1 AÄŸustos 2011 | KONUK YAZAR 39. Sayı (Temmuz - AÄŸustos 2011)

Deniz N. Denizeri TIKIZ AKİFER Su Kalite Laboratuvarı Kalite Şefi
Günümüz teknoloji dünyasında her şey çok hızlı ilerliyor ve her sektörde olduğu gibi kimya sektörü de her geçen gün pek çok yeniliğe kucak açıyor. Firmaların piyasalarda varlığını sürdürebilmesi ve pastadan büyük dilimi alabilmesinde en önemli nokta olarak da “kaliteli ürün” kavramı karşımıza çıkıyor. Peki pek çok kişi tarafından farklı algılanabilen kalite anlayışı içerisinde, ürün kalitesinin doğru ölçümü nasıl sağlanıyor? Tabii ki sektörel olarak çok değişkenlik gösterebilen kalite kontrol süreçleriyle... Dolayısıyla bu noktada karşımıza çıkan en önemli konu da “kalite kontrol ölçümlerinin en doğru şekilde yapılması” oluyor.   
Laboratuvarların kalite kontrolünü sağlayan metotlar, iç kalite ve dış kalite kontrol metotları olmak üzere ikiye ayrılıyor. İç kalite kontrol yöntemlerini kendi içinde kurabilmeyi başaran ve analiz performanslarını takip edebilen laboratuvarlar, dış kalite kontrol boyutuna geçerek kendi analiz performanslarını başka laboratuvarlarla ve/veya referanslarla karşılaştırma imkanı bulabiliyor ve gerçek sonuca ne kadar yakın ve ne kadar kararlı sonuç verebildiklerini test edebiliyorlar. Akifer Su Hizmetleri de bu kapsamda, kendisini kanıtlamış kuruluşların başında gelen FERA’nın düzenlediği LEAP katılım programlarına dahil oldu.  

FERA ve LEAP Nedir?
İngiliz Tarım Bakanlığı DEFRA (Department for Environment Food and Rural Affairs) çatısı altında faaliyet gösteren The Food and Environment Research Agency (Fera) / Gıda ve Çevre Araştırma Ajansı; FAPAS (Gıda Kimyası), FEPAS (Gıda Mikrobiyolojisi), GeMMA® (Genetik Modifiye Organizma Analizleri), LEAP (Su ve Atıksu Analizleri) ve PhytoPAS (Bitki Hastalıkları Teşhisi) yeterlilik testlerini düzenliyor. Bu yeterlilik testi programları, UKAS (United Kingdom Accreditation Service) tarafından akredite. Aynı zamanda numune hazırlığı yapılan laboratuvarlarının ISO / IEC / EN17025 standardı da mevcut.
LEAP Katılım Programlarına dünyanın pek çok farklı ülkesinden laboratuvarlar katılım gösteriyor ve Fera’nın Avrupa ve Avrupa dışındaki pek çok ülkede temsilciliği bulunuyor.  Türkiye Temsilcisi ise 1994 yılında İzmir’de kurulan ve halen İstanbul ve Bursa’da da şubeleri bulunan SİNCER Dış Ticaret Firması.   

LEAP’e Nasıl Katılıyoruz? Sistem Nasıl Çalışıyor?
Öncelikle hangi analizlerde katılım gösterilmek istenirse, internet sitesinde firma tarafından yayınlanan katılım programlarının içeriğine girilerek, uygun görülen programlar buradan seçiliyor. Katılım programı tarihi geldiğinde, düzenleyici firmanın laboratuvarlarında özel olarak hazırlanmış numune, firma tarafından özel kargoyla İngiltere’den yola çıkartılıyor ve izlenebilirlik numarası maille tarafımıza gönderiliyor. Numune özel kargoya verildiği andan itibaren, yol haritası, ne zaman nerede olduğu bu şekilde takip edilebiliyor. Numuneler takriben 3-4 gün içerisinde tarafımıza ulaşıyor. Bütün katılımcı laboratuvarlara gönderilen numuneler aynı şekilde ve eş zamanlı olarak yola çıkıyor. Bu noktada hiçbir katılımcı laboratuvarın birbirinden haberi olmuyor. Numune elimize geçtiği andan itibaren her şey başlıyor. Her bir katılım programına ait numunenin içerisinde, organizasyonu düzenleyici firma tarafından bilinen, ancak diğer katılımcıların bilmediği miktarda, program kapsamındaki parametreler mevcut oluyor. Numune kutusunun içerisinden, katıldığınız programa dair bir pusula çıkıyor. Bu pusulada numunenin farklı analizlere göre nasıl hazırlanacağı ana hatlarıyla yazıyor. Buradan sonra önemli olan kritik noktalar:

• Az miktardaki numuneyi çalışılacak tüm parametrelere yettirebilmek için iyi bir numune hazırlama ve analiz çalışma planlaması yapmak
• Analizi için süre kısıtlaması yapılan parametreleri atlamamak. Planlamayı, bunları öncelikli tutarak yapmak
• Analize başlama koşullarının prosedürlerimizdeki kısıtlılıklara uygunluğunun sağlanması (numune sıcaklığı, pH vb.)   
• Numunenin tek bir damlasını bile boşa sarf etmemek
• Numuneyi hazırlarken tuzaklara düşmemek
• Dikkatli ve sabırlı olmak
• Her şeye hazırlıklı olmak ve gelişebilecek durumlara karşı sakin yaklaşmak. Analiz reaksiyonlarının takibini bu anlamda sıkı tutmak
• Paylaşılan her türlü fikir ve gözleme açık olmak, değerlendirmek  
• Elde edilen sonuçlardan hangilerinin elenebilir olduğuna doğru karar vermek, gerekiyorsa istatistiki yöntemler kullanmak
• Sonuçların erişim sayfasına girilmesi sırasında, tüm teknik ayrıntıları doğru bildirmek/girmek ve en önemlisi de
• Takım olabilmek...

İşte Akifer’in, başarmaya çalıştığı sadece sonuçların iyi çıkması değil, aynı zamanda o iyi sonuçlar için tüm dikkat edilmesi gereken noktalarda beraber varolabilen bir takım yaratmaktı.

Yeterlilik Testleri Sonuçlarının Değerlendirilmesi
Yeterlilik testlerini düzenleyen kuruluş tarafından katılımcı laboratuvarların her bir parametrede elde ettiği değerler üzerinden, birtakım istatistiki ve matematiksel hesaplamalar yapılarak z-skoru adı verilen sonuçlara ulaşılıyor. 
 
Bir laboratuvarın katıldığı analiz programlarında başarı sağlayabilmesi için her bir parametreden elde ettiği z-skoru adı verilen değerin -2≥ ile ≤+2 arasında olması gerekli. Yani bir laboratuvarın z-skoru değeri, matematiksel olarak sıfıra ne kadar yakın olursa, o laboratuvarın sonuçları, gerçek değere o kadar yakın, dolayısıyla o denli başarılı anlamına geliyor. Akifer’in girmiş olduğu mikrobiyoloji analizlerinden koloni sayımına ait aldığı z-skorundaki başarısı, 40 numaralı laboratuvar olarak görülüyor.
Akifer olarak Kocaeli bölgesindeki Kesintisiz ve Kaliteli Su Temini hizmetine yönelik çabamız içerisinde, mikrobiyoloji yeterlilik testlerinde aldığımız başarı, aynı programlara katılım gösteren pek çok akredite laboratuvarı geride bırakacak güçte, en başarılılar arasında olmuştur. Genel olarak kimyasal parametreler de dahil olmak üzere tüm sonuçlar değerlendirildiğinde,  Akifer olarak Kaliteli Su Temininde Laboratuvar analizlerinden alınan sonuçlara olan güvenin tam olması bizler için olmazsa olmazlardandır. Akifer’in hizmet anlayışı ve sorumluluk bilincinin bir sonucu olarak Kocaeli halkı suyu güvenle kullanarak içebiliyor.
Yeterlilik testleri, laboratuvarların dış kalite kontrol sürecini aydınlatan ve teknik değerlendirmeyi sağlayan bir platform gibi görünse de aslında görünmeyen yüzünde, katılımcı tüm laboratuvarlarda çalışan teknik personel için aynı zamanda psikolojik bir sınavdır. Karar verebilme, planlama, aynı anda birçok parametreyi değerlendirebilme, ayrıntıları yakalayabilme, sabır, dikkat ve bunlar gibi daha pek çok kişisel özellik ve yetinin kullanıldığı psikolojik bir sınav.

 

---

R E K L A M