TESİS 13. Sayı (Mart Nisan 2007)

Bozcaada Sürdürülebilir Belde Olma Yolunda
Yerel Gündem 21 uygulamaları doğrultusunda pilot belde olarak seçilmiş Bozcaada’nın beldeye özel geliştirilen tecrübelerinin, ülke geneline yayılmasını sağlamak amacıyla; katı atıkların minimize edilip enerji kaynağı olarak kullanımı tesisine, besi malzemesi sağlayan, turist konaklama servisleri için, "çevre dostu konaklama merkezi" olma yönünde Avrupa Birliği (AB) ve Italyan "Eko-Etiket" kriterleri karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiş ve yatırım önerilerinde bulunulmuştur.

Eko-Etiket Tanımı ve Uygulama Alanları

Sürdürülebilir kalkınma, sürdürülebilir üretim ve tüketim süreçlerinde çevre ve endüstrinin politikalara katılımı için genel bir çalışmanın parçası olan "Eko-Etiketleme" bir ürün veya servisin Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (YDD) etmenlerini temel alarak, tüm çevresel performansını tanımlayan ve dünya çapında uygulanan bir sertifika yöntemidir.

Çevresel performansı tanımlayan bu etmenler; enerji ve su tüketimi ile atık üretiminin sınırlandırılması, çevre üzerinde daha az baskı yaratan yenilenebilir kaynak ve maddelerin kullanımının tercih edilmesi ve çevresel eğitim ile iletişiminin desteklenmesidir.

Eko-Etiketler; firmalar bünyesinde oluşan ve servis/ürünlere kendilerince tanımlanmış sıfatlar olmayıp, bağımsız üçüncü kuruluşlarca denetlemeler sonucunda belli kategorilerde, kriterler yerine getirildiği taktirde, gönüllü müracaatlar neticesinde ödül niteliğinde verilmektedir.

27 adet Eko-Etiket programı, benzer programları desteklemeyi hedefleyen ve kar amacı gütmeyen Küresel Eko-Etiketleme Ağı (GEN) liderliğinde bir araya gelir. Bu programlar dahilinde kendi içlerinde alt kategorileri olan 21 adet Eko-Etiketlenebilir ürün ve servis ana grubu mevcuttur. Eko-Etiket uygulaması; bu gruplar arasında, insan sağlığını doğrudan etkileyen, raf ömrü kısa ürünlerde tercih edilmediğinden, gıda ve ilaç tüketiminde geniş kullanım alanına sahip değildir.

Yerli ürün ve servislerimizde Eko-Etiket uygulamasına geçildiği taktirde Bozcaada şaraplarının dış pazarlara sunumu sırasında sertifikanın avantaj sağlayacağı düşünülmektedir. Özellikle Corvus Şarapçılık tarafından "PAX" (Latince: Barış) konsepti altında üretilen ve Avustralya`ya ihraç edilen yerel organik şarapların, Avustralya`da varolan Şarapçılık Eko-Etiketi`nden faydalanması, pazardaki rekabetçi avantajını arttıracaktır.

Turist konaklama servislerinin Eko-Etiketlenmesi GEN dahilindeki bazı üyelerce turizm ürün grubu dahilinde uygulanmakta olup AB bunlara dahildir.

AB Turist Konaklama Servis Eko-Etiketleri

AB turist konaklama tesisi Eko-Etiketleri, 5 boyuttan oluşur. Bu boyutlar; oda ve yatak tedarikinin, konaklamanın ana servisi olduğu ve bu servisin turistlere yönelik, belli bir bedel karşılığında sunulduğu işletmeler kapsamında değerlendirilir. Çevresel performans kriterleri de zorunlu ve seçenekli olmak suretiyle iki grupta toplanır.

Eko-Etiketlerin sertifika olmalarının yanı sıra işletmelere kattığı farklı değerler vardır. Prestij getirecek bu avantajlardan bazıları şöyle sıralanabilir:

1.Personel ve işletmecilerin daha fazla gelişme için motivasyonları artar,kendi örnekleri üzerinden çevresel sürdürülebilirlik adına lider olurlar.

2.Doğal kaynak tüketiminde sınırlamaya gidileceğinden işletme giderleri düşürülür dolayısıyla rekabet avantajını değerlendirmiş olurlar.

3.Eko-Etiketlemenin sosyal sorumluluk olarak benimsenmesi ile yerel halkın bilinçlendirilmesi çalışmalarına daha fazla katkı sağlarlar.

4.İşletmeden kaynaklanabilecek herhangi bir tehlikeye maruz kalınmaması garantilenmiş olur.

5.Tüketim parametrelerinin sınırlanmasına ek olarak geri dönüşüm faaliyetleri sunulmuş olur. Sağlıklı, biyolojik ve uzun ömürlü, muadilleri ile aynı kalitede fakat çevresel performansı üstün olan ürün kullanımı tercih edilir.

AB`de az sayıda turist konaklama servisinin Eko-Etiket sahibi olmasının sebebinin varolan yüksek kriterlerle ilintili olduğu düşünülebilir. Dolayısıyla AB ülkeleri kendi bünyelerinde daha düşük ve erişilmesi daha kolay değerlere sahip çevresel performans kriterlerini ara hedef olarak belirlemişlerdir. İtalyan "Legambiente Turismo" bu amaçla geliştirilmiş, AB Eko-Etiketi kriterlerine ek olarak farklı alt gruplar barındıran bir çevresel performans sertifikasıdır. Eko-Etiketleme hedefine doğru ilerleyen turist konaklama tesislerinin ayrıca AB İş Ödülleri’ne de müracaat etmeleri mümkündür.

Bozcaada Temsili Turist Konaklama Servisleri

Beldeye özel turist konaklama servis sunumu anlayışını temsil eden 3 işletme; "Rengigül Konukevi, Hotel Armagrandi, Çapraz Tatil Köyü", AB ve İtalyan Eko-Etiket kriterlerinden yola çıkarak hazırlanmış olan anketleri yanıtlamış, konaklama ve tesislere ziyaretler gerçekleştirilerek yerinde tespitlerde bulunulmuştur.

Pazarlama stratejilerinde çevre öncelikli konuların vurgulanabilmesi için çalışma ve gözlemler, kriterlere paralel olarak AB ve İtalyan Eko-Etiketleri birarada sunulmak suretiyle 11 başlıkta gruplandırılmıştır.

1.Enerji tasarrufu,

2.Su tasarrufu,

3.Genel Yönetim,

4.Atık Minimizasyonu,

5.Misafir Bilgilendirmesi,

6.Eko-Etiketleme Bilgilendirmesi,

7.Gıda Ürünleri,

8.Gastronomi,

9.Taşımacılık,

10.Gezi, Gürültü,

11.Kültürel ve Çevresel Aktiviteler

Eski bir Rum evi olan Rengigül Konukevi`nin Bozcaada imkanları dahilinde çevresel servislerden yararlandığı, işbirliklerine açık olduğu ve kendini bu yönde geliştirdiği izlenmektedir. Varolan durumda Rengigül Konukevi, yerel ürün ve faaliyetleri desteklemekte ve duyurmaktadır. Yerel personel istihdam ve çevre bilincinin arttırılması ile altyapı sözkonusudur. Sürdürülebilir Belde Kalkınması (SBK) modelini destekleyen işletme geçen sayıdaki yazımızda belirtilen alt kümelerle aktif olarak irtibat ve işbirliği halindedir. Ayrıca ürün/servis anlayışının tecrübe ile birleştiği işletmede, misafirler belde hakkında detay bilgi edinme şansına sahiptirler.

Hotel Armagrandi, 2006 yazı başında açılmış yeni bir işletme olmasına rağmen deneyimli işletmeci ve kadrosu ile belde ziyaretçilerine yüksek servis kalitesi ile hizmet sunmaktadır. Beldeye yeni kazandırılan bu tesis karakterini eski şarap fabrikası özelliğinden almaktadır. Hotel Armagrandi`nin varolan çevresel yatırımları arasında, ısı enerjisi elde edilmesi amaçlı prina kullanımı mevcuttur. Bu yatırım altyapısı ve adalılara açacağı yeni iş kolu ile örnek teşkil etmektedir.

Bozcaada`nın en büyük turist konaklama merkezi vasfına sahip Çapraz Tatil Köyü`nün enerji ve atık yönetimi konularında bilinçli olduğu anlaşılmıştır. Dönemsel personel eğitimleri sunuluyor olması, işleyen çevre sistemleri oluşturabilmek adına önemlidir. Sunulan organik tarım ve organik yerel lezzetler ayrı bir cazibe noktası yaratmaktadır. Çapraz Tatil Köyü mamullerinden elde edilen özel etiketli şarap ikramları Eko-Etiket anlayışını desteklemektedir.

Yukarıda sıralanan bu 3 turist konaklama tesisi için Eko-Etiketleme kapsamında belirlenen yatırımlar aşağıda sıralanmaktadır. Her bir otelin tüm yatırımları yapması gerekmemektedir, kimi yatırımlar mevcuttur. Bozcaada yüksek turizm sezonunun 3 ay ile sınırlı olduğunu gözönünde bulundurarak öngörülen yatırımların kısa vadede karlılığa etki etmesi beklenmektedir.

1.Önerilen Atıktan-Enerji tesisi ürünlerinden faydalanılması.

2.Enerji tasarruf sistemlerinin entegrasyonu.

3.Havalandırma sistem suyunun,ısıtma amaçlı kullanımı.

4.Kurutmadan açığa çıkan buharın bulaşık yıkama suyunun ısıtılmasında kullanımı.

5.Bina Yönetim Sistemi entegrasyonu: Tüm teknik ekipmanların sisteme bağlantısı gerçekleştirilmelidir. Bu ekipmanlar kapsamına havalandırma, kazan, pompa,
sulama, aydınlatma dahil edilir. Aynı sistemle pompa ve sulama mekanizmaları kontrol edilebileceğinden su kullanımında tasarrufa gidilmesi mümkündür. Ölçüm ve kontrol mekanizmaları, dönemsel bakımlar ile işletme maliyetleri ve doğal kaynak tüketimi azaltılmış olacaktır.

6.Balkon ve havalandırma sisteminin bağlantısının gerçekleştirilmesi.

7.Pencere panellerinin yenilenmesi ile ses ve ısı yalıtımı sağlanır.

8.Kimyasal kullanılan noktalara, dozajlama ünitelerinin entegre edilmesi uygundur.

9.Kartlı kilit sistemleri yatırımı ile aydınlatma ve havalandırma sistemleri kontrol edilir.

10. Kompost üretimli tuvalet sistemleri için yatırımların gerçekleştirilmesi.

11.Tüm çevresel faaliyetlerin koordine edilmesi için istihdam sağlanması.

Çalışmaya katkılarından ötürü Rengigül Konukevi, Hotel Armagrandi ve Çapraz Tatil Köyü`ne teşekkür ederiz.

Referanslar

[1] Bozdemir, B., 2005. Bozcaada Governorship Official Documentation.

[2] EU Eco-label for Tourist Accommodation Service and Camp Site Service Home Page. http://www.eco-label-tourism.com (accessed May 2006).

[3] Italian Eco-label Home Page. http://www.legambienteturismo.it/

(accessed May 2006).

[4] ANPA Italian Environment Protection Agency, 2001. Tourist Accommodation EU Eco-label Award Scheme, First Activity Report, 1-53.

[5] European Awards, 2006. Rural Tourism Network in Andean Countries, Category: International Cooperation for Sustainable Development, No: 139-INT, 1-7.

[6] ANPA Italian Environment Protection Agency, 2001. Tourist Accommodation EU Eco-label Award Scheme, Working Plan, 1-9.

[7] European Commission, 2003. Commission Decision of 14 April 2003 establishing the ecological criteria for the award of the community eco-label to tourist accommodation service (2003 / 287 / EC), Official Journal of the European Union, Issue No. L102/82.

[8] ANPA Italian Environment Protection Agency, 2001. EU Eco-label Award Scheme, Short Paper for The Definition of Product Group Tourist Accommodation, 2-6.

[9]European Awards, 2006. Eco-labeled Tourists Accommodation Service, Sunwing Hotels Hellas S.A. - Sunwing Resort Kallithea, Category 2: Product Award, 1-7.

[10] Davis, G., et.al., 1998. Environmental Labelling Issues, Policies and Practices Worldwide, Environmental Protection Agency, United States, 3.

[11] European Commission, 2006. Eurpoean Eco-label Newsletter, No: 1, 1-4.

[12] Hale, M., 1996. Eco-labeling and cleaner production: Principles, Problems, Education and Training in Relation to the Adoption of Environmentally Sound Production Processes, Journal of Cleaner Production, Vol: 4, No: 2, 85-95. n

N. Selen Önal

GEP Yeşil Enerji Üretim Teknolojileri, Genel Koordinatörü

selen@gepenergy.com

Doç. Dr. Nilgün Kiran Cılız

Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü, Öğretim Üyesi

cilizn@boun.edu.tr