasarlanan ve bir metre genişliğindeki kaba ızgaralar tesis girişinde atık sudaki ağaç dalları, torbalar, şişeler gibi diğer büyük parçaları tutmak için tasarlanmış. Bu parçaların tutulması aynı zamanda giriş terfi merkezindeki pompalara zarar verilmesini önleniyor. Toplanan katı atıklar sıkıştırılarak bir taşıyıcı banda gelerek, buradan da konteynere boşaltılıyor. İnce ızgarada ise kaba ızgarada tutulamayan taş, paçavra, tahta gibi maddelerin tutularak, ızgara aşamasından sonraki ünitelere geçmesi engelleniyor. Izgaralardaki akım hızı, kumun ve çökelebilen çamurun çökelmesini önlemek amacıyla saniyede 0,6 metreden yüksek tutulmuş. İnce ızgara 2+1 adet ve her bir adedi 0.90 metre olarak tasarlanmış. Terfi merkezinde dört asıl ve bir yedek olmak üzere beş pompa kullanılıyor. Izgaralar ile debimetre arasına konumlandırılan pompa istasyonu, mevcut arıtma tesisini de karşılayacak şekilde tasarlanmış ve her biri saatte 875 metreküp kapasitede sıralı olarak çalışıyor.

Havalandırmalı Kum ve Yağ Tutucular
İnce ızgaralardan geçen atık su ,havalandırılmalı kum ve yağ tutucuya gönderiliyor. Kumlar alınarak sonraki arıtma ünitelerinde bulunan mekanik ekipmanın zarar görme riskini azaltıyor, yağ ve gres ise uçucu organiklerin ve kötü kokulu yüzen çamurun neden olduğu estetik olmayan koşullardan uzak durulması amacıyla gideriliyor. Çöken kum konteynere aktarılıyor. Tutulan yağ ve gres ise bir gres toplayıcısına sıyrılıyor. Kare şekilli olan ve kaba kabarcıklar oluşturulmasına yönelik bir difüzör sistemi, kum biriktirme oluğunun üzerine yan duvara monte edilmiş. Havalandırılmalı kum ve yağ tutucu havuzlar, 20 metre uzunluğunda ve dört gözden oluşuyor. Yağ tutucular da kum tutucularla aynı adet ve uzunlukta tasarlanmış.





Debimetre ve Anaerobik Havuz
Elektromanyetik akım ölçer, havalandırılmalı kum ve yağ tutucu ile anaerobik havuz arasında bulunuyor. Geçen debiyi otomatik olarak ölçerek anlık olarak merkez kontrol bilgisayarına aktarıyor. Atık su arıtma tesisinde üç adet anaerobik havuz bulunuyor. Ortada bir ayırma duvarı olan “Carrousel” tipinde dizayn edilmiş ve yönlendirme duvarları ve havuz duvarları en az hidrolik kayıp oluşturacak şekilde tasarlanmış. Çamur ve suyun verimli bir şekilde karışmasının sağlanması ve çamurun havuzlarda çökelmesinden kaçınılması için anaerobik karıştırma havuzlarının her biri düşük devirli dalgıç mikserlerle donatılmış. Karıştırıcılar saniyede 0,3 metre ortalama yatay su hızına göre tasarlanmış.


Havalandırma Havuzları
Tesiste, dört adet uzun havalandırılmalı aktif çamur havuzu bulunuyor. Havalandırma havuzları Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) ve azotun biyolojik süreçle verimli bir şekilde giderilmesine olanak sağlayacak şekilde tasarlanmış. Havuzlar, ortada bir ayırma duvarı olan carrousel tipinde ve yönlendirme duvarları ile havuz duvarları en az hidrolik kaybı oluşturacak şekilde dizayn edilmiş. Hava boru aksamı 3’lü ve 5’li düzende çalışmaya imkan sağlayan Bardenpho prosesine göre tasarlanmış.


Uzun havalandırılmalı aktif çamur sistemi, organik maddelerin aerobik stabilizasyon işlemi ile giderilmesi ve nitrifikasyon - denitrifikasyon işlemini gerçekleştirmek üzere dizayn edilmiş. Havalandırma sistemi, zemine monte edilen ince kabarcıklı havalandırma difüzörlerinden oluşuyor.


Difüzör sistemi birkaç ayrı ızgara ünitesine bölünerek farklı birimlere tamir ve bakım yapılmasına olanak sağlıyor. Denitrifikasyon için gerekli olan anoksik bölgeler, çözünmüş oksijen ayar noktası ve SCADA sistemi tarafından ilave Orp kontrolü ile havuz içinde havalandırmanın ayarlanmasıyla sağlanıyor.


Son Çöktürme Havuzu
Tesiste, dört adet son çöktürme havuzu bulunuyor. Havuzların tabanları tankların ortalarında yer alan çamur çukuruna doğru eğimli halde, dairesel havuzlar olarak yapılmış. Çevre duvarları boyunca beton savak kanalları inşa edilmiş. Çöktürme havuzları, merkezden destekli ve çevre duvarı üzerinde dönen köprü ile donatılmış. Köprüler, duvarlar üzerinde çalışan motor tahrikli tekerlekler tarafından döndürülebiliyor. Döner köprülerin üzerine yüzey ve taban sıyırıcıları monte edilen tesiste, çökeltme havuzlarına “V” çentikli savaklar, köpük engeli ve yüzen köpük alma hunileri yerleştirilmiş. Arıtılmış su, toplama kanalı vasıtasıyla çıkış ünitesine gönderiliyor. Toplanan çamurlu su ise devir ve çamur pompalarının olduğu hazneye transfer ediliyor. Çamurlu suyun yüzde 75’i devir ile anaerobik havuzun giriş yapısına, geri kalan kısmı ise belt tipi mekanik çamur yoğunlaştırma ve mekanik çamur susuzlaştırmaya gönderiliyor.


Ana Dağıtım ve Dağıtım
Havalandırma havuzlarından gelen su, ana dağıtım yapısına tabandan bağlanıyor. Burada biriken su, savaklar yardımıyla ana dağıtım bölümünden dağıtım bölümüne geçerek çöktürme havuzlarına iletiliyor.


Geri Devir ve Toplama
Çöktürme havuzlarının tabanından alınan çamurlu su, geri devir ve toplama yapısına cazibeyle ulaşıyor. Burada çamurlu suyun yüzde 75’i geri devir yaptırılarak pompalar yardımıyla anaerobik havuzlara gönderiliyor. Geri kalan kısım ise çamur susuzlaştırma yapısına pompayla iletiliyor.


Çıkış Yapısı
Son çöktürme havuzlarından toplanan arıtılmış su, cazibe ile tesisin sonuna konumlandırılan çıkış yapısına iletiliyor. Buradan da deşarj noktası olarak çıkış yapısından yaklaşık 350 metre ilerideki Akarçay’a deşarj ediliyor.


Çamur Susuzlaştırıcı Binası
Geri devir ve toplama yapısından pompa ile aktarılan çamurlu su, çamur susuzlaştırıcı binasına gönderilmeden önce çamur toplama tankına alınıyor. Çamur yoğunlaştırma işlemi dekantörlerle gerçekleştiriliyor. Stabil çamur için dekantöre polimer ilavesi gerekiyor. Bina içinde ayrıca polimer ünitesi depolama alanı var. Stabil olan çamur, konveyör bantla tahliye tankına iletiliyor. Çıkan süzüntü ve yıkama suları ise anaerobik tankın giriş yapısına verilerek sisteme geri gönderiliyor.

Tesis, Tarımsal Sulama için de Kullanılabilecek
Arıtılmış atıksuyun dezenfekte edilerek tarımsal sulamada kullanılması için Türk-Hollanda işbirliği kapsamında bir de proje geliştirilmiş. “Yeniden Kullanım” isimli projenin hayata geçmesiyle bölgede kuru tarımdan sulu tarıma geçilerek, tarımsal kalkınmanın sağlanması planlanıyor. 2041 yılına kadar hizmet vermesi planlanan tesisin, ikinci etabının 2026 yılında devreye alınması öngörülüyor. Bu konuda bir açıklama yapan Atıksu Arıtma Tesisi Kurma ve İşletme Birliği Müdürü Övgü Coşkun, “Hazırlanan projede atıksuların dezenfekte edilerek tarımsal faaliyetlerde kullanılmasıyla, bölgede kuru tarımdan sulu tarıma geçilerek, ekonomik açıdan 14 kat gelir artışı sağlanacağını tahmin ediyoruz. Dezenfekte ünitesinin kurulması sırasında, sulanacak tarım arazileri için sulama projesi hazırlanacak. Sulama sisteminin kurulması için yüzde 50 ile yüzde 60 oranında devlet hibesi bulunuyor. Bu destek, sulama projesinin gerçekleşmesinde bizlere önemli bir kolaylık sağlıyor. Sulama projesi sırasında sisteme ‘otomatik gübreleme sistemi’ ilave edilerek tarımsal faaliyetlerde avantaj sağlanabileceğini düşünüyoruz. Bölgedeki köylerin oluşturduğu sulama kooperatifleri, projenin uygulanması ve sahiplenilmesi açısında önemli bir partner. Ayrıca sulamanın yapılacağı bölgede Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nca ‘Arazi Toplulaştırma Etüdü’ yapılıyor ve Sulama Projesi bu kapsamda önemli bir kaldıraç etkisi oluşturuyor. Sulama projesi, Kırsal Kalkınma Projesine dönüşecek” ifadelerini kullanıyor.

 

---

R E K L A M