Kamuoyunda “kâğıt toplayıcıları” olarak bilinen ve herhangi bir işletmeye bağlı olmaksızın atık toplayıcılığı yapan vatandaşlarla ilgili 2022/6 sayılı Bakanlık Genelgesi; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un imzasıyla yayımlandı. “Atık Toplayıcıları” konulu Genelge, serbest olarak atık toplayıcılığı yapanları “sıfır atık bilgi sistemi” ile kayıt altına alarak yetkilendiriyor ve çalışma sistemini düzenliyor.
Plastik, kâğıt ve metal gibi değerlendirilebilir atıkların toplanmasına çekidüzen getiren ve herhangi bir işletmeye bağlı olmaksızın atık toplayıcılığı yapan vatandaşlarla ilgili bir dizi tedbir ve kararları içeren “Atık Toplayıcıları” konulu Bakanlık Genelgesi yayımlandı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un imzasıyla yayımlanan 2022/6 sayılı Genelgede, mülki idare amirlerinin uygulamaya yönelik gerekli koordinasyonu sağlamaları, belediyelerin ise saha uygulamaları ile sahadaki tertip ve tedbirleri mevzuata uygun olarak yürütmeleri isteniyor.

Kimler, nasıl başvurabiliyor?

Atık toplayıcılığı faaliyeti yürüten şahısların, faaliyet gösterdikleri yerin belediyesine T.C. kimlik numarası ve iletişim bilgileriyle başvurması gerekiyor. Belediyeler ise hukuka uygunluğu açısından 18 yaş ve üzeri şahısların başvurularını değerlendirmeye alabilecek. Belediyeler, başvuruda bulunan bağımsız sıfır atık toplayıcısı şahısların bilgilerini il / ilçe emniyet müdürlüklerine ve jandarma komutanlıklarına bildirecek. Emniyet müdürlükleri ve jandarma komutanlıkları ise uygun bulunanları, ilgili belediyelere bildirilecek. Belediyeler tarafından başvuru süreci tamamlanan ilgili atık toplayıcısı, Sıfır Atık Bilgi Sistemi’ne kaydedilecek ve “Bağımsız Sıfır Atık Toplayıcısı Kartı” sahibi olabilecek.

Bağımsız Sıfır Atık Toplayıcısı Kartı nedir?

Bağımsız Sıfır Atık Toplayıcısı Kartında belediyenin ismi ve logosu, sıfır atık logosu, atık toplayıcısının fotoğrafı, adı-soyadı, kimlik numarası, Sıfır Atık Bilgi Sistemi kayıt numarası, kartın düzenlendiği tarih, Belediye Başkanlığının imza ve mührü yer alacak. İlgili ilçede atık toplama yetkisi sadece bu karta sahip olanların olacak ve toplayıcı şahıs, kayıtlı olduğu ilçe dışında başka bir ilçede atık toplama işi yapamayacak. Bağımsız Sıfır Atık Toplayıcısı Kartı, kart sahibi dışında başka kişilerce kullanılamayacak, kullandıran ve kullananlar hakkında idari işlem yapılacak.

Atık toplayıcıları nasıl çalışacaklar?

Bağımsız atık toplayıcılarının çalışmalarına ilişkin esaslar, 2022/6 sayılı ve “Atık Toplayıcıları” konulu bu Genelge çerçevesinde oluşturulacak. Belediyeler, hizmet alanı sınırları içerisinde faaliyet gösteren atık toplayıcılarının çalışma usul ve esaslarını, Genelge yayımlandıktan sonraki ilk belediye meclisi toplantısında gündemlerine alarak karara bağlayacaklar. Belediyeler, atık toplayıcılarının Bağımsız Sıfır Atık Toplayıcısı Kartı taşımalarını; belirleyecekleri standartlardaki eldiven, iş kıyafetleri ve atık toplama araçlarıyla çalışmalarını, yine belirledikleri saat aralıklarında ve mevcut sıfır atık sistemine zarar vermeyecek şekilde çalışmalarını sağlayacak. Belediyelerin belirlediği esasların dışında faaliyet gösterenlerin izinleri iptal edilecek. Atıkların izin verilmeyen kişiler tarafından toplanması, taşınması ya da depolanması durumunda belediyeler, zabıta birimleriyle müdahalede bulunacak. Gerektiğinde il / ilçe emniyet müdürlükleri ile il / ilçe jandarma komutanlıklarından destek talep edebilecek.

Atıklar nereye getirilecek, ücretler nasıl belirlenecek?

Atık toplayıcıları topladıkları atıkları, belediyelerin atık getirme merkezi ve geri kazanılabilir atık aktarma merkezlerine ya da belediye sınırları içerisinde bulunan çevre lisanslı atık işleme tesislerine teslim edecekler. Atıklar burada tartılacak ve piyasa koşulları dikkate alınarak ödeme yapılacak. Atık toplayıcılarının kâğıt, plastik ve metal gibi değerlendirilebilir atıkları türlerine göre ayrı ayrı toplanmaları gerekecek. Toplanan atıklara ilişkin veriler ise belediyeler ya da toplayıcının atıkları teslim ettiği lisanslı işletmeler tarafından, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının çevrimiçi sistemlerine düzenli olarak girilecek.

Sıfır Atık Yönetmeliği

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2019’da, “atık yönetimi sürecinde çevre, insan sağlığı ve tüm kaynakların korunmasını hedefleyen sıfır atık yönetim sisteminin kurulması, yaygınlaştırılması, geliştirilmesi, izlenmesi, finansmanı, kayıt altına alınarak belgelendirilmesi ile ilgili genel ilke ve esasların belirlenmesi” için Sıfır Atık Yönetmeliği hazırlamıştı. Hammadde ve doğal kaynakların etkin yönetimi ile sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda hazırlanan Yönetmelik 12.07.2019 tarihli ve 30829 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştı.

Söz konusu Yönetmelik, il sınırları içerisinde “İl Sıfır Atık Yönetim Sistemi Planı” doğrultusunda sıfır atık yönetim sisteminin mahalli idareler tarafından kurulmasını, uygulanmasını ve işbirliği içerisinde çalışılmasını temin etme görev ve sorumluluğunu mülki idare amirlerine veriyordu. Yönetmelikte ayrıca “Sıfır Atık Yönetmeliği” kapsamında ve “sıfır atık yaklaşımı” doğrultusunda belediyeler tarafından, mülki idare amirlerinin koordinasyonunda yapması gereken işler şu şekilde belirtiliyordu: “Belediyelerin ‘kaynağında ayrı ayrı toplama’ faaliyetlerine öncelik vermesi, her belediyenin hizmet alanında -geri kazanılabilir atık ve diğer atık olmak üzere- kaynağında ayrı ayrı biriktirilen atıkların birbirleriyle karıştırılmadan toplanmasına yönelik altyapının oluşturulması, geliştirip yaygınlaştırılması gerekmektedir.”