29 Haziran 2015 | TEKNÄ°K MAKALE 83. Sayı (Haziran 2015)

REŞİT PALABIYIKOĞLU Arokem Su Arıtma ve Kimya Sanayi
Ters Ozmoz için Genel BilgilerTers ozmoz’daki sorunlar/problemler nelerdir, isterseniz öncelikle onları sıralayalım... 
Kloramin, pH, nitrat, alçak basınç, sıcaklık, T.D.S., askıda katı madde, ağır metaller, silis, mikroorganizma, klor, işletme basıncı, debisi, ön arıtma sistemi ve 9 pH üzeri oluşan klor aminler membranlara zarar verecektir. Klor aminler, suyun içinde bulunabilecek amonyum/amonyak/nitrit ve klor çözünmesi sonucu oluşurlar. Ham suyun analizinin ne kadar önemli olduğu veya dikkate alınmasının gerekliliği açıkça görülmektedir. Klor aminlerin ters ozmoza girmeden önce doğru tasarlanmış/dizayn edilmiş aktif karbon ünitesinden (uygun debi ve uygun akış hızı) geçirilmesi yeterli olacaktır.


Ön arıtma için;
Mutlak filtre edilmelidir. Membranlara girmeden önce tortu için minimum 5, maksimum 200 mikron filtreler kullanılmalıdır.


Akış hızları ise;
Yeraltı suyu: 140 m/saat
Yüzey suyu: 70 m/saat
Atıksu için: 50 m/saat
Deniz suyu için: 60 m/saat
olmalıdır. 


Geri yıkama anında kullanılacak olan hypoklorit miktarı;
Yeraltı suyu için: 3 mgr Cl/lt
Yüzey suyu için: 10 mgrCl/lt
Atıksu için: 50 mgr Cl/lt
Deniz suyu için: 10 mgr Cl/lt
Temas zamanı: 30 dakika
olmalıdır.


Düşük basınçta çalışmayacak/su akışı duracaktır.


Nitratın ayrışması/uzaklaşması için suyun içindeki sodyum ve sülfat iyon konsantrasyonunun düşük olması gereklidir. Yüksek konsantrasyonda netice alınamaz ve membranlara zarar verir. Aynı şekilde düşük pH değeri de nitratın uzaklaştırılmasını zorlaştıracak bir parametredir.


Nitrat uzaklaştırılması için “REÇİNE”li sistemi (anyonik reçine) kullanmak uygun olacaktır. 


Sıcaklık 25 °C olmalıdır. Yüksek sıcaklık uygun değildir ve membranlara zarar verecektir.
İşletme basıncı 3 bar, ozmotik basınç= TDS/100 tespit edilebilir. 
Mikroorganizma içermemelidir.
Basınç farkı oluşması ve alınan su miktarı azalması sonucu membranlar yıkanmalıdır. Demir, mandan, silis, yağ, iyonlarının olması istenmeyen parametrelerdir.


Demineralize tesisi ile terz ozmozu mukayese etmek veya ters ozmozun demineralize tesisinin yerine kullanılması yanlıştır. 


Ters ozmoz sistemlerinde;
İstenilen net kapasite için cihaz en az yüzde 50 fazla kapasiteli seçilmelidir. Blöf/atık oranı %35-40 denilse de bu oran %55-65’e kadar çıkmaktadır. 1,5 m3/saat kapasiteli ters ozmozda 0,65-0,70 m3/saat net su alınabilmektedir. Atık oranı %46,6-56,6 arasında değişmektedir. Verim: %53,4-43,4’tür.


İstenilen su kapasitesi ve kalitesi için basınçlandırma ve bunun sonucu enerji sarfiyatı söz konusudur.


Hiçbir zaman ters ozmoz sistemlerinde 0-1 değerlerini göremezsiniz. Örnek: 0,1/0,01 gibi-kondoktivite, slis ve diğerleri.


Ters ozmoz sistemlerinde hiçbir zaman kondüktiviteyi sıfır olarak göremedim. Genelde 18-24 mc/cm arasında çıkmaktadır. Son zamanlarda rejenere edilmeyen (ters yıkama-asitleme/alkalileme/durulama), kirlenince atılan MİX-BED reçinesi kullanımında bile ters ozmoz çıkış değerlerini ancak 2-3 değer aşağıya çekebilmektedir. Bu işlem bir nevi aldatmacadan ibaret bir uygulama olup, yalnızca parasal kazanç sağlamaktadır. Membran değişikliği, devamlı kimyasal madde sarfiyatı ve enerji tüketimi nedense pek dikkate alınmaz. 5-1 mikron hassasiyetindeki filtrelerin ise sürekli değişmesi gerekmektedir.


Demineralize Tesisinin Tasarımında;
İstenilen su kapasitesini/su miktarını, istenilen su kalitesini düzenli olarak/sürekli alırsınız.


Tasarımına göre; 8/12/16/20/24/36-saat gibi sürelerde istenilen su miktarı ve istenilen kalitede su düzenli olarak alınacaktır. 8/16 saat rejenerasyon aralığı olup, rejenerasyon işlemi 2,5-4 saat arasında değişiklik göstermektedir. Burada harcanan su miktarı kapasitesinin % 25-35’ine tekabül etmektedir. Bu hususlarda etken olan faktör ham  suyun tam ve detaylı analizidir. 





Demineralize sisteminde her iyonu tutmanız mümkündür.


Kapasitesine göre demineralizede işletmesi için harcanan su (atık çıkışı); 
8 m3/hr-64 m3/rej.net su-rej.aralığı: 8 hr- harcanan su miktar: 9 m3-%14
10 m3/hr-120 m3/rej.net su-rej.aralığı: 12 hr- harcanan su miktarı: 23 m3-%19,2
90 m3/hr-1800 m3/rej.net su-rej.aralığı: 20 hr-harcanan su miktarı: 140 m3-% 7,8 


Ters ozmoz sistemlerinde sürekli blöf (atık) ve enerji gideri.
Demineralize tesisinin hiçbir zaman TDS, Klor, Toplam Sertlik, İletkenlik parametrelerine bakarak tasarımı yapılamaz.


Ters ozmozun tek avantajı, minimize edilmiş işçiliktir. 
Deminerealize sistemini de otomatik olarak yaptığınızda burada da işçilik minimize edilmiş olacaktır. Tek dezavantajı yatırım maliyetidir. Ancak kullanımı, sürekliliği ve verimi bakımından ters ozmozla mukayese kabul etmeyecektir. Reçinenin ömrü söylendiği gibi 2 yıl değildir. Reçinenin verimi, kapasite seçimi ve çok iyi ters yıkanmasıdır. Ne kadar iyi ters yıkanırsa kapasitesi ve verimi o oranda artacaktır. Ters yıkamasını düzenli ve iyi bir şekilde yapmadığınız zaman bu süreden önce bile elden çıkacaktır. Ters ozmozda kapasite artırımı için membran ilavesi yapmanız gerekir. 


Ters ozmozu tasarımından sonra işletmeye almak için dikkat edilecek hususlar; Kullanılacak suya ön filtrasyon işlemi uygulanmalı ve çalışır vaziyette olmalıdır. Filtrasyon ünitesinin ters yıkaması kontrollü olarak yapılmalıdır.
Kullanılacak olan suyun sıcaklığı kontrol edilmelidir. Yüksek sıcaklık varsa sisteme alınmamalıdır (35 °C).
Pompanın basıncı kontrol edilmeli ve basınç 4 atüye ayarlanmalıdır.
Yüksek basınç membranlara zarar vereceğinden bu hususa özen gösterilmelidir.
Pompada geçirilen suyun basıncının 10 atü olmasına dikkat edilmelidir.
Geri dönüş vanası yüksek basınç pompasının manometrik değerine göre ayarlanmalıdır.
Sistemde bulunan sıcaklık, debimetre, manometreler sürekli kontrol edilmelidir.

 

---

R E K L A M