Çölleşme; kurak, yarı kurak ve az yağış alan bölgelerdeki toprağın doğal özelliklerini yitirmesi ve yok olmasıdır ve bugün tüm dünyayı etkileyen küresel sorun niteliğindedir. Kuraklık en önemli neden olmakla beraber çölleşme sadece kuraklık anlamına gelmemektedir, kullanılmaz hale gelen tüm topraklar çölleşmiş sayılmaktadır.

Kuraklık çölleşmenin sebeplerinden sadece bir tanesidir. Ormanların yanması, yakılması, tarım veya imar amaçlı olarak kesilmesi, toprakların yanlış kullanımıyla doğal bitki örtüsü yok olmakta ve dünyanın ekolojik dengesi giderek bozulmaktadır. Ekolojik dengenin bozulması, iklim değişikliğini doğrudan etkilemektedir. İklim değişikliği ise çölleşmeyi daha da arttırmaktadır. Bir zamanlar yeryüzünün ısınması nedeniyle doğal olarak gerçekleşen çölleşme, bugün doyumsuz insan faaliyetleriyle yüksek hız kazanmıştır.

Dünyada 250 milyon insan çölleşmenin olumsuz etkilerinden direkt olarak etkilenmekte, 1 milyardan fazla insan ise çölleşme riski bulunan topraklarda yaşamını sürdürmektedir. Dünyanın hemen bütün bölgelerinde çölleşme riski bulunmaktadır. Çölleşme toprağın verimliliğini azaltarak, sonuçta açlık, yoksulluk gibi ekonomik sorunlara da yol açmaktadır. Dünyanın toplam %30'u çölleşme tehlikesi ile karşı karşıyadır BM uzmanlarına göre 130 milyon insan göç etmek zorunda kalabilecektir.

Türkiye'nin Durumu

Ülkemizde erozyon aslında en büyük doğal afetlerden biridir ve dünyada en fazla erozyona uğrayan yüksek ve engebeli bir ülke konumunda olmamıza rağmen bu durum halkımız tarafından yeterince bilinmemektedir.

Yapılan hesaplamalara göre ülkemiz topraklarının yüzde 80'inde orta, şiddetli ve çok şiddetli olmak üzere erozyon ve buna bağlı olarak çölleşme yaşanmaktadır. Türkiye'de erozyonla her yıl kaybolan toprak miktarının bir milyar tonun üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Bunun yarısından çoğu tarım alanlarındaki toprak kaybıdır. Yediğimiz gıdaların çoğunluğunun doğrudan üretildiği toprağın erozyona uğraması ve nihayetinde çölleşmesi yakın gelecekte gıda güvenliğimizi tehlikeye atan önemli bir faktör olacaktır.

Neler yapılmalıdır?

Orman ve arazi yağmacılığı engellenmelidir, yangınlar ve erozyon ile tam mücadele edilmelidir, ağaçlandırma arttırılmalıdır, tarım arazileri başta olmak üzere toprak kaybımız mutlaka önlenmelidir, tüm su kaynaklarımız korunmalıdır.

Bunların yapılması için sorunlara herkesin sahip çıkması, çözüm istemesi ve talep etmesi gerekir. Siz de bu çölleşmeyi, bu sessiz felaketi durdurmak için bir şey yapın, toprağınıza sahip çıkın.

Türkiye çöl olmasın.

Berna Akın
Çevre Mühendisi
bernaakin@b2bmedya.com