Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 72. Sayı (Temmuz 2014)

52 Su ve Çevre Teknolojileri • Temmuz 2014 4.2.1. Nüfusun 500 ile 2000 Arasında Olduğu Yerleşim Birimlerinde Sistem Seçimi Nüfusun 500’ün üzerinde olduğu durumlarda Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtilen deşarj kriterlerine uyulması gerekmek- tedir. 500 ile 2000 nüfus aralığında kullanılan arıtma sistemleri, küçük arıtma sistemleri sınıfında olup, bu tür yerleşim yerlerinde uygulanabile- cek arıtma sistemleri, üç değişik tipte toplanmıştır. Bunlar; a) Doğal arıtma sistemleri b) Geleneksel arıtma sistemleri c) Her ikisinin birlikte uygulandığı sistemlerdir. Bu sistemlerden birine karar verir- ken, kişi başına düşen arazi miktarı en önemli kriterdir. Kişi başına düşen arazi miktarına göre bir arıtma sistemi tipi karar verme ağacı, Şekil 4.1’de verilmiştir. Doğal arıtma sistemleri, biyofilmli sistemler ve askıda büyüyen sistemlerin birlikte kullanıldığı sis- temlerdir. Askıda büyüyen sistemler olarak doğal lagünler ve havalandır- malı lagünler(stabilizasyon havuzları); biyofilm sistemleri olarak ise yüzeysel akışlı ve yüzeyaltı akışlı yapay sulak alanlar kullanılabilir. Klasik arıtma sonrasında, doğal arıtma sistemleri de destekleyici ileri arıtma amacıyla uygulanabilir. Geleneksel arıtma sistemleri olarak; a) Uzun havalandırmalı aktif çamur sistemleri b) Oksidasyon hendekleri c) Ardışık kesikli reaktörler (AKR) d) Havasız (Anaerobik) reaktörler e) Damlatmalı filtreler ve f) Döner biyodisk sistemleri kullanılabilir. 4.2.2. Nüfusun 2000 ve 10000 Arasında Olduğu Yerleşim Birimlerinde Sistem Seçimi 4.2.2.1. Hassas ve Az Hassas Su Alanları Dışındaki Alanlar Bu alanlarda ikincil arıtma veya eşdeğeri alternatif arıtma uygulanma- lıdır. Bu durumlarda sadece karbon giderimi yeterlidir. 500-2000 nüfus aralığında belirtilen ve yönetmelik şartlarını sağlayan arıtma yöntemleri, bu yerleşim birimleri için de kullanı- labilir. Yer temini sorununun olduğu durumlarda, aktif çamur sistemleri ve tadil edilmiş tipleri, arazinin yeterli olduğu yerlerde ise doğal arıtma sis- temleri tercih edilir. Askıda büyüyen aktif çamur sis- temlerinin çeşitli konfigürasyonları Şekil 4.2’de verilmiştir. Küçük yer- leşimler için aktif çamur prosesi ön çökeltmesiz olarak uygulanır. Şekil 4.3’te ise yüzeyde büyüyen sistem- lere ait (damlatmalı filtreler, döner biyolojik disk ve dolgulu reaktörler) akış diyagramları verilmiştir. 4.2.2.2. Az Hassas Alanlar Kentsel Atıksuların Arıtımı Yönetmeliği’ne göre, 2000 ila 10000 E.N.’li yerleşimlerden az hassas su kütlelerine yapılan kentsel atıksu deşarjlarında birincil artımdan daha düşük düzeyde bir arıtmaya izin veril- memektedir. Ancak, böyle durum- larda alıcı ortamda yeterli seyreltme kapasitesinin bulunduğunun ayrıntılı mühendislik çalışmaları sonucunda kanıtlanması ve deşarjların çevreyi olumsuz yönde etkilemeyeceğinin, ilişkin atıksu karakterizasyonu ve alıcı ortamın taşıma kapasiteleri ile kulla- nım planları da göz önüne alınarak ayrıntılı bilimsel araştırmalarla ortaya konması gerekmektedir. Rehber Şekil 4.1. Nüfusu 500 ile 2000 arasında olan yerleşim yerleri için arıtma tesisi tipi karar verme sistemi (ÇOB, 2010)