Kaan Mahmut Erdem / İzmir Barosu Avukatı

GİRİŞ

İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki dönemde kalkınma kavramı sadece ekonomik bir gelişme olarak anlaşılmakta idi. Fakat 1970 ve sorası dönemde kalkınma kavramının yanına birde çevre kavramı eklenmiştir. Kalkınmayı çevre ile olan ilişkisi ile bir bütün olarak ele alan yeni anlayış ile sadece ekonomik gelişme hedefi değil aynı zamanda ekonomik büyüme ile çevre felaketlerinin engellenmesi ve doğanın tahribatının durdurulması amaçlanmıştır. Bu anlayışla birlikte, çevre hakkı kavramı hukuk sistemlerinde yerleşmiş ve herkesin sağlıklı bir çevrede yaşamaya hakkı olduğu anayasalarca koruma altına alınmıştır.

Sürdürülebilir olma kavramı ise, farklı katmanlarda inceleme alanı bulabilir, bunlarda birisi de iklim alanında sürdürülebilir olma kavramıdır. Bu kavramın tahlili ise; sera gazları emisyonlarının doğanın tahribatını minimuma indirecek seviyede tutulması olarak verilebilir. Sürdürülebilir kalkınma modeli öncelikle sera gazı emisyonlarının arması ve buna bağlı olarak doğa felaketlerinin yaşanması ve bir yaşam formunun neslinin tükenmesi ile birlikte gündeme gelmiştir. Birleşmiş Milletler çatısı altında oluşturulan 1983 tarihli Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu'nun "Ortak Geleceğimiz" Raporu (Brundtland Raporu) sürdürülebilir kalkınmanın tanımını vermiştir. Raporda geçen tanım şu şekilde çevrilebilir: "Bugünün gereksinimlerini, gelecek kuşakların gereksinimlerini karşılama yeteneğinden ödün vermeden karşılayan kalkınma."

Raporun ilk bölümünde; genel kaygılara yer verilmiş olup (common concerns) alt başlıklar da tehditler ve sürdürülebilir kalkınma modeli tartışılmıştır. "Ortak geleceğimiz" (Our Common Future) raporunda ana tema ekonomik büyümenin çevresel felaketlere neden olmadan sağlanmasının yollarının araştırılmasıdır. Bugünün dünyasında "sürdürülebilir kalkınma" (Sustainable Development) hedefi ülkelerin yönetim stratejisinin merkezinde yer almalıdır. Uluslararası camiada sürdürülebilir kalkınma modelinin gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde ana gaye olarak kabul edilmesi için etkin bir oynamalıdır. Zira sera gazı emisyonunun birim karbondioksit miktarına çevrilerek hesaplanması sayesinde beşeri faaliyetlerin etkisi kanıtlanmıştır. Bu inovasyon da her ülkenin bir karbon ayak izi olduğunu bilimsel olarak kanıtlamıştır.

Kyoto Protokolü il benimsenen kota sistemine göre her ülke belli kotalarda sera etkisine sebebiyet verebilir. Bu kotanın etkin olarak uygulanması için hukuki bağlayıcılı Kyoto Protokol’üne öngörülmemiş olsa bile, uluslararası camiada Protokole uymayan ülkelere mal ithalat ve ihracatta ambargo uygulamaları, dış politikada yalnızlaştırma gibi caydırıcı bazı yaptırımlar söz konusu olabilmektedir. Zira tüm insanlık gelecek nesiller, onlarında huzurla yaşayabileceği bir çevreyi sunmakla mükelleftir.

Yazının devamı için tıklayın