Tesisat projecileri genelde soÄŸutma kulesine ısı açısından bakarlar ve bu cihazın soÄŸutma suyunun sıcaklığını düşürmesi için gerekli hesapları yaparlar, kuleyi ve diÄŸer gerekli sistem parçalarını seçerler. 

İşletmeciler de genelde soğutma kulesine ısı açısından bakarlar, bu cihazın soğutma suyunu yeterince soğutup soğutmadığını denetlerler. Ancak işletme sorunları başladığında, soğutma kulesine yalnızca ısı açısından bakmanın doğru olmadığı ortaya çıkar.

Son yıllarda piyasada ilanları çoÄŸalan "sulu" elektrik süpürgeleri, hava gücü ile yerden emdiÄŸi katıları cihaz içindeki suya aktarır ve böylece yerleri temizler. "Sulu" elektrikli süpürge ile soÄŸutma kulesi arasında bir benzerlik var mı?   

Soğutma kulesine, ortam havası ile soğutma suyunu karıştıran bir cihaz olarak baktığımızda, bize göre, soğutma kulesi "sulu" elektrikli süpürgenin yaptığını yapan ve havada bulunan katıların çoğunu soğutma suyuna aktaran bir cihazdır. Çünkü soğutma kulesi içinden her saat binlerce metreküp ortam havası geçer. Özellikle uzun bir süre yağmur yağmayan bir mevsimde ortam havası içinde çok miktarda katı olur. Bu katıların çoğunun soğutma suyu içine girdiğini ve soğutma suyunun gittiği her yerden bu katıların geçtiğini veya bazı noktalarda çöktüğünü düşündüğümüzde işletmecinin başına gelebilecekleri hayal edebiliriz.

SoÄŸutma suyuna ortam havasından ne miktarda katı girebileceÄŸine baÅŸka bir makalemde deÄŸinmiÅŸtim. Bu makale Temmuz 2005 Su ve Çevre Dergisi'nde "Filtre Edilmeyen SoÄŸutma Suyu Ä°ÅŸletmeye Zarar Verir" baÅŸlığıyla yayınlandı. Ayrıca ayni konuyu TESKON 2009 Tesisat Kongresi'nde bir bildiri ÅŸeklinde sundum. Bu yazılarımda anlattığım gibi, soÄŸutma sistemlerinde "kireç" veya "kireçtaşı" olarak adlandırılan ve soÄŸutma sistemine zarar veren oluÅŸumun ana sebebi, soÄŸutma kulesine havadan gelen katılardır. SoÄŸutma sistemine verilen besi suyu içindeki kireç miktarı havadan gelen katılara kıyasla azdır; fakat katıları birbirine baÄŸlar. 

Bizim iş hayatımızdaki görevlerimizden biri soğutma sularının işletmelerde yarattığı sorunlara çözümler üretmek olduğu için, aşağıda anlatacağım bazı işletme sorunlarını kendim tespit ettim.

Biyolojik Üreme: Soğutma kulesinin fanlarından geçen milyonlarca metreküp havadaki katılar, soğutma suyuna girdikten sonra, sistem içinde su hızının az olduğu bölgelerde çökmeye başlar. Bu noktalardan biri soğutma suyu deposunun dibidir ve burada toplanan ve çamur haline gelen katılar soğutma sistemine en az zarar veren katılardır. Ancak, oluşan bu çamur içinde canlılar ürer: biyofilm, kurtçuklar gibi insana zarar vermeyenler ve lejiyonella gibi insan sağlığına zarar verenler bu çamur içinde kolayca ürer.

Katıların Sebep Olduğu Korozyon: Soğuk su deposunda (veya soğutma kulesi dibinde) oluşan bu çamur aslında soğutma suyu içinde katıların varlığının bir işaretidir. Soğutma suyu ile beraber dolaşan katıların verdiği zararların bir diğeri, yatay ve su hızı az olan borulardaki çökelmelerdir. Yatay borularda çöken katılar bir taraftan sudaki kireç ile birleşerek katılaşır ve gittikçe boru çaplarını azaltır; sonuçta su debisinin azalmasına sebep olur. Diğer taraftan, boru içinde oluşan bu katı katmanının altındaki su ile, borudan geçen su arasındaki farklılıktan dolayı elektrik akımı meydana gelir ve bu akım boruların delinmesine sebep olur.

Soğutma Kulesi Dolguları: Soğutma kulesi içinde bulunan dolgu malzemesinin görevi, suyu damlacıklar haline getirmektir. Böylece suyun yüzeyi artar, hava ile teması çoğalır ve sonuçta suyun bir kısmı buharlaşarak geri kalan suyun soğumasını sağlar.

Sudaki katılar, su içindeki kireç ile beraber kule dolgusu içinde katı tabakalar oluÅŸturur. Böylece kule dolgusu ağırlaşır, sonunda tüm kule dolgusu çöker ve soÄŸutma kulesi iÅŸe yaramaz hale dönüşür. Kulenin çökmesi sonucunda birkaç gün süren duruÅŸlar, yüksek miktarda ekonomik zarar demektir. 

Isı EÅŸanjörleri: SoÄŸutma suyundaki katılardan en çok zarar gören birimlerin başında ısı eÅŸanjörleri gelir. Isı eÅŸanjörlerinde biriken katılar ısı izolasyonu görevi yapar ve sonuçta ısı eÅŸanjörü için tasarlanan görev tam olarak yapılmadığı için iÅŸletmenin üretim hızı düşer veya üretim kalitesi azalır. 

Plastik enjeksiyon kalıbı veya pres döküm kalıplarının içi de birer ısı eşanjörüdür. Kalıpların soğutma suyu tarafında oluşacak olan katı katmanlar, ısı izolasyonu yapar, sonuçta üretim hızı düşer ve üretim kalitesi bozulur.

Punto kaynak makinaları soğutma suyundaki katılar hiç istemez, çünkü kaynak noktasını soğutan borunun kesiti çok dardır ve bu dar boruda katıların takılıp kalması sonucunda punto kaynak ucu çok ısınır ve kaynak yapacağı noktayı deler.

Fıskiyelerin Tıkanması: Soğutma sisteminde bulunan fıskiyeler soğutma suyundaki katılar ile tıkanır. Sonuçta işletmede gereksiz bakımlar, bakım için pahalıya mal olan duruşlar olur.

Chiller: Klima sistemlerinin kalbi sayılan soğutma cihazının (Chiller) kondenserinden geçen soğutma suyu içindeki katılar, bir ısı eşanjörü olan kondenserin içinde bir katman oluşturur. Bunun sonucunda kompresör gaz basıncı yükselir, soğutma kompresörü fazla akım çeker ve randıman çok azalır.

Soğutma Suyu Filtrasyonu: Soğutma suyundaki katılar sebebiyle sanayide yaşanan sorunlar çoktur. Bu sorunların azaltılması için katıların sudan alınması en pratik yöntemdir. Soğutma suyundaki katıların filtrasyonu yöntemi, işletmenin özelliklerine göre iki değişik şekilde yapılabilir:

Ana Hat Ãœzerinde Filtrasyon: SoÄŸutma suyundaki katıların prosesi hiç etkilememesi istenen iÅŸletmelerde (cam sanayii, PVC profil sanayii, punta kaynağı ile yapılan imalatlarda olduÄŸu gibi), sirkülasyon suyu debisinin tamamı muhakkak filtreden geçmelidir; bu yönteme "Ana hat üzerinde filtrasyon" diyebiliriz 

Servis Hattı Ãœzerinde Filtrasyon: Bazı iÅŸletmelerde soÄŸutma suyunun tamamının sürekli filtre edilmesi gerekli deÄŸildir. Fakat, havadan gelip soÄŸutma suyuna giren ve sorunlara neden olan katıların muhakkak filtre edilmesi iyi olur. Bu durumda, ÅŸemadaki gibi, soÄŸutma kulesi yanına ayrı bir sirkülasyon hattı kurulur. Bu bağımsız sirkülasyon sisteminin seçiminde, ana soÄŸutma sistemi debisi ve kulenin bulunduÄŸu ortamın tozluluk durumu göz önüne alınır.  Servis Hattı üzerindeki filtrenin tıkanması veya bir sorun çıkarması sanayi prosesini etkilemez.  

Hangi filtre türü soÄŸutma sularının filtrasyonu için daha uygundur? Sorusunun cevabını bizim tecrübelerimize göre vermek isteriz. Son 20 yıl içinde soÄŸutma suları filtrasyonunda separatör, kum filtresi, elek filtre ve diskli filtre olarak dört tür filtre kullandık. Gerek katıları sudan ayırmadaki kabiliyeti, kolayca kendi kendini yıkayabilmesi ve iÅŸleticiye pek sorun ve yedek parça ihtiyacı çıkarmaması sebepleri ile bugün için en baÅŸarılı soÄŸutma suyu filtresinin 

diskli filtre olduğunu kullanıcılar da tespit ettiler. Diskli filtrelerin bir avantajı da, kendini temizlerken, arzu edilirse soğutma suyunu kullanmadan bunu yapabilmesidir. Diskli filtre soğutma suyu ile kendini temizlese dahi en az su kullanan filtre olduğunu tespit ettik.