ESKİ Genel Müdürlüğü Atıksu Arıtma Dairesi Başkanı Murat Piroğlu, Eskişehir Merkez Atıksu Arıtma Tesisi hakkında bilgilendirmede bulundu. Şu an iki etaptan oluşan tesis 650.000 kişiye (EN60) hizmet eden, 105.000 m3/gün atıksuyu arıtabilecek kapasiteye sahip. Atıksu debisinin artıyor olması sebebiyle 3. etap tesisin yapılmasına yönelik çalışmalar sürüyor.
Eskişehir Merkez Atıksu Arıtma Tesisi mevcutta iki etaptan oluşuyor. Her iki etap toplamda 650.000 kişiye (EN60) hizmet eden, 105.000 m3/gün atıksuyu arıtabilecek kapasiteye sahip, ancak tesise şehirden 135.000 m3/gün atıksu geliyor ve tümü arıtılıyor.

1. etap tesis, 1999 yılında devreye alınmış, 44.400 m3/gün atıksu kapasiteli karbon giderimli bir tesistir. 2010 yılında faaliyete geçen 2. etap tesis ise, 60.600 m3/gün atıksu kapasiteli ileri biyolojik (karbon+azot+fosfor giderimi) arıtma tesisi konumunda. 2. Etap ise, Avrupa Yatırım Bankası Kredisi ile 2010 yılında devreye alındı. Eskişehir’in düz bir yapıya sahip olmasından dolayı tesise çoğu hat cazibe ile geliyor.

1. etap atıksu arıtma tesisindeki fiziksel arıtma üniteleri iptal edilerek, 11.000 m3/saat’lik pik debiyi karşılayabilecek, yeni fiziksel arıtma üniteleri inşa edildi. Her iki etap için ortak olan fiziksel arıtma üniteleri; giriş terfi merkezi, kaba ve ince ızgaralar, kum ve yağ tutuculardan oluşuyor. Her iki etap için ortak olan fiziksel arıtma ünitelerinden sonra, tesise gelen atıksuyun yaklaşık %32’si 1. etap atıksu arıtma tesisine, %68’i ise 2. etap atıksu arıtma tesisine yönlendiriliyor. 1. etap AAT; ön çökeltme tankları, havalandırma tankları ve son çökeltme tanklarından oluşuyor. 2. etap AAT ise; ön çökeltme tankları, biyolojik arıtma tankları ve son çökeltme tanklarından oluşuyor. 

Her iki tesisin de ön çökeltim havuzlarından alınan çamurlar, gravite tip çamur yoğunlaştırıcıya, son çökeltim havuzlarından alınan fazla çamurlar ise polielektrolit ilave edilerek mekanik tip yoğunlaştırıcıya alınarak yoğunlaştırılıyor. Yoğunlaştırılan ön ve son (biyolojik) çamurlar ayrıca kum yağ tutucudan ayrılan yağ ve çöktürme havuzlarının yüzeyinde biriken köpükler karıştırılarak (2+1) her biri 8200 m3 hacimde olan anaerobik çamur çürütücüye iletiliyor.

Biyogaz Üretimi ve Gaz Arıtma
Anaerobik çamur çürütme işleminden üretilen biyogaz içindeki nem, toz, köpük gibi istenmeyen malzemeler gaz jeneratörlerine gitmeden önce, gaz arıtma binasında bulunan kondens tutucular ve çakıl filtre vasıtası ile biyogaz içerisinden ayrılıyor. Ayrıca, gaz basıncını dengelemek ve gaz jeneratörlerine stabil gaz beslemesini sağlamak için hacmi 3000 m3 olan gaz balonu bulunuyor. Çürütücülerde elde edilen biyogaz yaklaşık %60-65 civarında CH4 içeriyor. Atıksu Arıtma Tesisinde üretilen biyogaz, tesiste bulunan iki adet ve toplam kurulu güçleri 1’er MW olan gaz jeneratörlerinde elektrik enerjisine çevriliyor. Tesisin toplam enerji tüketiminin yaklaşık %50’si jeneratörler tarafından üretiliyor. Ayrıca gaz jeneratörlerinin motor ceket suyu ve bacasından elde edilen atık ısı çürütücüler ile binaların ısıtılmasında kullanılıyor.

3. Etap Tesis Kurulum Çalışmaları
105.000 m3/gün kapasiteli tesislere yaklaşık 135.000 m3/gün atıksu debisi gelmesi sebebi ile 3. etap tesisin yapılması ile ilgili çalışmalara başlandı. 12.03.2013 tarihinde İLBANK’a “III. Etap Atıksu Arıtma Tesisi Proje + Yapım İşi" için kredi başvurusunda bulunuldu. 03 Mayıs 2016 tarihinde "Eskişehir Merkez Atıksu Arıtma Tesisi Fizibilite Raporu ve Proje Özet Dokümanı" hazırlatıldı. 12 Eylül 2017 tarihinde ise ESKİ Genel Müdürlüğü tarafından “Eskişehir 3. Etap Atıksu Arıtma Tesisi Kesin Projesi” DOLSAR Mühendislik A.Ş.’ne yaptırılmış ve 27 Haziran 2018 tarihinde İLBANK tarafından onaylandı. Tesis yapımı için İLBANK’tan kredi temin edilmesine yönelik görüşmeler devam ediyor. 3. etap atıksu arıtma tesisinin kapasitesi 85.000 m3/gün olup, inşaat süresi 18 ay olarak belirlendi ve maliyetinin yaklaşık 15 milyon € olacağı öngörülüyor. 3. etap tesis mevcut olan tesislere entegre edilecek olup; ileri biyolojik arıtma tesisi olarak planlandı. Ön çökeltme tankları, Carrousel tipi biyolojik arıtma tankları ve son çökeltme tankları yapılacak.

Arıtma ÇamurBertarafı
Tesislerde oluşan arıtma çamurlarının bertarafı için, lisanslı bir firma ile sözleşme yapıldı. Arıtma çamurları firma tarafından yapı malzemelerinde alternatif hammadde olarak kullanılıyor.
Kırsal Alan Atıksu Arıtma Tesisleri Çifteler Atıksu Arıtma Tesisi 2.536 m3/gün kapasiteye sahip. İLBANK tarafından yaptırılıp, ESKİ Genel Müdürlüğü’ne devredildi. Mevcut durumda ESKİ Genel Müdürlüğü tarafından işletiliyor. Sivrihisar Atıksu Arıtma Tesisi 2.130 m3/gün kapasiteye sahip. İLBANK tarafından yaptırılan bu tesis de ESKİ Genel Müdürlüğü’ne devredildi. Mevcut durumda ESKİ Genel Müdürlüğü tarafından işletiliyor.

Ayrıca, yine kırsal alanda 400 m3/gün kapasiteli Seyitgazi Atıksu Arıtma Tesisi, 800 m3/gün kapasiteli Kırka Atıksu Arıtma Tesisi, 1000 m3/gün kapasiteli Mahmudiye Atıksu Arıtma Tesisi, 600 m3/gün kapasiteli Beylikova Atıksu Arıtma Tesisi ve 600 m3/gün kapasiteli Mihalıççık Atıksu Arıtma Tesisi devreye alındı. Tesisler ardışık kesikli aktif çamur prosesi ile çalışıyor.200 m3/gün kapasiteli Han Atıksu Arıtma Tesisi ve 100 m3/gün kapasiteli Kayı Mahallesi/Mihalıççık Atıksu Arıtma Tesisi inşaatları devam ediyor. Bunun dışında 2019 yılında Mihalgazi-Alpagut, Sivrihisar-Dümrek, Mihalgazi+Sakarı Ilıca ve Alpu-Bozan’da da Atıksu Arıtma Tesisleri’nin yapılması planlannıyor.