Çevre Ekonomisti, OECD Çevre Direktörlüğü FRITHJOF LAUBINGER

Çeviri Doğukan Buğra Özbulut

İlaçlar, insan ve hayvan sağlığını korumak için gerekli olarak kabul edilir, ancak çoğumuz enfeksiyonları ve hastalıkları tedavi etmenin ötesindeki etkilerini dikkate almıyoruz. Aslında ilaç kalıntıları, çevresel sorun yaratabilir. Bu sorunlar kullanılmamış ya da son kullanma tarihi geçmiş ilaçların uygunsuz bir şekilde atılmasından tutun da uygulandıktan ya da kullanıldıktan sonra atılmasına kadar çeşitli şekillerde olabilir. İkincisini engellemek zor olsa da, birincisi daha basittir. Tuvalete atılan antibiyotikler veya lavaboya dökülen sıvı ilaçlar, tatlı su sistemlerine sızar. Ne yazık ki çoğu geleneksel atık su arıtma tesisi bu farmasötik kalıntıları gideremez. Evsel atıklarla atılan ilaçlar, bu atıklar gömülse bile doğaya yayılabilir.

Evlerde kullanılan ilaçların büyük bir kısmı çöpe atılıyor ve artan tüketim nedeniyle bu oran sürekli artıyor

Evlerdeki ilaçların kullanılmadan atılmasının erken iyileşme, tedavi değişiklikleri, uyumsuzluk, reçete ve satın alma hataları gibi çeşitli sebepleri vardır. Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan çalışmalar, reçeteli ilaçların yaklaşık %42'sinin kullanılmadığını ve on hastadan altısının tedavilerinin tamamlanmasından sonra vücutlarında opioid kalıntılarının olduğunu göstermiştir. Fransa'da, 2019 yılında tahmini 17.300 ton (kişi başı yaklaşık 260 gram) ilaç çöpe atıldı. İlaç tüketimi yaşlanan ve artan nüfus, kronik sağlık sorunlarının artması ve klinik uygulama değişikliklerinin etkisiyle artmaktadır. Son yirmi yılda, lipid değiştiren ajanların (kolesterol düşürücü statinler gibi) kişi başı tüketimi yaklaşık dört kat artmış ve OECD ülkelerindeki kişi başı antidiyabetik ve antidepresan tüketimi iki katına çıkmıştır.

Kullanılmamış ya da son kullanma tarihi geçmiş ilaçlar, çevremize zarar verir ve halk sağlığı riski oluşturabilir

Bu ilaçlar genellikle yanlış şekilde imha edilir ve sadece sağlık kaynaklarının boşa harcanmasına neden olmakla kalmaz, aynı zamanda çevresel kirlenme için büyük riskler oluşturur. Ekotoksikolojik çalışmalar, ilaçların ekosistem sağlığı üzerindeki endişe verici etkilerini göstermektedir. Yaban hayatı üzerinde gözlemlenen etkiler arasında, balıkların ve amfibilerin feminizasyonuna ve üreme başarısızlığına neden olan oral kontraseptif izler ve psikiyatrik ilaç kalıntılarının balık davranışlarını değiştirdiği bulunmaktadır.

Yazının devamı için tıklayın