Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 79. Sayı (Şubat 2015)

50 Su ve Çevre Teknolojileri / Şubat 2015 www.suvecevre.com REHBER K myasal Çöktürme le Fosfor G der m PROF. DR. İZZET ÖZTÜRK 1. GENEL TANITIM K myasal çöktürme le fosfor g der m prosesler temelde askıda katı madde (AKM) g de- r m ne dayanır. Bu bölümde, k myasal çöktürmede fosfor k myası, k myasal fosfor çöktürme yöntemler , metal tuz- ları ve pol merlerle fosfor g der m ve k reçle fosfor g der m konuları detaylı olarak ncelenmekted r. 1.1. K myasal Çöktürmede Fosfor K myası Fosfor b leş kler metal yonları le çoğunlukla çözünürlüğü çok düşük olan tuzlar oluşturur. K myasal çöktürme le fosfor g der m nde başlıca aşağıdak tuzlar kullanılmaktadır: • Alüminyum III tuzları, Al 2 (SO 4 )3 * 16H 2 O, • Ca 2 + tuzları, Ca(OH) 2 /CaO, • Demir (III) ve demir II tuzları, FeCl 3 *H 2 O, FeCl(SO 4 ), FeSO 4 *7 H 2 O Kals yum tuzları le fosfor çöktürme şlem , yapı t bar yle alüm nyum ve dem r tuzları le fosfor çöktürme pro- sesler nden farklılıklar göster r, bu yüzden ayrı alt başlıklar altında nce- lenecekt r. 1.1.1. Kals yum le Çöktürme Kals yum le fosfat çöktürülmes nde, k reç (Ca(OH) 2 ) le ortama, hem Ca 2 + hemOH- yonlarının g r ş sağlanır. Böy- lece fosforun h droks apat t ve d ğer kals yum fosfatlar hal nde çöktürülmes gerçekleşt r l r. Yüksek pH'larda (pH: 10-11), ortamda magnezyum h droks t oluşumu göz- len r ve çökelme yardımcısı olarak ş gören bu k myasal le yüksek g de- r m ver m elde ed l r. Ancak yüksek pH'larda çalışma durumunda, atıksuyun fosfor g der m ç n gerekl k reç ht yacı, fosfor konsantrasyonundan çok, suyun alkal n tes ve sertl ğ le kontrol ed l r. (Şek l 1). Şek lde görüldüğü üzere, fosforun çöktürülmes ç n gerekl k reç m ktarı, mg/L CaCO 3 c ns nden fade ed len toplam alkal n ten n ~ 1,4-1,5 katı mer- tebes nded r. (*) 2012 yılında T.C. Orman ve Su İşler Bakanlığı Su Yönet m Genel Müdürlüğü tarafından, İTÜ Çevre Mühend sl ğ Bölümü’nün katkılarıyla hazırlanan Atıksu Arıtma Tes sler Tasarım Rehber ’nden derlenm şt r. Şek l 1. Alkal n tes bell atıksuyun pH’ını 11’e çıkarmak ç n kullanılması gerekl k reç (Ca(OH) 2 ) m ktarları 0 100 200 300 400 0 600 Kireç [Ca(OH 2 ] - pH 1 11’e çıkarmak için (mg/L) 500 400 300 200