Siemens Türkiye bünyesinde suyla ilgili bir departman kurulmasının üzerinden 3 buçuk yıla yakın bir süre geçti... O günden bu yana dört tesis bitirip, uzmanlık merkezi olmayı başaran Siemens Su Teknolojileri Bölümü, biyolojik arıtmadan çamur kurutmaya, koku kontrolünden, çamur azaltmaya, membran çözümlerinden elektrik ve otomasyona kadar birçok alanda farklı çözümler sunuyor. Siemens'in biyolojik arıtmada daha az enerji kullanmak, daha az çamur üretmek gibi birçok farklı ve yenilikçi çözümleri bulunuyor. Bu temel çözümlerin yanında, Türkiye'de bugüne kadar pek dikkat edilmeyen, daha doğrusu ihtiyaç duyulmayan koku kontrolü gibi estetik bir parametreyi gideren sistemleri de mevcut. Firmanın ayrıca, içme suyu tesislerinde yoğun olarak kullanılan ve üretimi, nakliyesi ve kullanımında riskler içeren gaz klorun neden olabileceği can kaybı ve çevresel zararları minimize edecek çözümleri bulunuyor.

Önümüzdeki sene Siemens, kurduğu bütün arıtma tesislerine yedi gün 24 saat satış sonrası servis hizmeti sunacak. Projeye, özellikle enerji üretim merkezlerine, güç üretim sistemlerine su besleyen sistemlerden başlanacak. Ayrıca firma, su teknolojileriyle ilgili olarak verilen hizmetlerde saat dilimlerinden kaynaklanan farkların azaltılması amacıyla dünyanın altı ayrı bölgesinde teknoloji merkezi "hub" konseptini oluşturdu. Hub'lardan birisi de tüm Avrupa'yı hedefleyen "European Hub" olarak belirlendi. Bu kapsamda, Siemens Türkiye de konvansiyonel biyolojik arıtma sistemlerinin tasarlanması, uygulanması ve gerekli ekipmanların imalatı konusunda Avrupa'daki bütün ülkelere hizmet verecek bir "Uzmanlık Merkezi" (Center of Competence, CoC) olarak atandı. Dolayısıyla Siemens'in su teknolojileri bölümü yakın gelecekte sadece Türkiye içinde değil, Avrupa'daki diğer ülkelere de hizmet verecek.

Siemens Su Teknolojileri Bölümü, kurulduğundan bu yana Kayseri'deki şeker fabrikasının atıksu arıtma tesisinin aerobik kısmını, Sütaş'ın Karacabey ve Aksaray?daki ikiz projesinde aerobik biyolojik arıtma ve çamur stabilizasyonu, susuzlaştırılması ile ilgili bütün sistemlerini ve İnegöl Organize Sanayi Bölgesi'nin arıtma tesisinin kapasite artışı ve modernizasyon çalışmalarını tamamladı. Bunların arasında İnegöl hem Siemens hem de Türkiye için örnek bir tesis oldu.

Arıtma tesislerinde ilkler gerçekleştirildi

İnegöl Organize Sanayi Bölgesi arıtma tesisi projesinde Alke şirketiyle oluşturulan konsorsiyumla, atıksu arıtma tesisinin kapasite artışı ve modernizasyon projesini üstlenen Siemens, projede atıksu artıma tesisinin proses tasarımı, gerekli ekipman temini, elektrik ve otomasyon işlerini gerçekleştirdi. Siemens burada fark yaratan çözümlerinden üçünü bir arada kullandı ve enerji verimliliği, alan tasarrufu ve proses sonucu oluşan çamurun azaltılmasını sağladı. Bu ileri teknoloji ürünü çözümler sadece yeni kurulan tesislerde değil, modernize edilen tesislerde de uygulanarak son kullanıcılara önemli avantajlar sağlıyor. Siemens, İnegöl OSB atıksu arıtma tesisi projesi bu üç unsuru da bir arada barındırdı.

Projede odaklanılan temel nokta, tesisin kapasitesinin artırılmasıydı. Mevcut durumda 55 bin m³/gün'e göre tasarlanmış bir tesisin, 130 bin m³/gün'e göre yeniden uyarlanması söz konusuydu. Tasarım buna göre yapıldı. Böyle bir tesis konvansiyonel metotlarla yapılırsa, hemen hemen mevcut tesisin aynısının yanına kurulması gerekecekti. Siemens ise neredeyse hiç bir ilave yapmadan mevcut tesis yapılarından çoÄŸunu kullanarak ve bazı teknolojik deÄŸiÅŸiklikler yaparak kapasiteyi artırdı. Uygulamanın sonunda büyük oranda enerji tasarrufu da elde edildi. Uygulanan Siemens çözümü, arıtma tesisinin elektrik enerjisi kullanımında yüzde 30'a varan bir tasarruf saÄŸlıyor.

İnegöl'ün, diğer organize sanayi bölgelerinden bir farklılığı olduğunu vurgulayan Siemens Endüstriyel Çözümler ve Hizmetler, Su Teknolojileri Bölüm Müdürü Argun Olcayto Erdoğan, İnegöl'de atık suyun yaklaşık yarısının İnegöl'ün yerleşim merkezinden, diğer yarısınınsa organize sanayi bölgesinden kaynaklandığını belirtiyor. "Aslında ortak bir arıtma tesisi; ve bu nedenle diğer OSB arıtma tesislerinden farklı olarak İnegöl'de bir kimyasal arıtma süreci yok. Bütün atıksular sadece biyolojik bir yöntemle arıtılıp istenilen deşarj değerlerine getirilebiliyor. Çevre mühendislerinin yapmaya çalıştığı, mümkünse kirliliği kaynağında bulup orada bir çözüm üretmek. Bu atıksu veya çamur, daha büyük miktardaki sularla karıştığı zaman kirliliğin hacmi çok büyüyor. Dolayısıyla bu yaklaşım, aslında İnegöl'de çok doğru bir biçimde uygulandı" diyen Erdoğan projeyle ilgili şu bilgileri veriyor: "Buradaki önemli atık kaynaklarının birisi de, tesiste oluşan biyolojik fazla çamurdu. Bunu kaynağında yakalayıp tesis içinde minimize ettiğiniz zaman, uzaklaştırılması amacıyla gerekli olan ikinci adım (kurutma) için ihtiyaç çok küçülüyor. Ortada oldukça büyük rakamlar var: 1 kilogram suyu buharlaştırmak için gerekli olan enerji yaklaşık 800 kilo kaloridir. Çamur miktarı yarı yarıya azaltıldığı zaman bu çamurun içinden buharlaştırılması gereken su da aynı oranda azalıyor. Buna karşılık çamur kurutma tesisi yatırım maliyeti küçülüyor; ama hepsinden önemlisi kurutma süreci için gerekli enerjiyi sağlamak amacıyla yakılacak doğalgaz miktarı azalıyor."

"Bu tablo yenilikçi bir tasarımın çok boyutlu deÄŸerlendirilmesinin önemini ortaya koyuyor. Ä°negöl OSB'de mevcut atıksu debisi paralelinde 90 tonluk bir çamur kurutma tesisi yapılması planlanıyordu. Bugün o tesisin kapasitesi yaklaşık iki kat artmasına raÄŸmen kurutma tesisi kapasitesi sadece 75 tonla sınırlandırıldı. Planlanandan daha küçük bir kurutma tesisi yapılması ve daha az enerji harcanması amaçlandı. Konvansiyonel teknolojiler kullanılarak bu tesisin kapasitesi 55 binden 130 bin m³/gün'e çıksaydı, tesisten kaynaklanacak olan çamur miktarı yaklaşık 130 ton olacaktı. Bugün ise arıtma tesisinin kapasitesinin yaklaşık iki kat artmasına raÄŸmen sadece 75 tonluk bir çamur kurutma tesisine ihtiyaç olacak..."

Büyük enerji tasarrufu sağlanıyor

"Enerjiyle ilgili rakamlar da şöyle özetlenebilir: Mevcut tesiste enerjinin en yoÄŸun kullanıldığı biyolojik arıtma adımında 900 kW'lık bir kurulu güç ile 55 bin m³/gün su arıtılabiliyor. 55 bin m³/gün'den 130 bin m³/gün'e aynı teknolojiyi kullanarak büyüdüğünüz zaman, yaklaşık 2.100-2.200 kW'lık bir kurulu güce çıkmanız gerekiyor. Oysa Siemens'in getirdiÄŸi çözümle aynı kapasite artışında 1.600 kW'lık bir kurulu güce gelindi. Yani 600 kW'lık avantaj yaratıldı..."

"Siemens, kendi teknolojisiyle konstrüktif bir avantaj da saÄŸladı. Mevcut tesiste 4 tane 44 metre çapında dairesel son çöktürme havuzu vardı. Kapasite artışını yine mevcut teknolojiyi koruyarak yaptığınızda en iyimser yaklaşımla  mevcut 4 adet havuzu 6'ya çıkarmak gerekiyordu. Uygulanan Siemens çözümü ile artan debide mevcut 4 tane havuzun kullanılması yeterli oldu. Yani sadece çöktürme havuzlarının içinde ekipmanın modifikasyonuyla ilave çöktürme havuzu yapılması önlenmiÅŸ oldu."

"İnegöl'de var olan bir tesisin kapasitesini artırdık. Şu anda tesisin kapasitesi 130 bin metreküp. İki gün önce yağışlı havada tesise 120 bin metreküp su alındı ve çıkış suyunda hiçbir sekme olmadı. Hidrolik olarak o tesisin bütün yapısı elden geçti. Genel biyolojik arıtma uygulamalarında, Türkiye'de bilinen ve uygulanan yöntemlerle baktığınız zaman aerobik sistemler için gerekli olan oksijenin transferi için ya mekanik havalandırıcılar ya da ince kabarcıklı difüzörler yardımıyla verilen hava kullanılır. İki sistemin tek bir ünitede birlikte kullanılması aslında bizim farklılığımızın özü. Bunu yaptığınız zaman eski tesise göre aynı işi yüzde otuza yakın daha az enerji kullanarak yapıyoruz. Birincisi buydu ve bu somut ölçülebilen bir büyüklük. Tesise gelen suyun miktarı belli, harcanan enerji belli, eskiye göre bu karşılaştırılarak hesaplanıyor ve her gün ölçülüyor..."

Çamur çıktısı azaldı

"İkinci yenilikçi teknoloji, biyolojik arıtma süreçlerinde insanların gerçekten uzaklaştırmak için büyük emek ve para harcadıkları bir çamur çıktısı var... Çamurun miktarını azaltacağımızı söylemiştik. Bu çok yeni bir teknoloji. Türkiye'deki ilk örneği ve onun dışında dünyadaki en büyük uygulama. Taahhüttümüz, giderilen, birim organik madde başına 0,35 gram fazla çamur üretilmesiydi. Şu anda 0,5'lerdeyiz ve devreye alma süreci hala devam ediyor. Dolayısıyla bu değere çok kısa sürede ulaşacak. Sistemin kararlı dengeye oturması gerekiyor. Bu, yavaş gelişen bir bakteri türüyle sağlanıyor. Cannibal diye isimlendirdiğimiz bakterilerin popülasyonunun artması gerekiyor. Ağustos sonunda Cannibal sistemini devreye aldık, üç ay geçmiş vaziyette. Ve eski tesiste 0,9 olan dönüşüm katsayısı şu anda 0,5'te. Önümüzdeki üç ay içerisinde de bu 0,35'e gelecek. Sonuçta son kullanıcıya önemli bir avantaj getiriyoruz. Uzaklaştırmak zorunda kaldıkları çamur miktarında çok ciddi bir azalma oluyor. Bunun karşılığı da İnegöl'de yapılmakta olan çamur kurutma tesisinde harcanacak doğalgaz miktarındaki dramatik azalma. Ayrıca İnegöl'deki tesis çok farklı bir süreç daha yaşattı. Çamur susuzlaştırma için kullanılan yerli imalat bir bant pres vardı. Biz de bu kapasite artışı sürecinde oraya yeni bir bant pres koyduk. Koyduğumuz ve kendi ürünümüz olan sistem çalışmaya başladı ve sistemin çıkışında yüzde 28'lik bir kuru madde muhtevası yakalandı. Bu, bugüne kadar mevcut işletmenin başından beri yakalanmış olan en yüksek değer. Üçüncü faydamız ise sağlanan alan tasarrufu..."

Modernizasyona ihtiyaç duyan çok tesis var

"Biyolojik arıtmanın olduÄŸu her yer bizim için aslında çok kolaylıkla çözüm saÄŸlayabileceÄŸimiz yerler. Genellikle kamusal alanda ihale süreçleri, kamu ihale yöntemleriyle yapıldığı için orada atmamız gereken adımlar olduÄŸunu düşünüyorum. Nispeten daha uzun bir süreç. Dolayısıyla kamuya projeler yapmamız biraz zaman alacak. Bunu raÄŸmen kamunun içinde bulunduÄŸu sıkıntıyı en iyi aÅŸabilecek faydalı çözümlerimiz var. Çünkü mevcut tesisin kapasitesi artırabilmek, yeni bir tesis yapmaktan çok daha zor ve önemli. Türkiye'de yapılmış çok sayıda tesis var. Bunların bazıları önemli  özelliklerden yoksun. Mesela karbon giderebiliyor ama azot fosforu gideremiyor. Bunları aynı anda giderebilmek, hidrolik kapasitelerini artırmak mümkün. Fakat bunları yeni havuzlar yapmadan becerebilmek iÅŸin zor tarafı. O yüzden bu tesislerin ihtiyaçlarının da gelecekte Siemens teknolojileriyle karşılanacağını düşünüyorum. Türkiye'de bu tip modernizasyona ihtiyaç duyan çok sayıda tesis var. Büyük ÅŸehirlerin yapmış olduÄŸu arıtma tesisleri nispeten yeni tesisler. Onlar kapasitelerine henüz ulaÅŸmadılar ve azot fosfor giderimi yapabildikleri için Avrupa standartlarına daha yakınlar. Ama 80'li yılların başı veya ortasında yapılan tesislerin hemen hemen hiçbiri bu ÅŸartları saÄŸlayabilecek durumda deÄŸil."