Geri kazanım; kısaca dönüştürülebilir, değerlendirilebilir özellikteki atık maddelerin yeniden hammadde olarak kullanılmasıdır. Ülkemizde sanayi ve evsel kullanımlı pek çok değerlendirilebilir, yeniden kullanılabilir yani geri dönüşebilen maddeler maalesef çoğunlukla çöpe atılmaktadır. Temel olarak bu atıkların oluştuğu yerde (kaynağında) başka maddelerle karışmadan ayrılması, temiz kalması yani çöpe atılmadan toplanması gerekmektedir. Kaynağında ayrılan bu atıkların daha sonra sınıflandırma ve dönüşümle ekonomik olarak yeniden kullanımı sağlanabilmektedir.

Dönüştürülebilir, değerlendirilebilir özellikteki bazı atıklar: Plastik, kağıt, metal, cam, beton.

Plastikler, bugün sadece işyerlerinde, otomobillerde, evlerde değil dünyanın en uzak doğal yaşam alanlarında bile rastlanabilen petrol türevi malzemelerdir. Doğada dengeyi koruyan biyolojik süreçlere dayanıklı olan plastikler yüzyıllarca bozunmadan kalabilmektedirler. Bu özelliğinden dolayı uzun süre dayanım avantajı sağlayan plastik eşyalar günlük hayatımızda yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak tüketici için kullanım ömrü dolduğunda bir atığa dönüşen gerek uzun kullanımlı eşyalar gerekse alışveriş torbası, pet şişe gibi kısa kullanımlı plastikler, geri kazanılmadığı yani hammadde olarak yeniden üretim süreçlerinde kullanılmadığı takdirde çevre kirliliğine, canlıların ölümüne yol açmaktadır. Günümüzde plastik atıklara okyanuslarda, denizlerde, kutuplarda, çöllerde bile rastlanmaktadır. Yüksek Yoğunluklu Polietilen (HDPE), Polivinilklorür (PVC), Polietilentetraftalat (PET) gibi plastiklerin çoğu atığa dönüştükten sonra geri kazanıldığında hammadde olarak yeniden kullanılabilmektedir. Burada önemli bir nokta ise plastiklerde dönüşümün molekül yapılarındaki bozulma nedeniyle sonsuz (tekrar tekrar geri dönüşümlü) olmamasıdır. 

Kağıt atıklar, değerlendirilebilir nitelikli atıkların yarıdan fazlasını oluşturmaktadır. Tahminlere göre iş dünyasında kullanılan yazı kağıdı ve fotokopilerden yılda 1 milyon ton atık kağıt oluşmaktadır. Kağıt ve kartonun hammaddesi olan selüloz ormanlardan elde edilir. Bu bakımdan kağıt ve kartonun geri dönüştürülmesi çok önemlidir.

Metal atıkların çöpe atılması çok büyük miktarda hammadde ve enerji kaybına sebep olur. Hammadde olarak maden cevheri kullanmak yerine metal atıkların geri dönüştürülmesi enerji sarfiyatını, hava ve su kirliliğini ciddi oranda azaltmaktadır.

Cam atıkları genelde toplama kutularıyla toplanmaktadır ve camlar renklerine göre ayrılarak geri dönüşüm tesislerinde hammaddeye karıştırılmakta, eritme ocaklarında yeniden kullanılmaktadır. Cam yapısında bozulma olmadan sonsuz bir döngü içerisinde ve % 100 geri dönüştürülebilmektedir.

Beton atıkları, yıkım sahalarında toplanarak kırma makinalarının bulunduğu tesislere getirmektedir. Kırma işlemiyle küçültülen parçalar, çakıl olarak kullanılabilir. Parçalanmış betonda katkı maddesi yoksa yeni betonda kuru harç olarak kullanılabilmektedir.

Geri dönüşüm ne sağlar?

Hammadde ihtiyacı ve bağımlılığı azalır.

Geri dönüşümlü malzeme üretimindeki üretim süreçleri, normal hammaddeyle üretime göre daha kısa ve yalın olduğundan enerji ve para tasarrufu sağlar. 

Tüketim artışının yol açtığı atıklar tekrar kullanıldığı için oluşan çöp yığınları ve çevre kirliliği azalır.

Türkiye’de değerlendirilebilir nitelikteki atıkların yaklaşık % 30 kadarı toplanabilmektedir. Ancak bu toplama işlemi ağırlıkla çöp yığınlarının ayıklanması yoluyla son aşamada olmaktadır. Oysa atıkların ilk oluştuğu yerde -ilk aşamada- kaynağında toplanması için bir sistem kurulması gerekmektedir. Bu atıkların kirlenmeden, niteliğini kaybetmeden kullanılması demektir ve geri kazanım oranını, verimliliği arttıracak tek yoldur. Değerlendirilebilir olduğu halde çöpe giden her atığın doğaya ve ekonomiye verdiği zarar hiçbir zaman unutulmamalıdır.