YAYINCIDAN 3. Sayı (Temmuz Ağustos 2005)

Uzun zaman önce, aynı zamanda bilim adamı da olan bir siyasetçimiz Anadolu toprakları için, insanın serüvenini bu denli iyi temsil eden bir coğrafya bulmak mümkün değildir mealinde bir cümle sarf etmişti; ortalama ve sıradan bir eğitim almış, gözleri bazı şeyleri ayırt edebilen birisi zaten bunu bilir, görür veya hisseder. Fakat kelimelerle ifade edilince insan bir kez daha düşünüyor, tartıyor...
Gerçekten de yaşadığımız coğrafya, uygarlığın oluşumunun en iyi gözlenebildiği küçük bir laboratuvar gibi. Çoğu karakter, çoğu düşünce bu topraklarda filizlenmiş...

Pek çok arkeolog ve paleoantropologun araştırmaları, Anadolu'nun insanın biyolojik evriminde çok önemli bir kavşak noktası olduğunu ortaya çıkarıyor. İnsanın sadece biyolojik evriminin değil, kültürel ve düşünsel evriminin de beşiği, yaşadığımız coğrafya olmuş. Sanskritçeden İngilizceye tüm Hint Avrupa dillerinin 8 bin yıl önce Anadolu'da doğduğu öne sürülüyor. İlk doğa filozoflarının ortaya çıkışını ve bilimin yeşermesini, yine Anadolu topraklarına ait tarihten izliyoruz. Tarihin babası Heredot, coğrafyanın babası Strobon, Heraklit, Tales, Homeros, fabl ve öykülerin babası Ezop ve ‘Dile benden ne dilersen’ diyen zamanın ‘istilacısı’ ya da hükümdarı Büyük İskender’e, ‘Gölge etme başka ihsan istemem’ tavrını ve ‘duruş’unu gösteren filozof Diogenes de bu topraklarda yaşamış. ‘İdeoloji’nin, ‘Demokrasi’nin, ‘İktidar’ın, ‘Devlet’in, kökeni de buralarda. İktidar ve güç ilişkisi ile yansımalarını, insan doğası ve çevre üzerinde yarattığı çelişkilerini, bu topraklarda temellenmiş İonlar, Likyalılar, Frigyalılar, Urartular, Galatlar, Selçuklular, Osmanlılar, Anadolu Beylikleri , Helenistik devletler ve özellikle Bizans’ta görebiliyoruz. Ama Avukat Erdal Doğan’ın Hitit Hukuku konusunda yaptığı doktora tezinden de öğreniyoruz; 3500 yıl önce, Hititlerde mülkiyet hakkının bulunmadığını ve doğanın korunduğunu..

Uygarlık tarihi; güç/iktidar ile, bu güç ve iktidar tarafından kuralları, sınırları belirlenen yaşam alanı içinde yaşamı üretenler arasındaki doğal çelişkinin yarattığı gelişme! sürecidir. Değişimin itici gücü, karşıtların çelişmesidir. Çelişme evrenseldir ve gerçeklere, çelişmelerin irdelenmesiyle varılır. Ama gerçek ne? Güç veya iktidar ilişkileri, kurdukları sınıflandırma kuralları aracılığıyla bireyleri/özneleri konuşlandırıyor, doğayı-çevreyi gücünü besleme doğrultusunda kullanıyor, tüketiyor. Doğa ve toplum arasında yıllardır var olan ilişkinin ‘mahremiyeti’ne saldırıyor. Nereye kadar? Bilim ve teknoloji, bu soruya yanıt arıyor.

Dr. Necla Yıkılmaz, ‘Yeni Dünya Düzeni ve Çevre’ başlıklı kitabının önsözünde Güney Afrika ’nın Devlet Başkanı Thabo Mbeki’nin, ‘Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi’nin resmi açılış konuşmasındaki sözlerine yer veriyor; ‘refah adacıkları ile onların çevresindeki yoksulluk ve sefalet denizi ile karakterize olan küresel insanlık düzeni süremez’ diyor ve kitabını ‘Çevre ve kalkınma sorunlarını aşmak üzere gündeme getirilen sürdürülebilir kalkınma hedeflerine, mevcut ekonomik ve siyasi yapı ve çok farklı hedefleri ve amaçları olan aktörler ve araçlar ile ulaşılmasının mümkün olamayacağı sonucuna varılmıştır’ diye bitiriyor.

İktidar ve güç kavramları ile sürdürülebilir çevre, bu denli mi çelişik? Milyonlarca yıldır varlığını sürdüren dünyamızın üzerindeki yaşamı koruyabilmeyi umud edebilecek miyiz? Dergimiz de bu sorunun yanıtını, hem fen bilimlerindeki, hem sosyal bilimlerdeki karşılıkları ile sizlere taşımayı, sizlerle tartışmayı amaçlıyor.

Hiçbir problem ya da olgu tek başına, diğer unsurlardan ve ‘çevre’sinden soyutlanıp incelenemez ve çözüme ulaştırılamaz. Günümüzde felsefeden, sosyolojiden, siyasetten, tarihten hatta sanattan kopuk bir çevre bilinci-anlayışı çok da bir şey ifade etmiyor; özellikle fotoğrafın bütününü görebilenler için eksik kalıyor...

Önümüzdeki sayıda tekrar görüşmek üzere...

Sertaç AYTAÇ
sertacaytac@dogayayin.com
 

---

R E K L A M