29 AÄŸustos 2014 | TESÄ°S 73. Sayı (AÄŸustos 2014)

Kayseri Organize Sanayi Bölgesi, 1976 yılında kurulmuş, 1980 yılından itibaren de yapılaşmaya başlamış bir bölge. 2003 yılından sonra iki kat daha büyüyen bölge, 2 bin 400 hektar alanı, 60 bin çalışanı ve aylık 83 milyon kwh enerji kullanımı ile Türkiye’nin en büyük organize sanayi bölgelerinden biri. Kayseri OSB, çevre alanında yapılan yatırımlar ve çalışmalar sonucunda 2013 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından düzenlenen “Temiz Türkiyem Yarışması”nda “En Temiz Organize Sanayi Bölgesi” seçilmişti.
Kayseri Organize Sanayi Bölgesi’nden kaynaklanan evsel ve endüstriyel atıksular 2008 yılına kadar Kayseri Büyükşehir Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi’ne veriliyordu. Hem organize sanayi bölgesinin büyümesi hem de büyükşehir belediyesi sınırlarının genişlemesinden dolayı OSB’nin kendi arıtma tesisini kurma gerekliliği doğdu.

Bu kapsamda 2008 yılında ihalesi yapılan atıksu arıtma tesisinin inşaatına 10 Temmuz 2009 tarihinde başlandı. 2012 yılı sonunda test işlemleri tamamlanan tesis, 1 Ocak 2013 tarihinde işletmeye alındı ve 19 Nisan 2013 tarihinde Çevre İzni’ne sahip oldu. 

Kaba ve ince ızgara
Proje debisi 60.000 m3/gün olan tesisin, 1. aşamada 40.000 m3/gün’lük kısmı yapılarak devreye alındı. Toplam 20 milyon TL’ye mal olan tesis, tamamen OSB’nin özkaynaklarıyla finanse edildi. İlk yatırımı, işletme ve ekipman kalitesiyle “örnek tesis” olarak nitelendirilen Kayseri OSB Atıksu Arıtma Tesisi, 2013 yılı Mayıs ayında Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından açıldı.
Fiziksel, kimyasal, biyolojik arıtma ve çamur susuzlaştırma ünitelerinden oluşan tesis, toplam 45 bin metrekarelik bir alana kuruldu.

Dengeleme ve kum-yağ tutucu
Atıksu Geri Kazanım Projesi
Hızla büyümekte ve sanayileşmekte olan Türkiye’nin en önemli sorunlarından biri, bu hızlı nüfus artışı ve sanayileşmeye bağlı olarak kullanma suyu ihtiyacının da sürekli artması. Zaten sınırlı olan su kaynaklarının ve sürekli artış gösteren evsel ve endüstriyel amaçlı su ihtiyacının karşılanabilmesi için uzun vadeli programlar yapılarak su kaynaklarının korunmasının yanı sıra atıksuların geri kazanılarak yeniden kullanımı gün geçtikçe daha fazla önem kazanıyor. 
Bu bağlamda, Kayseri Organize Sanayi Bölgesi’nde de atıksu arıtma tesisi çıkışına geri kazanım sistemi kurularak bölgedeki yeşil alanların sulanması ve su kullanımı fazla olan işletmelere kullanma suyu olarak verilmesi planlanıyor. Konuyla ilgili çalışmalar, iki üniversite ve Bölge Müdürlüğü tarafından yürütülüyor ve en kısa zamanda hayata geçirilmesi planlanıyor.

Prosesler ve Arıtma Üniteleri
Atıksu arıtma tesisinin toplam nihai kapasitesi 60.000 (3 x 20.000) m3/gün. Başlangıçta 40.000 m3/gün’lük kısmın yapımı gerçekleştirilen tesiste, ihtiyaç olması durumunda ilave 20.000 m3/gün’lük kısım da yapılacak.
Arıtma Tesisi; fiziksel, kimyasal, biyolojik (uzun havalandırmalı aktif çamur) ve çamur susuzlaştırma ünitelerinden oluşuyor.

Havalandırma havuzları (üstte) ve Kimyasal arıtma (altta)
1. Ön Arıtma Üniteleri:
Ön arıtma üniteleri giriş terfi istasyonu, kaba ızgara, terfi havuzu, ince ızgara, kum ve yağ tutucu, parshall savağı ve dengeleme havuzundan oluşuyor. 
1.1. Giriş Yapısı:
Atıksu, kanalizyon hatları ile toplanarak atıksu arıtma tesisinin yapılacağı alana - 4,00 mt. kotunda Ø 1400 mm korige boruyla cazibeli olarak iletiliyor. Giriş yapısından sonra atıksu kaba ızgaraya veriliyor.
1.2. Mekanik Kaba Izgara:
Giriş yapısından geçen atıksu, ihtiva ettiği kaba malzemelerin tutulması için 30 mm aralıklı 2 adet otomatik temizlemeli Huber Rakemax marka mekanik kaba ızgaradan geçiriliyor. Ayrıca acil durumlarda kullanılmak üzere üçüncü hat için 1 adet manuel temizlemeli 30 mm aralıklı kaba ızgara bulunuyor. Kaba ızgaralar yardımıyla atıksu içinde bulunan katı maddeler tutularak diğer ünitelerdeki pompa, boru ve mekanik ekipmanların zarar görmesi önleniyor ve arıtma verimi artırılıyor. Kaba ızgarada tutulan atıklar, ızgara atıkları presi yardımıyla hacimleri yüzde 30 oranında küçültülerek çöp konteynırlarında biriktiriliyor. 
1.3. Giriş Terfi İstasyonu:
60.000 m3/gün kapasiteye göre dizayn edilen giriş terfi pompa istasyonunda ultrasonik seviye sensörü ile kontrol edilen 4 adet 55 kWlık 232 lt./sn debiye sahip frekans konvertörle çalışan dalgıç tip pompa bulunuyor. Bu pompalar ham atıksuyu 12,00 mt terfi ettirerek ince ızgaraya iletiyor.
1.4.  Mekanik İnce Izgara:
Atıksu, kaba ızgarada tutulamayan 30 mm’den küçük katı malzemenin tutulması amacıyla, 2 adet otomatik temizlemeli Rotamat/Huber marka 3 mm aralıklı mekanik ızgaradan geçiriliyor. Ayrıca acil durumlarda kullanılmak üzere üçüncü hat için manuel temizlemeli 30 mm aralıklı kaba ızgara bulunuyor. İnce ızgarada tutulan atıklar konveyör yardımıyla çöp konteynırlarında biriktiriliyor.
1.5. Havalandırmalı Kum Tutucu - Yağ Tutucu
Nihai debi olan 60.000 m3/gün’e göre projelendirilip inşası yapılan ve 0,3 g/cm3ten büyük partiküllerin ve yağın yüzdürülüp atıksudan ayrıldığı ünite 2 gözlü olarak inşa edilmiş. 
Havalandırmalı kum-yağ tutucuya 2 adet 15 kW’lık blowerdan boru tip difüzörler yardımı ile hava temini sağlanıyor.
Zaman ayarlı gezer köprü vasıtasıyla dipte çökelen kum tanecikleri, kum çukuruna getirilip 2 adet pompa vasıtasıyla kum ayırıcı ve yıkayıcı ünitesine geliyor. Burada katı kum, sulu kumdan ayrılarak kum konteynırına dökülüyor.
1.6. Parshall Savağı:
Tesisteki debi kontrolünün yapılması amacıyla parshall savağı kullanılıyor. Bu savaktaki debimetre sayesinde tesise giren toplam debi, saatlik ve günlük olarak kayıt altına alınıyor. 

Selektör havuzu (üstte) ve Son çökeltme havuzu (altta)
1.7. Dengeleme Havuzu:
Dengeleme havuzunun amacı, atıksuların tam karışımlı bir ortamda homojen hale getirilmesi ve sabit bir debi ile tesise verilmesi. 10.000 m3 kapasiteye sahip dengeleme havuzunda 2 adet 15 kW gücüne sahip 3 kanatlı karıştırıcı bulunuyor.
Burada homojen hale gelen fiziksel olarak kirliliği giderilmiş atıksular ultrasonik seviye sensörü ile kontrol edilen 2 adet 30 kW’lık 232 lt./sn debiye sahip frekans konvertörle çalışan dalgıç tip pompalarla kimyasal arıtma ünitelerine iletiliyor.
2. Kimyasal Arıtma Üniteleri:
2.1. Hızlı Karıştırma Havuzu:
Kimyasal arıtmadaki amaç, suda çözünmüş veya askıda bulunan maddelerin fiziksel halini değiştirip, çökelmelerini sağlamak. Kimyasal arıtma işleminde, uygun pH değerindeki atıksuya kimyasal maddeler (koagülant, polielektrolit vb.) ilave edilerek çökeltiliyor ve çamur halinde sudan ayrılıyor. Nihai kapasite olan 60.000 m3/gün’e göre 3 gözlü olarak dizayn edilip inşası yapılan bu ünitede atıksuyun pH değeri asidik ya da bazik çözeltilerle nötralize ediliyor. pH ayarlaması online pH sensörleri ile Scada’ya yazılan otomasyon sayesinde otomatik olarak yapılıyor. Bu havuzlarda birer adet 2.75 kW gücüne sahip 3 bıçaklı 55 devir/dakika pervane tip karıştırıcılar bulunuyor.
2.2. Yavaş Karıştırma Havuzu:
Hızlı karıştırma sonrası atıksuyun kimyasallarla birlikte yumaklaştırılması ve çökeltme havuzlarında gerçekleştirilecek çökeltme işleminin ortamının sağlandığı yapı. 0.75 kW gücünde 10 devir/dakika pervane hızına sahip 8 düşey paletli 2 yatay karıştırıcı sayesinde yavaş karıştırmanın yapıldığı havuz. Hızlı ve Yavaş Karıştırma Havuzlarından ayrılan atıksu, dağıtım yapısı vasıtasıyla kimyasal çökeltme havuzlarına iletiliyor. 
2.3. Kimyasal Çökeltme Havuzları: 
40.000 m3/gün kapasiteye göre 2 ayrı havuz olarak inşaatı yapılan Kimyasal Çökeltme Havuzlarının çapları 27 metre. 1,5 m3/m2/sa yüzey yüküne göre dizayn edilen bu havuzlarda 2,1 m/dakika dönme hızına sahip 0,75 kW gücünde, 15 metre uzunluğunda köpük ve çamur sıyırıcı bulunuyor. Bu havuzlarda hızlı karıştırma ve yavaş karıştırma havuzlarında oluşan floklar çökeltilip, dipten çamur pompaları yardımıyla çekilip çamur susuzlaştırma ünitelerine basılıyor. Savaklanan su, selektör havuzları dağıtım yapısına ve oradan da selektör havuzuna iletiliyor. 
3. Biyolojik Arıtma Üniteleri:
Biyolojik arıtma üniteleri 3 x 20.000 m3/gün kapasiteye göre tasarlanmış. Bu üniteler anaerobik selektör havuz, havalandırma havuzları, son çökeltme havuzları ve çamur geri devir yapılarından oluşuyor.
3.1. Anaerobik Selektör Havuzlar:
Kimyasal Çökeltme Havuzlarından savsaklanan atıksular cazibe ile selektör dağıtım yapısından geçip Selektör Havuzlarına geliyor. 40.000 m3/gün kapasiteye göre 2 adet inşa edilen bu havuzlarda Son Çökeltim Havuzlarının dibinde biriken Aktif Çamurlar bu havuzlara geri devrettiriliyor ve ham atıksu ile aktif çamur ilk olarak bu havuzlarda karşılaşıyor. 
Anaerobik şartların baskın olduğu bu ortamda mikroorganizmalar hayatta kalmak için vücutlarındaki orto-fosfatın bir kısmını bırakıyor, aerobik ortama geçtiğinde ise bıraktıklarından daha fazlasını bünyelerine alıyor. Bu havuzun ikinci bir özelliği de ham atıksu/aktif çamurun kısa bekletme süresi sayesinde son çökeltim havuzlarında çökelme problemlerine neden olan flamentli mikroorganizmalarının oluşmasını önlemek. 
Bu havuzlarda birer adet 3.7  kW gücünde, 2 kanatlı muz tipi karıştırıcı bulunuyor.
3.2. Havalandırma Havuzları:
40.000m3/gün’e göre 2 ayrı havuz olarak oksidasyon hendeği şeklinde inşası yapılmış. Bu havuzlarda blowerlardan iletilen hava sayesinde Anoksik-Oksik zone birbirini takip ederek mikroorganizmalar tarafından Karbon, Azot ve Fosfor giderimi yapılıyor. Belirli bir biyokütle konsantrasyonunun sabit tutulmaya çalışıldığı havalandırma havuzlarında oksijen kontrolü; havuz içerisindeki online oksijenmetrelerle kontrol edilen frekans invertörlü 250 kW’lık 3 adet blowerla sağlanıyor.
Sistemi diğer arıtma tesislerinden farklı kılan bir özellik ise havalandırma tertibat sisteminin her birinde ince kabarcık hava veren membran tip difüzör bulunması (2 havuzda toplam 88 küme ve 2640 adet difüzör). Bu 30’lu difüzör kümesinin içerisinden herhangi bir difüzörün zarar görmesi durumunda sadece o difüzör kümesi uygun aparatlar yardımıyla havuz dışına alınıp bakımı yapılıyor. Havuzları tamamen boşaltmaya gerek kalmıyor. Havuzlarda su hareketini ve homojen karışımı sağlamak üzere beşer adet 15’er kW’lık iki kanatlı 63 devir/dakika hıza sahip muz tipli karıştırıcı bulunuyor.

3.3. Çökeltme Havuzu:
40.000 m3/gün kapasiteye göre iki ayrı havuz olarak inşaatı yapılan Son Çökeltme Havuzlarının çapları 36 metre. 0,78 m3/m2/sa yüzey yüküne göre dizayn edilen bu havuzlarda 2,4 m/dakika dönme hızına sahip 0,75 kW gücünde, 20 metre uzunluğunda köpük ve çamur sıyırıcı bulunuyor. Bu havuzlarda Havalandırma Havuzlarında oluşan biyokütlenin çökeltilerek sudan ayrılması sağlanıyor. Bu çamurun bir kısmı, aşı çamuru olarak selektör havuzuna, fazlası ise çamur depolama tanklarına alınarak susuzlaştırılıyor. Üstten savaklanan arıtılmış su, açık kanal vasıtasıyla çıkış debi ölçüm sistemine geliyor. 
3.4. Aktif Çamur Pompa İstasyonu;
Son çökeltim havuzlarının tabanına çökelen aktif çamur, iki adet 232 l/sn kapasiteli ve 21 kW güce sahip dalgıç pompa vasıtasıyla, havalandırma havuzlarındaki biyokütle konsantrasyonunu sabit tutabilmek için selektör havuzlarına geri devir yapılıyor. Fazla aktif çamur ise 7.2 kW’lık iki adet fazla çamur pompası ile çamur susuzlaştırma ünitelerine iletiliyor.
4.  Çamur Susuzlaştırma Ünitesi
4.1. Çamur Depolama Tankları:
Kimyasal ve biyolojik çamur, ayrı ayrı depolanıyor ve ayrı belt filtrelerde işleniyor. Ön çökeltim havuzlarındaki çamur, 30 kW’lık iki adet monopomp ile 200 m3lük tanklarda depolanıyor. 
Ayrıca aktif çamur pompa istasyonundaki 7.2 kW’lık iki adet fazla çamur pompası ile 200 m3lük tanklarda depolanıyor. 200 m3lük tanklardaki amaç, belt filtrelerin kesikli çalışmasını önlemek ve çamuru homojen hale getirmek. Çamur depolama tanklarında yeterli karışımı sağlayabilmek için iki adet 2.2 kW’lık 3 kanatlı dip karıştırıcı bulunuyor.
4.2.Drain Belt / Belt Filtre Pres Kombi Sistemi
Kimyasal çamur depolama tankından ve biyolojik çamur depolama tanklarından 22 kW’lık toplam 4 adet monopomp ile çekilen çamuru susuzlaştırmak için 4 adet ön yoğunlaştırmalı 12 tamburlu Belt Filter Pres kullanılıyor. Susuzlaştırma oranın artırılması için iki adet polieletrolit hazırlama ünitesinde hazırlanan çözeltiler, statik mikserle karıştırılarak belt filtre preslere veriliyor. Tesisten yaklaşık yüzde 30-35 kurulukta 60 ton/gün çamur çıkıyor. Çıkan çamurlardan enerji elde edilmesi planlanıyor. Konuyla iligli, bir firmayla sözleşme yapılmış. Çamur yoğunlaştırma sistemi olarak drain belt sistemi kullanılıyor.
 

---

R E K L A M