Dilek AÅŸan

Taksim Danışmanlık Hizmetleri Kurucu Genel Müdürü Global Raporlama Uzmanı

Beslenme, insanların en temel ihtiyaçlarından biridir. Bu ihtiyacın karşılanması için bitkisel ve hayvansal ürünler üretilir, muhafaza edilir, iÅŸlenir ve satılır. Ä°nsanlar da bu gıdalar ile hayatını devam ettirir. Bu faaliyetlerin sistematik biçimde sürdürülmesi ise tarım dediÄŸimiz bilim dalı ile mümkün olmaktadır. GeliÅŸen teknoloji ve artan nüfus, bu tarımsal faaliyetlerin ticari kaygılar sebebiyle sadece daha fazla ürün arzına odaklanmasına neden olmuÅŸtur. Bu da ne yazık ki doÄŸa ile uyumsuz, çevreye zararlı, saÄŸlıksız, güvensiz ve adaletsiz gıda üretim ve tüketim sistemleri ortaya çıkarmıştır. Ä°ÅŸte bu noktada, tarımda ezberleri bozacak ve tüm bu uygunsuzlukları bertaraf edecek bir kavram ortaya atılmıştır: Agroekoloji. Kelime olarak tarım (agro - agriculture) ve çevre bilimi (ekoloji) ifadelerinden oluÅŸan bu kavram, organik tarım veya doÄŸal tarım ile karıştırılabilmektedir. Fakat agroekoloji bunları da kapsar ve sadece teknik bir süreç deÄŸil, ekonomik, sosyal, finansal ve toplumsal bir harekettir aynı zamanda.

Agroekoloji esaslarına dayalı olarak kurulan bir tarım sisteminin öne çıkan en büyük özelliÄŸi tedarik zincirlerinin daha kısa olmasıdır. Bu hareket aynı zamanda gıda sisteminin büyük kurumsal firmaların faaliyetleriyle deÄŸil de çok daha küçük ölçekli ve çevreye dost giriÅŸimlerde bulunan çiftlikler aracılığıyla yürütülmesini savunmaktadır. Çevreyi koruyan, geliri adil bir ÅŸekilde paylaÅŸtıran, insanları açlık ve yetersiz beslenme gibi durumlarla karşı karşıya bırakmayan, sosyal adaleti destekleyen her türlü tarımsal girdi veya çıktı agroekolojinin kapsamı dahilindedir.

Agroekoloji yerelliÄŸi destekler. Yani yerel halkın bölgenin tarımıyla ilgili yürütülen karar alma süreçlerine katılmasını, gıda kooperatiflerinin kurulmasını, üreticiyle tüketicinin aracısız bir ÅŸekilde buluÅŸmasını ister. Bu baÄŸlamda, ÅŸehir merkezlerinden uzak genellikle köylerde yaÅŸayan tarım iÅŸçilerinin örgütlenmelerini ve bu konuda yürütülen sivil toplum giriÅŸimlerini savunur.

Agroekolojinin bir diÄŸer temel prensibi de tarımsal kaynakların korunması ve güvenliÄŸinin saÄŸlanmasıdır. Bu baÄŸlamda su, toprak, hava, biyoçeÅŸitlilik, tohum, gübre, enerji ve tarımsal iÅŸ gücü kaynakların ekonomik, sosyal ve çevresel sürdürülebilirlikle uyumlu olması gerekmektedir. Bu sayede, sera gazı emisyonları azaltılabilir, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸiyle mücadele edilebilir, kimyasal gübrelerden kaynaklanan azot-fosfor dengesindeki bozulmaların önüne geçilebilir. Böylelikle, sadece insan saÄŸlığı deÄŸil, bitki ve hayvan saÄŸlığı da korunmuÅŸ olur ve biyoçeÅŸitliliÄŸin azalması engellenebilir.

Ä°çinde bulunduÄŸumuz zamanla ilgili birçok küresel problem sayılabilir. Fakat bu sorunların ortak noktası sürdürülebilir olamamaktır. YaÅŸam kalitemizi artırmak ve gelecek nesillere daha temiz bir düya bırakabilmek için hayatın her alanında sürdürülebilirliÄŸi özümseyen uygulamalara, yaklaşımlara ve giriÅŸimlere ihtiyaç var. Agroekoloji de tarımdaki bu büyük boÅŸluÄŸu her yönüyle doldurmak için geliÅŸtirildi ve son derece kapsayıcı, güvenli, çevreci ve adaletli bir gıda üretim ve tüketim sistemi vaadediyor. Dünyanın her yerindeki kültürel kimlikleri ve mirasları korumayı ve kırsal yaÅŸamı hak ettiÄŸini deÄŸere kavuÅŸturmayı amaçlıyor.