Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 87. Sayı (Ekim 2015)

50 Su ve Çevre Teknolojileri / Ekim 2015 www.suvecevre.com REHBER DOÇ. DR. OSMAN A. ARIKAN Y. DOÇ. DR. MAHMUT ALTINBAŞ 7. ÇAMUR STABİLİZASYONU Ç amurun stab l zasyonu kısaca, çamurun çevreye herhang b r zarar vermeks z n ve kötü b r koku oluşturmaksızın bertaraf ed le- b len stab l b r yapıya get r lmes şle- m d r. Arıtma çamurları; patojenler g dermek, stenmeyen kokuları önle- mek, potans yel bozunmayı azaltmak, nh be etmek veya durdurmak amacıyla stab l ze ed l rler. Bunları sağlayab lme başarısı, çamurun uçucu veya organ k kısmı üzer nde stab l zasyon şlem n n etkisi ile ilişkilidir. Stabilizasyon prosesi tasarlanırken, stab l zasyon şlem n n d ğer arıtma ün teler le uyumu önem taşımaktadır. Çamur stabilizasyonu için; • Kireç stabilizasyonu • Isıl arıtma • Havasız çürütme • Havalı çürütme • Kompostlaştırma yöntemler kullanılmaktadır. 7.1. K reç Stab l zasyonu K reç, çamurun suyunu verme özel- l kler n gel şt rmek ç n kullanıldığı g b , çamur stab l zasyonu amacıyla da kul- lanılmaktadır. K reç stab l zasyonunda, kireç ham çamura ilave edilerek pH değeri 12 üzerine yükseltilir. Yüksek pH’ın oluşturduğu ortammikroorganiz - maların canlı kalmasına uygun değ ld r. Bunun sonucu olarak, ortam pH’ı bu sev yede tutulduğu sürece, çamurda çürüme, kötü koku ve sağlığa zararlı durum oluşmayacaktır. K reç stab l - zasyonu için sönmüş kireç (Ca(OH) 2 ) veya sönmemiş kireç (CaO) kullanı - labilir. Sönmemiş kireç ilavesi halinde çamurun suyu da alınmış olur. Bazı durumlarda uçucu kül, ç mento tozu, karp t k rec de k reç yer ne kullanılab l r. K reçle stab l zasyonda k şek lde uygulama yapılmaktadır: • Çamur susuzlaştırmadan önce kireç laves yapılır (Bu şlem k reçle ön stab l zasyon olarak fade ed l r). • Çamur susuzlaştırmadan sonra kireç laves yapılır (Bu şlem k reçle son stab l zasyon olarak fade ed l r). 7.1.1. K reçle Ön Stab l zasyon Sulu çamurda istenen pH seviye - s ne ulaşab lmek ç n daha fazla k reç laves ne ht yaç duyulur. Ayrıca, uygun patojen g der m ne ulaşmak ç n yeterl bekletme süresi sağlanmalıdır. Öneri - len tasarım kriteri, pH 12’nin üzerinde yaklaşık 2 saat temas süresidir. Kireç dozajı, çamur t p ve katı madde kon- santrasyonuna göre değ ş m göster r. Önerilen tipik kireç dozajları Tablo 15’de ver lm şt r. K reç stab l zasyonu, m krob yal büyüme ç n gereken organ k mad- deyi parçalamadığından çamur pH’ında öneml b r düşme olmadan çamur uzaklaştırılmalı veya daha fazla k reç (*) 2012 yılında T.C. Orman ve Su İşler Bakanlığı Su Yönet m Genel Müdürlüğü tarafından, İTÜ Çevre Mühend sl ğ Bölümü’nün katkılarıyla hazırlanan Atıksu Arıtma Tes sler Tasarım Rehber ’nden derlenm şt r. Çamur Arıtma ve Uzaklaştırma - 3 (*) Tablo 15. Çamur stabilizasyonu için önerilen kireç dozajları (Metcalf & Eddy, 2003)