SÖYLEŞİ 8. Sayı (Mayıs Haziran 2006)

Türk Su Sektörünün Yapısal ve Finansal Değerlendirilmesi
İngiltere Çevre, Tarım ve Gıda Bakanlığı (DEFRA), Türkiye’de su ve çevre sektörüne yönelik çalışmalar yapmak ve Türk şirketler ile ortak girişimlerde bulunmak amacıyla 13-15 Mart 2006 tarihleri arasında on sekiz kişiden oluşan bir delegasyon ile Türkiye’yi ziyaret etti. DEFRA, Britisih Water ve UK Trade&Investment yetkililerinin aralarında bulunduğu delegasyon; 13 Mart 2006 tarihinde Ankara Bilkent Otel’de gerçekleştirilen ‘İngiltere Türkiye Su Sektörü İşbirliği Semineri’nde çalışmalarını ve beklentilerini, Türk kamu ve özel sektör yetkilileri ile paylaştı.

‘Su sektörü, Türkiye’nin AB uyum sürecini desteklemektedir’

İngiltere - Türkiye Su Sektörü İşbirliği Semineri’nde açılış konuşmasıyla ilk sözü alan İngiltere Büyükelçisi, Sir Peter Westmacott, 2002 yılından bugüne Türkiye’de önemli gelişmelerin gerçekleştiğini ve refah düzeyinin arttığını, İngiltere ile Türkiye arasındaki ticaretin yüzde 9 oranında artarak 11 milyar dolara ulaştığını ve İngiliz firmaların Türkiye’ye yüksek oranda yatırım yaptığını belirterek, İngiltere - Türkiye su sektörü işbirliğinin giderek arttığının ve su sektörünün İngiltere’de ikinci büyük sektör olduğunun altını çizdi.

‘Kamu yatırımlarına, özel sektör yatırım desteği vermeli’

Türkiye’nin, su sektörü reformlarına destek vermesinin DEFRA ve İngiltere için mutluluk verici olduğunu belirterek sözlerine başlayan DEFRA Su İşleri Genel Müdürü Richard Bird, Türkiye’de ulusal su politikalarından sorumlu tek bakanlığın olması, bu yönde çalışan su tesislerinin arttırılması ve çevre çalışmalarını yürütülmesi amacıyla çevre ajanslarının kurulmasını öneren AB Su Yönetimi Direktifleri bağlamında çalışmaların başladığını ve İngiltere ile Türkiye arasında ortak çalışmalara imza atıldığını bildirdi.

Richard Bird, ‘Galler Bölgesi’nde su sektörüne yönelik çalışmalar İngiltere’nin bütününden farklıdır, burada devlet ve özel sektör olanakları birleştirilerek çalışmalar yürütülüyor. 1950’li yıllarda, 3 bin kurum su sektöründe yer alıyordu ve su hizmetlerinden sorumluydu. Ancak, 1973’te çıkan su kanunu bunu değiştirdi ve 10 adet sorumlu belirlendi. Ardından bunlar özelleştirildi ve OFFAT gibi ulusal akarsu ve içme suyu müfettişliği şeklinde yapılara büründü. Bu gelişmelerin akabinde yatırımcılar 100 milyar TL değerinde harcama yaparak, kaliteyi artırmaya ve içme suyunu iyileştirmeye çalıştı’ dedi.

‘Belediye hizmetlerinde küçük birimlerin birleştirilmesi gerekiyor’

Seminerde, Çevre ve Orman Bakanı Osman Pepe adına konuşma yapan Müsteşar Prof. Dr. Hasan Zuhuri Sarıkaya, Türkiye’de su sektöründe parçalı bir yapılanma olduğunun, bunun da gerçekleştirilmesi gereken çalışmaların etkinliğini azalttığının altını çizdi. Sarıkaya söylerine şu şekilde devam etti: ‘Bakanlığımız tarafından AB uyum sürecinde gerçekleştirilen yüksek maliyetli çalışmalar sonucunda küçük ölçekli yerleşim birimlerinin su ve atık su hizmetlerinin ve belediye hizmetlerinin çok etkin yürütülemediği görüldü. Belediye hizmetlerini etkin kılmak için bu hizmetleri götürmekle yükümlü olan birimlerin birleştirilmesi gerekiyor.’

Müsteşar Hasan Zuhuri Sarıkaya, su sektöründe bakanlığın yapacağı yatırımlara ve çalışmalara dair şu bilgileri verdi: ‘Su sektöründe 20 yıllık bir periyotta Türkiye’de 35 milyar Avro’luk bir yatırımın yapılması gerekiyor, 15 milyarı içme suyu 20 milyarı da atık su kısmında kullanmak gerekiyor.’

‘Su, ekonomik ve aynı zamanda sosyal bir metadır’

Devlet Su İşleri (DSİ) Etüt ve Plan Dairesi Başkan Yardımcısı Cansen Akkaya, su kaynaklarının havza bazında entegre yönetimini esas alan, bunun şartlarını belirleyen ve 22 Aralık 2000 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe giren Su Çerçeve Direktifi hakkında bilgi vererek, ‘DSİ, direktif kapsamında çalışmalar gerçekleştirmiştir: Hollanda hükümetinin ‘makro programı’ desteği ile 2002 yılında başlatılan ve önümüzdeki aylarda tamamlanacak olan Su Çerçeve Direktifi’nin Türkiye’de de uygulanma projesi bu çalışmalardan ilkidir.’ Su sektörünün, kamu ve özel sektör için büyük yatırım ihtiyacı gerektirdiğine, bunun için altyapı yatırımlarına ve teknik kapasitenin güçlendirilmesine ihtiyaç duyulduğuna ve su sektöründe öngörülen ilerlemeler için gerekli maliyetlerin karşılanabilmesinde AB’nin sağlayacağı mali desteğin önemli bir rol oynadığına dikkat çeken Akkaya sözlerine şu şekilde son verdi: ‘Su, ekonomik ve aynı zamanda sosyal bir metadır. Su, DSİ Genel Müdürlüğü’nün 6200, 1053 ve 167 sayılı kanunlarınca belirtilen görev tanımı gereği çevre, hizmet, tarım, enerji gibi çeşitli sektörel alanların ortak bileşkesi olarak kabul edilmektedir.’

‘Belediyelerin, altyapı çalışmalarının üzerinde durması gerekiyor’

İngiltere-Türkiye Su Sektörü İşbirliği Semineri’nde, ‘İller Bankasının Türk Su ve Çevre Sektöründeki Yeni Rolü’ başlığıyla bildiri sunun İller Bankası Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Hidayet Atasoy; İller Bankası olarak çevre koruma projelerine yönelik 157 milyon YTL tutarında projeyi yürütmeyi hedeflediklerini, Türkiye’de kanalizasyona göre içme suyunda daha önde olunduğunu, belediyelerin içme suyu projelerinin üstüne daha çok durduğunu ancak kanalizasyon gibi altyapı çalışmalarının da üzerinde durmaları gerektiğini söyledi.

‘Su sektörü, yatırımların lokomotifi olarak görülüyor’

Türkiye’nin AB’ye uyum sürecinde yasal açıdan geldiği durumu su ve çevre sektörü kapsamında değerlendiren Avrupa Birliği Türk Delegasyonu Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Sektör Yöneticisi Gürdoğar Sarıgül, Türkiye’nin özellikle atık sektöründe oldukça başarılı bir grafik çizdiğini, 2001 yılından günümüze kadar da su, hava ve endüstri konusunda önemli bir gelişme gösterdiği ve bu başarının hem başta Çevre ve Orman Bakanlığı olmak üzere Türk hükümetinin hem de ilgili kurum ve kuruluşların başarılı çalışmalarından kaynaklandığını söyledi.

AB uyum sürecinde, AB’nin çevre bağlamında beklentisi ve bu konuda Türkiye’nin uyumu nasıl gerçekleştireceğine dikkat edilmesi gerektiğini bildiren Sarıgül, ‘Su sektörü, yatırımların lokomotifi olarak görünüyor. Su yatırımları, yüksek maliyetli yatırımların yaklaşık % 73’üne denk geliyor. Bu da kendi başına sektörün önemini gözler önüne seriyor. Yatırımlara bakıldığı zaman Türkiye’deki finansal yapının çok kötü olmadığı görüyor’ dedi.

‘Özel sektör, siyasi desteğin önemini bilmeli’

Su, atık su, gaz ve elektrik dağılımı alanlarında uluslararası çalışmalar yapan United Utility yetkililerinden Stratejik İlişkiler Direktörü Jim Southworht ve İş Geliştirme Müdürü Brian Hill, kamu ve özel sektör arasında iyi ilişkiler kurmak, politik istikrarı sağlamak, başarısız yatırımları düzenlemek ve iyileştirmek, hizmetleri güçlendirmek, istikrarlı bir ilerleme göstermek, verilen hizmetleri müşterilerin istekleri doğrultusunda düzenlemek gerektiğini belirtti.

İngiltere-Türkiye Su Sektörü İşbirliği Semineri’nde; Halcrow Group Avrupa ve Orta Asya Bölge Müdürü Stephen Kirk ‘Su Sektörü Projelerinin AB Finansmanı için Hazırlanması’, MBR Process Design Genel Müdürü Ian Hume ve Kubota Membrane Europe Genel Müdürü Ryosuke Maekawa ‘Atık Su Arıtımında Membran Teknolojisi Kullanımı’, Biwater Avrupa ve Kuzey Amerika Genel Müdürü Neil Reynolds ‘Su Varlıklarının Yönetimi’ ve Black & Veatch Türkiye ve Orta Asya Bölge Direktörü Ahmet Özman ‘Su ve Atık Su Altyapısı Geliştirme Tecrübesi’ başlıklı sunumlarıyla yer aldılar.

Richard Bird: ‘Türkiye’nin devam eden gelişim sürecinde çevre önemli bir öğedir’

Su ve Çevre Teknolojileri dergisinin, DEFRA Su İşleri Genel Müdürü Richard Bird ile yaptığımız röportajı sunuyoruz:

Su ve Çevre Teknolojileri: DEFRA’nın varoluş sebebini, izlediği yolu ve felsefesini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Richard Bird: DEFRA’nın varoluş sebebi; uygulanabilir ve kabul edilebilir politikalar izleyerek gelecek nesiller için suyun kalitesini arttırmaktır. Ekonomik etkenlerin, çevre üzerindeki etkisini inceleyip bunun bir dengeye oturması için çalışmak, suyun kalitesini arttırmak ve bunu istikrarlı bir şekilde yürütmek amacını taşımaktadır DEFRA. Felsefesi ise gelecek nesillere kaliteli su ve temiz çevre bırakmaktır.

Su ve Çevre Teknolojileri: DEFRA’nın çalışmalarını ekonomik koşullar mı sosyal koşullar mı ağırlıklı olarak etkiliyor?

Richar Bird: DEFRA, ekonomik ve sosyal koşulları dengede tutmaya çalışıyor ki bu da büyük çaba gerektiren bir şeydir. Ancak, biz mümkün olduğu kadar sonuca çabuk ulaşmak amacıyla ekonomik koşulları kullanıyoruz. Farklı politik stratejileri karşılaştırarak insanlar için en iyisini bulmaya çalışıyoruz. Çevre koşullarını iyileştirmek amacıyla çok sayıda analiz yapıp amacımıza ivedilikle ulaşmaya çalışıyoruz. Bu analizlerden birisi, çevre vergilerine dairdir, kaç kişi çevre korumalarının gerçekleştirilmesi için ne kadar miktarda vergi ödüyor, Çevre Bakanlığı ve başkanlar alınan kararları ne kadar uyguluyor gibi soruların yanıtlarını bulmaya çalışarak, bunların çevre ve sosyal bağlamda faydaları üzerinde duruyoruz.

Su ve Çevre Teknolojileri: Ekonomik bağlamda Türkiye’nin çevre portresini nasıl çiziyorsunuz?

Richard Bird: Öncelikle Avrupa Birliği üye ülkeler arasında yer alan Türkiye’nin bunu başarabileceğini düşünüyoruz. Türkiye’nin bu yolda gerçekleştirdiği çalışmaların çevreye de yansıdığını ve çevre sektöründe başarılı çalışmalar yaptıklarını söyleyebiliriz. AB ülkeleri, Türkiye’nin AB’ye girebilmesinde gerekli çevresel koşulları ve standartları yakalayabilmesi için ekonomik ve sosyal koşulların iyileştirilmesi getiriyor ki istenilen sonuca ulaşabilsin. Türkiye bu süreci yaşıyor.

Su ve Çevre Teknolojileri: Türkiye’nin geleceğini çevre konusunda nasıl görüyorsunuz?

Richard Bird: Türkiye’nin tarihine, denizlerine, sahillerine ve dağlarına bakıldığında istisnai güzellikte bir ülke olduğu görülüyor. Çevre bakımından bu güzelliklere sahip olan Türkiye’de su önemli bir konudur. Sahip olduğu denizlerle ve doğal güzelliklerle turizm önemli bir rol oynuyor. Çünkü insanlar sürekli buraya gelip görmek istiyor. Bu noktada Türkiye’nin devam eden gelişim sürecinde çevre önemli bir öğedir. Gelişen ekonomide turizmi düşünürsek çevrenin önemli bir yeri olduğunu görürüz.

Su ve Çevre Teknolojileri: DEFRA’da hangi çalışmalara imza atıyorsunuz ve neden Türkiye’yi seçtiniz?

Richard Bird: Türkiye’yi seçmemizin birkaç nedeni bulunuyor. Öncelikle, Türkiye çevre konusunda istikrarlı ve kayda değer gelişmeler gösterdi. AB’ye üye olmak için başvuruda bulunan ülkeler arasında yer alıyor. İki ülke arasında yapılan işbirliği çerçevesinde buradaki su firmalarıyla birlikte hareket edip her iki ülkenin ortak menfaatleri için çalışmak istiyoruz. İngiltere’deki su sektöründe bulunan modelleri Türkiye’ye getirmek için birliktelik kurmak istiyoruz ki bu iki ülkenin gelecekteki menfaatlerini olumlu yönde etkileyecektir.

Su ve Çevre Teknolojileri: Türkiye ve İngiltere’yi çevre bağlamında karşılaştırdığınızda, ne gibi farklılıklar ve benzerlikler görüyorsunuz?

Richard Bird: Çevre bağlamında gerek İngiltere gerekse Türkiye popüler ülkelerdir ve iki ülkede de çok sayıda su kaynağı bulunuyor. Aslında çok sayıda benzerliğe rağmen bazı farllarda var: Türkiye’nin Ortadoğu ülkeleriyle birlikte çok sayıda önemli uluslararası su bağlantıları varken İngiltere’nin ise neredeyse uluslararası su bağlantıları bulunmuyor. Bu büyük bir farklılıktır. İkinci fark ise su yönetimine ve su politikalarına dairdir. Gamze Nesipoğlu/ANKARA
 

---

R E K L A M