TESİS 8. Sayı (Mayıs Haziran 2006)

BTSO Organize Sanayi Bölgesi I. Atıksu Arıtma Tesisi, 1998 yılından bu yana ortalama 40.000 m3/gün kapasite ile 640 ha alan üzerinde kurulmuş olan ilk olarak 165 firmaya hizmet vermiştir. Ancak hem son tevsi sahası ile birlikte 220’ye ulaşan firma sayısı hem de mevcut firmaların kapasite artışı ile birlikte II. Atıksu Arıtma Tesisi ihtiyacı doğmuştur. İhaleyi kazanan MASS Arıtma Sistemleri İnş. San. ve Tic A.Ş. ile 01.07.2004 tarihinde sözleşme imzalanarak inşaatına başlanmış olan ortalama 40.000 m3/gün, maksimum 48.000 m3/gün, kapasiteli tesisin, anahtar teslim fiyatı 5.750.000 YTL’dir.
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesi II. Atıksu Arıtma Tesisi İnşaatı MASS Arıtma Sistemleri İnş. San. ve Tic A.Ş. yükümlülüğünde tamamlanmış olup 31.12.2005 tarihi itibari ile de devreye alınmıştır. Ortalama debisi 40.000 m3/gün, maksimum debisi 48.000 m3/gün olan arıtma tesisinin açılışı 19.02.2006 günü yapılmıştır. Toplam ortalama 80.000 m3/gün, maksimum 96.000 m3/gün kapasiteli I. ve II Atıksu Arıtma Tesisi koordineli çalışabilecek şekilde düzenlenmiş ve gerekli ilaveler yapılmıştır.

Uzun havalandırmalı aktif çamur prensibine göre azot ve fosfor giderimli olarak projelendirilen tesisin atıksu deşarj değerleri, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde yer alan Organize Sanayi Bölgeleri için istenen Karışık Endüstriyel Atıksuların Alıcı Ortama Deşarj Standartlarına (Tablo 1) uygun olup aynı zamanda Avrupa Birliği Toplam Azot parametresine (TN<10 mg/l) de uygunluk göstermektedir.

Otomatik kontrol sistemleri ile donatılan ve SCADA sistemi ile kontrol edilen arıtma tesisi aşağıda sıralanan temel proses yapılarından oluşmaktadır:

Fiziksel Arıtma
K493 Terfi İstasyonu,
Mekanik Temizlemeli Kaba Izgara Yapısı,
Mekanik Temizlemeli İnce Izgara Yapısı,
Havalandırmalı Kum ve Yağ Tutucu,
Dengeleme Tankı ve Terfi İstasyonu.
Kimyasal Arıtma
Koagülasyon Tankı,
Flokülasyon Tankı,
Ön Çöktürme Dağıtım Yapısı,
Ön Çöktürme Tankı.
Biyolojik Arıtma
Selektör Tankı,
Havalandırma Tankı,
Son Çöktürme Dağıtım Yapısı,
Son Çöktürme Tankı.
Çamur Arıtımı
Çamur Homojenizasyon Tankı,
Çamur Yoğunlaştırma Tankı,
Çamur Susuzlaştırma Tesisi (Dekantör),
Çamur Kurutma Tesisi (mevcut).

Fiziksel Arıtma

K493 terfi pompa istasyonunda pompaları katı maddelerden korumak amacıyla "multi rake climber" tipinde otomatik kaba ızgaralar bulunmaktadır. K493 terfi istasyonunda bulunan dalgıç pompalar ızgaralanmış ham atıksuyu ince ızgara kanalına gönderir. Atıksu, giriş kanalına alındıktan sonra "hydro sieve" tip mekanik temizlemeli ince ızgaradan geçerek ince partiküllerinden ayrılır. Izgara sistemlerinde herhangi bir bakım, onarım vb. işlemler yapılırken yine bu yapıda bulunan bir by-pass kanalı vasıtasıyla atıksu, tesise ulaştırılır.

Havalandırmalı kum ve yağ tutucu yapısında, arıtma tesisinde birikim yaparak mekanik ekipmanlara zarar verebilecek aşındırıcı katıların ve kum gibi inorganik partiküllerin giderimi sağlanır.Yağ tutma kanalında atıksudaki yağın tutulması ve ileri arıtma safhalarına geçmemesi sağlanmaktadır. Havalandırmalı tip kum ve yağ tutucu ile kum partikülleri dibe çökeltilirken; yağ ise tank içindeki bir perdeden savaklanarak yağ kanalında toplanır. Daha sonra atıksular bir dengeleme tankına alınır ve atıksu, debi ve atıksu karakteristikleri açısından homojenize edilir. Dubalı aeratör yardımıyla karıştırılarak debi dengelenmesi sağlanan atıksu, kimyasal arıtmaya terfi pompaları ile sabit debilerde basılır.

Kimyasal Arıtma

Atıksu dengeleme ve terfi tankından terfi ettirilen atıksular ilk olarak bir debi ölçüm yapısından geçirilir. Daha sonra hızlı karıştırma tanklarına geçen atıksu, koagülasyon işlemini sağlamak için kimyasal maddeler ile hızlı karıştırıcılar yardımı ile karıştırılır. İlgi koagülant naddeler ile karıştırılan atıksu, flokülasyon tanklarına geçerek burada bağlayıcı özellikte polielektrolit dozajı ile yavaş karıştırma işlemine tabi tutulur. Böylece ön çöktürme tanklarında çökebilcek "flok" diye anılan partiküller oluşturulur ve atıksu ön çöktürme dağıtım yapısından eşit olaral ön çöktürme tanklarına dağıtılır. Tanklar sıyırıcılar ile donatılmış olup tank tabanına çökerek biriken floklar sıyırılarak ön çamur pompa istasyonunda toplanır ve arıtılmak üzere çamur arıtma birimlerine pompalanır. Üst faz ise biyolojik arıtmaya geçer.

Kimyasal arıtma, sağladığı askıda katı madde ve KOİ giderimleri ile ikinci arıtma safhası olan biyolojik arıtma işleminin hem daha verimli olmasına olanak sağlar hem de işletme maliyetlerini düşürür.

Biyolojik Arıtma

Kimyasal arıtmadan çıkan atıksudaki organik madde ve kirleticilerin giderimi biyolojik arıtma sistemi ile mümkün olur. Bu sayede istenilen kalitede çıkış suyu elde edilebilir.

Biyolojik arıtma ünitesinin ilk yapısı selektör tankıdır. Bu tanka aynı zamanda son çökeltme tanklarından geri devrettirilen çamur da gelir. Bu tankın amacı, arıtmayı sağlayacak olan mikrobiyolojik bakterilerin, ilk olarak yoğun miktarda besinin bulunabileceği bir ortama alınarak, daha sonra girecekleri havalandırma ve son çökeltme tankındaki arıtma verimini arttırmaktır. Atıksu selektör tankından eşit miktarlarda dağıtılarak havalandırma tankına girer. Havalandırma tankları atıksu akış sırasına gore anoksik ve aerobik bölgelerden oluşur. Bu farklı bölgeler, atıksuyun içerisinde bulunan azotun karbon ile birlikte giderilmesine imkan verir.

Bursa Organize Sanayi Bölgesi II. Aşama Atıksu Arıtma Tesisi için yüksek ve istikrarlı arıtma veriminin sağlanması adına uzun havalandırmalı aktif çamur prosesi seçilmiştir. Havalandırma, parallel olarak çalışan iki adet oksidasyon hendeğinde gerçekleşir. Bu hendeklerin tabanları kısmen ince kabarcıklı difüzörler ile donatılarak aerobik bölge teşkil edilmiştir. Atıksu tank içinde dalgıç karıştırıcılar ile sirküle edilmektedir.

Havalandırılan atıksu içerisindeki askıda büyüyen organizmaların çökeltilmesi için atıksu, bir rögarda toplanır ve son çöktürme dağıtım yapısına girer. Son çöktürme tanklarından savaklanan arıtılmış atıksu, deşarj yapısından deşarj ettirilirken dibe çöken ve sıyırıcı yardımı ile tank tabanlarında toplanan biyolojik çamurun bir bölümü selektör tankına geri devrettirilerek biyolojik kütlenin sistemde kalması sağlanır. Fazla çamur ise çamur arıtma birimlerine pompalanır.

Çamur Arıtımı

Ön çökeltme kimyasal çamuru ve son çökeltme biyolojik fazla çamuru, çamur arıtımının ilk safhası olan çamur homojenizasyon tankında toplanır. Burada bir karıştırıcı vasıtası ile karıştırılarak homojenize edilen çamur, yoğunlaştırma tanklarına dağıtılır. Yoğunlaştırma tanklarında çamurun fazla suyunu bırakması sağlanarak buradan çıkacak daha yoğun bir çamurun çamur susuzlaştırma ünitelerine gönderilir.

Çamur sıkma ve susuzlaştırma işlemi için santrifüj dekantörler kullanılmıştır. Çamurun daha kolay susuzlaştırılabilmesi için katyonik polielektrolit beslemesi yapılır. Sıkılan ve kek haline getirilen %30 katı madde içeren günlük ortalam 100 ton çamur, burgulu konveyörler ile mevcut çamur yakma tesisine iletilir. Süzüntü suları ise tesis dengeleme tankına döndürülür.

Arıtma Tesisi Ekipmanları

I. Fiziksel Arıtma Ekipmanları Adet Kapasite

Terfi İstasyonu 684 m3
Multirake Climber Kaba Izgara 2 1300 mm x 2500 mm
Ana Giriş Terfi Pompası 4 750 m3/saat, 9.3 mss
Izgara ve By-Pass Yapısı 78 m3
By-Pass Kanalı Kaba Izgarası 1 1200 mm x 1000 mm
Hydro Sieve İnce Izgara 2 1200 mm x 800 mm
Kum Tutucu Yapısı 359 m3
Kum Tutucu Sıyırıcısı 1 Tek köprü 2 gözlü 15 m x 3.75 m
Hydro Sieve İnce Izgara 2 1200 mm x 800 mm
Kum Pompası 2 30 m3/saat, 8.9 mss
Yağ Pompası 2 10 m3/saat, 12 mss
Blower 3 300 Nm3/saat, 400 mbar
Dengeleme Tankı 6000 m3
Ara Terfi İstasyonu 6000 m3
Dengeleme Tankı Karıştırıcısı 2 18,5 kW
Ara Terfi Pompası 4 750 m3/saat, 6.9 mss
Debimetre 1 DN 500

II. Kimyasal Arıtma Ekipmanları Adet Kapasite

Hızlı Karıştırma Tankları 103 m3
Hızlı Karıştırıcı 2 5.5 kW
Yavaş Karıştırıcı Tankları 900 m3
Yavaş Karıştırıcı - 1 1 2.2 kW
Yavaş Karıştırıcı - 2 1 1.1 kW
pHmetre 2 Saha tip, 4 - 20 mA Analog

Ön Çökeltme Tankları

Dağıtım Yapısı 1 74 m3
Ön Çökeltme Tankları 4 r=10.75 m, h=4.00 m
Ön Çökeltme Tankı Sıyırıcısı 4 Çevreden tahrikli, döner köprülü
Ön Çökeltme Tankı
Köpük Rögarı 1 18 m3
Ön Çökeltme Köpük Pompası 2 20 m3/saat, 16 mss
FeCl3 Tankı 4 20.5 m3
FeCl3 Dozaj Pompası -1 2 136 l/saat, 16 bar
FeCl3 Dozaj Pompası -2 2 2 x 460 l/saat, 6 bar
H2SO4 Tankı 3 20.5 m3
H2SO4 Dozaj Pompası 2 115 l/saat, 3 bar
An. PE Hazırlama Ünitesi 1 1000 l
An. PE Dozaj Pompası 2 400 l/saat, 4 bar

III. Biyolojik Arıtma Ekipmanları Adet Kapasite

Havalandırma Tankları

By-Pass Yapısı 1 40 m3
Selektör Tankı 700 m3
Selektör Tankı Karıştırıcısı 3 5 kW
Havalandırma Tankları 2 36.000 m3
Havalandırma Tankı Karıştırıcısı 8 4.4 kW
Havalandırma Tankı Blower 7 4666 Nm3/saat, 700 mbar
Havalandırma Tankı
Difüzörleri 4880 7.5 Nm3/saat - 10 Nm3/saat
Tahliye Pompası 2 750 m3/saat, 5 mss
Oksijenmetre 4 Saha tip, 4 - 20 mA Analog
DAP Tankı 2 3.5 m3
DAP Tankı Karıştırıcısı 2 0.55 kW
DAP Dozaj Pompası 3 321 l/saat, 3 bar
Son Çökeltme Tankları
Dağıtım Yapısı 1 84 m3
Son Çökeltme Tankları 4 r=16.25 m, h=4.70 m
Son Çökeltme Tankları Sıyırıcısı Çevreden tahrikli, döner köprülü
Son Çökeltme Köpük Pompası 20 m3/saat, 6 mss

IV. Çamur Arıtma Ekipmanları Adet Kapasite

Ön Çamur Pompa İstasyonu 1 148 m3
Ön Çamur Pompası 2 16 l/san, 17.2 mss
Geri Devir ve Fazla Çamur
Pompa İstasyonu 1 123 m3
Geri Devir Çamur Pompası 3 867 m3/saat, 6.9 mss
Fazla Çamur Pompası 2 55.2 m3/saat, 11.1 mss
Elektromanyetik Debimetre 1 DN 500
Elektromanyetik Debimetre 1 DN 80
Çamur Homojenizasyon Tankı 1 D=5.00 m, h=4.90 m
Çamur Homojenizasyon
Tankı Karıştırıcısı 1 5 m, Paletli
Çamur Yoğunlaştırma Tankları 2 r=6.50 m, hsu=3.30 m, h=3.90 m
Çamur Yoğunlaştırıcı 2 13 m, Picket fence
Yoğun Çamur Pompa İstasyonu 1 77 m3
Dekantör Besleme Pompası 2 20 Ğ 60 m3/saat, 3 bar
Dekantör 2 60 m3/saat
Çamur Keki Burgulu
Konveyörü 1 Burgu Çapı: 360 mm, L = 5700 mm
Çamur Keki Eğik Burgulu
Konveyörü 1 Burgu Çapı: 360 mm, L = 5950 mm
Cat. PE Hazırlama Ünitesi 1 2000 l
Cat. PE Dozaj Pompası 2 200 Ğ 2000 l/saat, 4 bar
Çamur Süzüntü Suları
Pompa İstasyonu 1 140 m3
Süzüntü Suyu Pompası 2 109 m3/saat, 12.5 mss