Åžebnem Aybige Åžener Döngüsel GeliÅŸtirme Uzmanı / EPEA (Çevre Koruma TeÅŸvik Ajansı) Türkiye

Her türlü üretimde “BeÅŸikten Mezara” deÄŸil, “BeÅŸikten BeÅŸiÄŸe” felsefesine göre bir paradigma deÄŸiÅŸimi gerçekleÅŸtirmemiz gerekiyor. “Atık” kavramının yanlış bir tasarımın sonucu olduÄŸuna inanıyoruz. Atık, yanlış hammadde kullanımı ile tasarlanan, tüketime dayalı bir sistemin getirdiÄŸi zorlamadan ibaret. Oysa doÄŸada atık yok… Çok basit olarak yapmamız gereken, sadece doÄŸayı taklit etmek. Bol bol düÅŸünmeli, yaratıcı bir ÅŸekilde ayak izini azaltmak yerine pozitif bir ayak izi oluÅŸturacak yönde üretim zincirini en baÅŸtan kurgulamalıyız. Bizim de benimsediÄŸimiz bu düÅŸünceler, Kimyager ve Almanya Greenpeace’in Kurucusu Prof. Dr. Michael Braungart’a ait. Michael Braungart kiraz aÄŸacını örnek veriyor. Kiraz aÄŸacı atık oluÅŸturuyor mu? Hayır... Çiçekler aÄŸaçtan döküldüÄŸünde farklı canlılar için besinlere dönüÅŸüyorlar.

Türkiye’de, dünyadaki 5. Çevre Koruma TeÅŸvik Ajansı (EPEA) olarak C2C (Cradle to Cradle) felsefesine gönül vermiÅŸ kimyacılar ve endüstriyel tasarımcılarla beraber tüm üretim zincirlerini baÅŸtan sorgulayarak sisteme yeni bir bakış açısı kazandırmak üzere 2011 yılında kurulduk. Endüstrinin bu yönde bir tasarım devrimi yapması ÅŸart. Elbette iÅŸimiz çok zor ama kaplumbaÄŸa adımlarıyla yolumuzda yürüyoruz. Sürdürülebilirlik kavramını, var olan sistemin sürdürülebilirliÄŸi üzerinden geliÅŸtirilen bir bakış açısıyla ele almak son derece kısır bir döngü; çünkü aynı sistem içinde daha az kötü olmak, beklenen sonu deÄŸiÅŸtirmeyecek.

Einstein’ın da dediÄŸi gibi, “Sorunlar ancak onları yaratan bakış açısı deÄŸiÅŸtirilerek çözülebilir.” Evet sürdürülebilirlik, atık azaltımı, ayak izinin azaltılması, ürünlerde daha az zararlı veya bazı zararlı maddelerin bulunmaması sadece kötü sonu geciktirecek beÅŸikten mezara yaklaşımların masumiyet kazandırılmış versiyonları. Oysa yapılması gereken, yeni bir bakış açısıyla tüm üretim süreçlerini doÄŸayı taklit ederek yeniden inÅŸa etmek ve pozitif ayak izini amaçlamak. C2C konseptinde ürünler daha baÅŸtan, kullanımlarının sonunda ya biyolojik çevrime girebilecek, en azından kompost olabilecek ya da teknik çevrimlere girebilecek ÅŸekilde tasarlanıyorlar. Yani daha tasarım aÅŸamalarında, kullanımlarından sonra baÅŸka ürünlerin kaynağı olarak planlanıyorlar ve kademeli olarak bu amaca uygun optimize ediliyorlar. Kısacası atık oluÅŸmuyor.

C2C felsefesine göre üretim zincirlerini düzenleyen firmalar artıyor

Dünyada sevindirici ÅŸekilde, C2C ffelsefesine göre üretim zincirlerini yeni den düzenleyen firmalar hızla artıyor. Bu konuda özellikle tekstil, inÅŸaat, kozmetik ve yayıncılık sektörlerine yönelik her türlü ürünü üreten firmalar başı çekiyor. Türkiye’de ÅŸu anda tekstil sanayi ile çok yakın çalışıyoruz. Birçok tekstik fabrikası ihraç ettikleri ürünleri C2C prensiplerine uygun ÅŸekilde üretmek için harekete geçmiÅŸ durumda. Türkiye’de amacımız beyaz eÅŸya üreticileriyle de bu alanda deÄŸiÅŸimi baÅŸlatmak. Tüketicilerin ürünleri satın almak yerine, faydalı kullanım ömürlerini satın almalarına yönelik bir bakış açısı geliÅŸtirmeye çalışıyoruz.

Yazının devamı için tıklayın