Büyük bir bölümü Avrupa Birliği tarafından IPA 1 (Katılım Öncesi Yardım Aracı) kapsamında finanse edilen “Şanlıurfa Merkez Atıksu Arıtma Tesisi” 2018 yılı Kasım ayında faaliyete geçti.
Yaklaşık olarak 190 milyon TL ile hayata geçen tesis iki etaptan oluşuyor. İlk etabı tamamlanan tesisin günlük 145.000 metreküp arıtma kapasitesi bulunuyor. Tesisten sorumlu Çevre Mühendisi Mesut Şükrü Ekinci ve İşletme Mühendisi Yavuz Selim Boyacı tesisle ilgili bilgilileri dergimizle paylaştı.

Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi tarafından, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Avrupa Birliği işbirliği ile 80 bin metrekare üzerine kurulan Şanlıurfa Merkez Atıksu Arıtma Tesisi, 2018 yılı Kasım ayında hizmet vermeye başladı. 190 milyon TL maliyetle kurulan tesis, Avrupa Birliği tarafından IPA 1 kapsamında finanse edilerek hayata geçirildi. 2016 yılı Ocak ayında inşaatına başlanan tesisin yapımı 2 yıl kadar sürdü. İki etap şeklinde tasarlanan tesisin ilk etabı 2030 yılına kadar günlük 145.000 metreküp atıksuyun arıtılmasını sağlayacak. Tesisin ikincietabı ise günlük 165.136 metreküp atıksu arıtma kapasitesine sahip olacak.

ARITMA TESİSİ PROSESİ
Tesise giren atıksular önce kaba ve ince ızgaradan geçip, içindeki iri taneli malzemelerden ayrılıyor. Izgaralardan sonra atık sular kum ve yağ tutucu yapısına iletiliyor. Burada su yüzeyinden yağ ve köpük alınıp, dibe çökelen kum atık sudan ayrılıyor. Atıksular ön çökeltmelerden “Aktif Çamur Tanklarına” geçiyor. Burada karıştırma ile beraber mikroorganizma eklenip, blowerlar ile havalandırılıyor. Bu işlemler sırasında toplanan çamurlar pompalar ile çamur yoğunlaştırıcılara gönderiliyor. Aktif havalandırma tanklarından sonra atık sular son çökeltme tanklarına iletiliyor. Burada tabandan en son çökelen çamurlar ve yüzeyden temiz su toplanıyor. Son çökeltmeden gelen temiz sular en son olarak UV ışınları ile dezenfekte ediliyor. Böylelikle su arıtımı tamamlanmış duruma geliyor. Bu ışınlar sudaki mikroorganizmalar ile temas ettiğinde DNA yapılarını fotooksidasyon yoluyla parçalayıp, ölmesine olanak sağlıyor. Tüm bu işlemler sırasında toplanan çamurlardan çürütücüler vasıtası ile elde edilen gazlar, elektrik enerjisine dönüştürülüyor.

KENDİ ENERJİSİNİ ÜRETİYOR
Şanlıurfa Atık Su Arıtma Tesisi’nde; solar çamur kurutma alanı, depolama alanı, ayrıştırma üniteleri, enerji üretim alanı ve çökeltme tankları bulunuyor. Şanlıurfa kent merkezinden
kolektörler vasıtasıyla toplanan atıksuların arıtılması neticesinde elde edilen gazlardan tesisin kendi enerjisi üretiliyor. Çürütülen çamurlar ise solar kurutma alanlarında kurutulduktan
sonra tarımsal gübre olarak ekonomiye kazandırılıyor. Son olarak temizlenerek ayrıştırılan atıksular ultraviyole ışınları ile dezenfekte edilerek tarıma elverişli bir şekilde tekrar doğaya kazandırılıyor. Atıksu arıtma tesisinde biyogazdan elde edilen elektrik, yaklaşık 2000 hanenin elektrik tüketimine eşdeğer kapasiteye sahip. Tesiste biyogazdan üretilen elektrik, tesisin enerji ihtiyacının % 70’ni karşılayabiliyor.

YATIRIM MALİYETİ AVRUPA BİRLİĞİ DESTEKLİ
Büyük bir yatırım olan tesis, yaklaşık olarak 190 milyon Türk Lirası’na tamamlandı. Tesisin yatırım maliyetin büyük bir bölümü Avrupa Birliği desteği ile IPA 1 kapsamında finanse edilirken, geriye kalan kısmı ŞUSKİ Genel Müdürlüğü tarafından karşılandı. Projenin yüzde 85’ini Avrupa Birliği Programı kapsamında hibe olarak alan Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi,
yüzde 15’lik kısmını da ŞUSKİ Genel Müdürlüğü’nün öz kaynakları ile sağladı. Şanlıurfa Atıksu Arıtma Tesisi, 60 metre çapı ile Türkiye’deki en büyük son çökeltme tanklarına
sahip tesislerden biri konumunda bulunuyor. Tesisin 2045 yılına kadar Şanlıurfa’nın atıksu problemini tamamen çözmesi hedefleniyor. Çevreci, insan sağlığını ve geleceği esas alan biyolojik
atıksu arıtma tesisi ile Şanlıurfa kent merkezinde yaşayan 960 bin vatandaşın atıksuları tekrar doğaya zararsız bir şekilde verilecek.

SOLAR ÇAMUR KURUTMA TESİSİ
Atıksu arıtma tesisi aynı zamanda Türkiye’deki en büyük “Solar Çamur Kurutma Yatakları”na sahip. Nihai çıktı olan çamur Solar Kurutma Tesisi’nde özel bir proses ile kurutuluyor.
Solar kurutmalardan çıkan çamur yüzde 85 kurulukta ve tarımsal amaçlı kullanıma elverişli bir yapıda.

TOPLAM 19,3 KM KOLEKTÖR HATTI
İnşa edilen toplam 21,5 km kolektör hatları ile Şanlıurfa merkez ilçelerinin tamamı Atık Su Arıtma Tesisine bağlanmış durumda. İki ayrı kolektör hattı inşa edildi. Yapılan kolektör hatlarından Karaköprü kolektör hattının boru çapı 1400, toplam uzunluğu 12,5 km. Dağeteği kolektör hattının boru çapı 1200 mm, toplam uzunluğu ise 6,8 km. Şanlıurfa Atık Su Arıtma Tesisi’nde arıtılan atıksu UV ile dezenfekte edilip Harran ovasında tarımsal sulamada kullanılacak. Böylece günlük ortalama 145,000 m3 su ekonomiye kazandırılmış olacak.