Egesis Çevre Teknolojileri Yönetim Kurulu BaÅŸkan Yardımcısı Aslı Musal

Kendi güvenliÄŸimiz için ön koltuklarda emniyet kemeri zorunluluÄŸu ve kemersiz yakalananlara ciddi para cezaları yazılmaya baÅŸlanan ilk dönemleri hatırlarsınız. Hepimize zor gelmiÅŸ, çoÄŸumuz “mış” gibi yapmaların yolunu aramış, kemer takmadığımızda uyarı sinyali veren yeni nesil araçları kandırmak için; alttan, arkadan baÄŸlayanlarımız olmuÅŸ, hatta uyarı sistemini susturmak için kilide takılmak üzere satılan, kemersiz plastik adaptörler bile çıkmıştı piyasaya.

Ceza korusuyla, kararlı ve sürekli denetim ve can yakan ceza dekontlarıyla, söylene söylene yola geldik. Åžimdi kemer takmazsak camdan fırlayacakmışız gibi hissediyoruz kendimizi ama bu bilince yükselmemiz için uzunca bir süre bir “günah” ve “cehennem” tehdidi gerekti hepimize.

Åžimdi sanayicimizin son on beÅŸ - yirmi yıldır içinden geçtiÄŸi, “GeliÅŸen çevre bilinci” süreci de tıpkı bu durumda. Vurduruyorduk bir artezyen, kuyularımızda sayaç da yok ne güzel, ne kadar su harcadığımızı hiç düÅŸünmeden bol bol, özgürce kullanıyorduk suyu. Kanlı yaÄŸlı kesimhane atıksularını, krom nikel banyo sularını, tonlarca tekstil, gıda iÅŸletmesi atıksularını salıyorduk dereye gidiyordu. Yedi taÅŸa çarpıp temizlenirdi nasıl olsa.Sonra birileri geldi, “Bak cezası büyük, arıtma tesisi kuracaksın” dedi. Rahatlık bölgemiz bozuldu. Su tüketimimiz hoyratça, bir sayacımız bile yok, günlük debimizi kestirmemiz bile imkansız. Bir kaç teklif alıp araÅŸtırdık; ciddi ilk yatırımlar, ciddi iÅŸletme maliyetleri çıktı karşımıza.

Yasadan kaçabildiÄŸimiz kadar kaçtık. Ankara’dan hatırlı tanıdıklar bulmaya çalıştık, yatırımı ceza yemeden ne kadar öteleyebiliriz diye. Bu arada KemalpaÅŸa gibi kiraz bahçelerinin, akan dereleriyle meÅŸhur pek çok mesire yerinin, geliÅŸen sanayi ile parsel parsel tarıma kapanıp sanayi arazisi olması yetmezmiÅŸ gibi, 7 – 8 metrelerdeki yeraltı su seviyelerini, 700 – 900 metrelere gerilettik. Eskinin billur sularında, bu derinliklerde bile siyanür çıkmaya baÅŸladı, olsun biz sanayiciler ülkemiz için vardık ve kaç kiÅŸiye istihdam saÄŸlayan velinimetiydik çevremizin.
Arıtma kurmak zorunda olduÄŸumuza üst üste can yakan ceza ve kapatılma korkusuyla er geç ikna olduk ama bu sefer de, iÅŸ bitiriciyiz ya, en uygun fiyatı veren, en ucuz yatırımı kim öneriyorsa ona inanmak istedik. Çalışmayan, atıksuyu daha da kirleten, etrafa koku yayan tesislerimiz oldu. Bu sefer, arıtmalarımız iyi çalışıyor mu diye, çıkış suyumuzu denetlemeye kalktılar; çok sinirlendik, kaç kiÅŸiye istihdam saÄŸlıyorduk “Bir de ha bire kapıdalar, hiç arıtma kurmayanlar var, onlara gitseler ya” diye. Eh, haklıydık!
Çıkış suyumuzu iyi göstermenin yollarını aradık. Yapamaz hale gelince, daha çok paralar ödeyerek tesislerimizi büyütmek, revize etmek zorunda kaldık. Eski arıtmacılarımıza kızdık; baÅŸtan diÄŸerleri daha pahalı diye inanmak istediÄŸimiz kiÅŸileri günah keçisi ilan ettik.

Sonra arıtma çamurları dert oldu başımıza. Dereyi kirletmeyelim diye, 40.000 – 50.000 TL aylık elektrik parası vererek içindeki kirliliÄŸi çamura hapsettiÄŸimiz koca tesislerimizin arıtma çamurlarını, gece kimse görmezken aynı dereye verdik.Tonlarca atıksuyun arıtıldığı, ağır yük, nem rutubet içinde çalışan pompalarımızı, koca hava körüklerimizi yedeksiz çalıştırdık, “Koca tesis kurduk zorla, bir de çifter çiftler mi alacağım ekipmanları” dedik. Bozulan pompamız iki ay servise gitti; ciddi ceza riski altında biz tesislerimizi bypassa geçirdik, çoÄŸu zaman yakalanmadık ama yine olan derelerimize oldu.

Ama Çevre Bakanlığı inatçı çıktı. Cezalarla döve döve bize hem arıtma yaptırdı, hem revizyonlarına zorladı, hem de çıkış sularımız her dakika denetlemeye baÅŸladı. Ä°stenen kalitenin birazcık üzerinde tek bir analiz çıksın, cezası 60.000 TL’den baÅŸlıyordu. Uluslararası çalışan firmalara, müÅŸterileri çevreye uygunluklarını sormaya baÅŸladı. ISO ve bunun gibi kalite yönetim standartları çevre fasılları çıkardı. Yükselen deÄŸerler hep çevreye saygı gerektirir oldu. Bir de deÅŸarj suyumuz 20 mg/L standartları aÅŸarsa, mahkemeye çıkıyor, ceza yiyen ÅŸirketlerin imza yetkilileri doÄŸrudan ceza mahkemesinde 5 yıl hapis istemiyle yargılanıyor. Ä°ÅŸin içerisinde kasıt var mı, sorgulanıyor. Aynı SGK davaları gibi, mahkemeler de sanayiciden yana deÄŸil, kamu yararından taraf yürütüyor davayı. Her türlü ihmalin bedeli oldukça ağırlaÅŸtı, ağırlaÅŸmaya devam da ediyor anlayacağınız.

Dünya çapında daralan bu çember sayesinde, bizler de arıtma fikrine alıştık, yavaÅŸ yavaÅŸ üretim maliyetlerimizin içinde zorunlu bir yatırım ve iÅŸletme gideri olarak görmeye baÅŸladık sonunda. …