25 Temmuz 2014 | SU DÃœNYASI 72. Sayı (Temmuz 2014)

Enis Burkut enis@burkut.com.tr
Ters Ozmoz tekniği, işletici için birçok kolay ve güvenilir işletmecilik avantajına sahiptir.  Bunun yanında, T.O. tekniği diğer su şartlandırma yöntemlerine kıyasla çevrecidir ve daha az yer kaplar.
25 yıl kadar önce ülkemize giren ve şimdi birçok sektörün “vazgeçilmez” olan teknolojisi Ters Ozmoz (T.O.), su arıtma/su saflaştırma işlerini çok rahatlattı. Bugün için artık herkesin telaffuz ettiği ve evlerin dahi kullandığı “sıradan” bir ürün gibi nitelendirilen Ters Ozmoz tekniğini icat edenlere ve geliştirenlere teşekkür etmek isteriz.


Bu yazımızda TERS OZMOZ konusunu İŞLETMECİLİK açısından ele alacağız ve T.O.’nun diğer su şartlandırma tekniklerine kıyasla işletme avantajlarını yazacağız.


T.O.’nun çalışma prensibini hatırlatalım: Özet olarak, pompa basıncı sayesinde ham su, T.O. mambranı YÜZEYİNE PARALEL olarak yol alırken, H2O molekülleri ve su içinde bulunan minerallerin çok küçük bir oranı T.O. mambranının İYİ SU tarafına geçer. T.O. mambranının yüzeyine paralel olarak yol alırken, içindeki mineral oranı gittikçe artan suyun T.O. mambranını aşamayan kısmı T.O. cihazının ATIK SU borusundan cihazı terk eder. (Resim 1).



Resim 1: Ters Ozmoz Mambranından Su Geçişi



Resim 2: Su Filtresi Prensibi


T.O. mambranı yüzeyinde suyu geçiren delikler yoktur. T.O. mambranı bir su filtresi gibi davranmaz. H2O moleküllerinin T.O. mambranının İYİ SU tarafına geçmesi olayı, tabiatın OZMOZ kuralının tersine göre meydana gelir. Normal bir su filtresinde, Resim 2’de görüldüğü gibi, filtreden suyun yüzde yüzü geçer, sudaki katıların bir kısmı filtre yüzeyine takılır. Oysa, T.O. tekniğinde, suyun yalnızca belli bir oranı T.O. mambranının diğer tarafına geçer, suyun T.O. mambranından geçemeyen bölümü, T.O. cihazının ATIK borusundan atılır. T.O. cihazından atılan sular, ayni zamanda T.O. mambranı yüzeyinde oluşacak kristalleri sürükleyerek bunların dışarı atılmasını sağlar (Resim 2).


“Yüksek kalitede su üretmek” açısından konuya baktığımızda, T.O. mambranı su filtresi gibi davranmadığı için, T.O. mambranından, mambranın İYİ SU tarafına KÖTÜ SU geçirmek mümkün değildir. Yapılacak işletme hataları sonucunda T.O. mambranına kötü sular geldiği durumlarda T.O. mambranı kısmen tıkanır ve üretim suyu debisi azalır, buna karşılık T.O. cihazının kötü su geçirme riski azdır.


T.O. cihazı işletenler yukarıdaki paragraftaki bilgiyi EKSİK bulabilirler, çünkü işletme hatası sebebiyle veya T.O. mambranının yaşlanması sebebiyle T.O. mambranı tasarım değeri üzerindeki bir iletkenlikte su üretebilir. T.O. cihazının yüksek iletkenlikte su üretmesi, reçineli bir su arıtma cihazının ham suyu kaçırmasından farklı bir durumdur.  Örneğin, 1000 µS/cm iletkenlikteki bir kuyu suyundan T.O. tekniği ile ilk başta 30 µS/cm civarında iyi su üretilirken bir süre sonra üretim suyu iletkenliği 70-80 µS/cm civarına yükselirse, T.O. mambranının bozulduğu veya bakıma ihtiyacı olduğu anlaşılır ve gereken işlem yapılır. T.O. cihazı üzerinde bulunan “iletkenlik ölçer” T.O. cihazının ürettiği İYİ SU’yun kalitesini kontrol etmesi yanında, T.O. mambranının bozulup bozulmadığına da dikkat çeker. 


SUDAKİ BAZI MADDELERİ GİDEREN DOLGU MALZEMELERİNİN T.O. İLE KARŞILAŞTIRILMASI:  Örneğin, “Arsenik Giderici Filtre Dolgusu” gibi, “Nitrat Giderici Filtre Dolgusu” gibi “seçici” filtre dolguları bugün dünya piyasasında bulunmaktadır.  Bu gibi “seçici” filtre dolgu malzemeleri teorik olarak görev yapmasına rağmen, bu özel dolgulu filtrelerden sonra sistem üzerine monte edilen, örneğin sudaki Arsenik’in giderilip giderilmediğini gösteren (kontrol eden) bir ölçüm aparatı henüz icat edilmedi.  Oysa, T.O. cihazı üretim suyunun kalitesini basit bir iletkenlik ölçer, her saniye ölçerek işleticiye haber verebilir. Bu sebeple, işleticilik açısından T.O. cihazı “seçici” dolgu malzemeli sistemlere kıyasla çok daha güvenilirdir. Dolayısıyla biz “seçici” filtre dolgusu yerine çoğu zaman T.O. cihazı ile suyu iyileştirmeyi tercih ediyoruz.


T.O. İLE SU YUMUŞATMA CİHAZININ KARŞILAŞTIRILMASI: T.O. cihazını reçineli su yumuşatma sistemi ile karşılaştırdığımızda T.O.’nun “HAM SU KAÇIRMAZ” avantajı daha iyi anlaşılır. Reçineli su yumuşatma cihazı bulunan bir işletmede, işletmecinin yaptığı hatalar sebebiyle veya bir otomasyon vanasının tutukluk yapması sonucu işletmeye ham su gidebilir, hatta içinde tuz bulunan su dahi prosese gidebilir; bu durumlara şahit olduk.  Oysa T.O. cihazı ham su kaçırmaz, tuzlu su üretmez, işletmeci için çok daha güvenilir bir su arıtma yöntemidir.


T.O. İLE DEMİNERALİZE SİSTEMİNİN KARŞILAŞTIRILMASI: İki kademeli T.O. sistemi ile 2-3 µS/cm seviyesinde kaliteli su üretilebildiği için son yıllarda “Demineralize” (Deiyonize) sistemi yerine T.O. cihazları kullanılıyor. Bu iki sistemi birbiriyle kıyasladığımızda, T.O. sisteminin işletme kolaylığını işletmeciler hemen fark ederler, ayrıca T.O.’nun “KÖTÜ SU KAÇIRMAZ” avantajını da görürler (Resim 3).



Resim 3: İki Kademeli T.O. Cihazı


T.O. icadı öncesi daha sık kullandığımız reçineli demineralize cihazı ile T.O. cihazını karşılaştırdığımızda, işletmeciler T.O. cihazını aşağıdaki avantajlar sebebiyle tercih ederler:
İşletici üzerindeki sağlık riskinin azalması avantajı: Deiyonize cihazı reçineleri asit, kostik gibi insan sağlığına çok zararlı kimyasallar ile rejenere edilir. Asit ve kostik kullanımı işletmeci için sağlık riski yaratır. Oysa T.O. cihazında genelde kimyasal olarak yalnızca TAŞ ÖNLER (antiskalant) kullanılır ve bu da insan sağlığına pek zararlı değildir. Bazı T.O. sistemlerinde suya az miktarda asit ve kostik verilirse de bunların miktarları çok azdır.  


Çevre açısından T.O. tekniği tabiata daha az sorun getirir: Demineralize sisteminin rejenerasyonu asit ve kostik ile yapıldığı için bu sistem rejenerasyon sırasında düşük pH ve yüksek pH değerlerinde atık su üretir.  Bu atıklar bir denge deposunda toplanır, pH dengesi ayarlandıktan sonra atık arıtma tesisine gönderilir. Kimyasal kullanımı açısından karşılaştırdığımızda T.O. cihazı çok daha ÇEVRECİDİR.


Sürekli çalışan T.O.’nun avantajı: Doğru işletilen bir T.O. cihazı sürekli çalışarak proses suyu üretir, T.O.’nun periyodik bakımı ve kimyasal yıkaması reçineli demineralize sistemine kıyasla azdır. Oysa, reçineli demineralize cihazının reçineleri sık sık doyuma ulaşır, bu sebeple demineralize cihazı paralel ve yedekli çalışan ikişer reçine tankı ile kurulur. Bir grup reçine doyuma ulaştığında ikinci grup reçine tankı iyi su üretmeye başlar, bu sırada doyuma ulaşmış reçineler asit ve kostik ile rejenere edilir. 


İşletmede kapladığı alan açısından T.O.’nun avantajı: Reçineli demineralize sistemi iki adet ikişer tanklı reçine sisteminden meydana gelir. Ham su önce “katyonik” reçineleri olan tanka girer ve burada “Artı” yüklü iyonlar sudan alınır, daha sonra su “anyonik” reçineleri olan tanka girer ve burada sudaki “eksi” yüklü iyonlar alınır. Bu iki tanktaki reçineler bir süre sonra doyuma ulaştığı için demineralize sisteminde iki takım reçine tankı bulunur. Ayrıca, bu reçinelerin asit ve kostik ile rejenerasyonu sırasında çıkan düşük ve yüksek pH değerlerindeki suların bir denge deposunda toplanması gerekir; bu tank da sistemin bir parçasıdır. Tarif ettiğimiz ÇOK TANKLI demineralize sistemine kıyasla iki kademeli bir T.O. cihazı az yer kaplar ve işletme için az yer kaplaması önemli bir avantajdır. Resim 4’te görünen demineralize cihazı sistemin yalnızca bir bölümüdür, bu resimde görünen iki tanklı sistemden iki adet kullanılır.



Resim 4: Demineralize Cihazı


Sonuç olarak, T.O. cihazı, dolgu malzemeleri ile suyu şartlandıran yöntemlere kıyasla işletmeci için daha güvenilir bir yöntemdir ve daha kolay kontrol edilebilir bir sistemdir görüşündeyiz.

 

---

R E K L A M