Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 71. Sayı (Haziran 2014)

52 Su ve Çevre Teknolojileri • Haziran 2014 lımı, ayırma ve çökeltim prosesleri için kritik önem taşır. Partiküler madde dağılımları özeldir ve her atıksu için farklılık göstermektedir. Şekil Ek 3.14’te bir kentsel atıksuya ait partiküler madde dağılımı örneği verilmiştir. Söz konusu grafik üç gün boyunca partiküler madde dağılımı- nın değişkenlik gösterdiği bir atıksuya aittir. Atıksularda çözünmüş madde oranı (çözünme indeksi) S/C olarak ifade edilir. 3.4.1.1. Çökebilen Katı Maddeler Çökebilen katı maddeler, nor- malde 2 saatlik bir çökme sürecinde çökelir. Çökelebilen katı maddeler, atıksuyun arıtılmamış kısmında bulu- nan toplam katı madde içeriği ile 2 saatlik çökme süresinin ardından su sütununun üst kısmında kalan toplam katı madde içeriği arasındaki farktır (Henze vd., 2002). 3.4.2. Organik Madde Atıksu bünyesinde binlerce farklı organik madde bulunmaktadır. Söz konusu her bir organik bileşenin ölçümü imkânsızdır. Bu nedenle organik maddelerin belirli bir kısmını içeren kombine analiz yöntemleri uygulanmaktadır (Henze vd., 2002). Organik maddenin oksitlenmesi halinde, harcanan oksijen miktarı (BOİ, KOİ, TOİ analizleri ile) veya üretilen karbondioksit (TOK analizi ile) miktarı ölçülebilir. Farklı ölçüm yöntemleriyle farklı sonuçlar elde edilir ve bu nedenle aynı organik madde miktarı ölçü- münü hedefleyen farklı yöntemler tam olarak birbirinin yerine geçemez. Tablo 3.16, iki farklı atıksu türü için kullanılan farklı ölçüm yöntemlerin- deki örnek analiz değerlerini göster- mektedir. Analiz parametreleri seçimi, her zaman tartışma konusu olmuştur. Genellikle kimyasal analizlerin çok hızlı olduğu bilinmektedir; ancak, bunlar her zaman ilgili tüm değerlerin ölçümü için yeterli olmaz. Biyokimya- sal analizler (C BOİ , S SCOD , X SCOD ) daha fazla zaman alıcıdır; fakat çoğu zaman arıtma süreci tasarımı ve işletimine ışık tutan kritik temel değerdir. Biyokimyasal oksijen ihtiyacı, BOİ (BOİ 5 ) BOİ5, 5 günlük biyokimyasal oksi- jen ihtiyacını ifade eder. BOİ analizi, bu yüzyıla girilmeden kısa bir süre önce İngiltere’de geliştirilmiştir. Ana- liz fikri, kirli suda mikroorganizma- ların ihtiyaç duyduğu oksijen ihtiya- cına dayanmaktadır. Gerekli oksijen ihtiyacı, kirliliğin düzeyini ölçmek için kullanılmıştır. Oksijen ihtiyacı arttıkça, sıcaklık ve tepkime süresi de arttığından (Şekil 3.15), dünya üze- rinde standartlaşmaya gidilmiştir ve standart değer olarak 65°F (yaklaşık Şekil 3.13. Askıda katı madde ve çözünmüş madde ayrımı, Danimarka Standardı (Henze vd., 2002) Şekil 3.14. Lundtofte (Danimarka) Arıtma Tesisi-ham atıksu partikülleri dağılımı (Henze vd., 2002) Sembol Bileşen Ham Atıksu Biyolojik AAT Çıkışı Tipik Konsantrasyonlar (g 0 2 /m 3 ) C KOİp KOİ değeri (potasyum permanganat deneyi ile edinilen) 180 30 C BOİ 5 günlük BOİ değeri 280 25 C BOİ7 7 günlük BOİ değeri 320 30 C BOİu Nihai BOİ değeri 400 35 C KOİ KOİ değeri (potasyum dikromat deneyi ile edinilen) 600 100 S SKOİ Kolay Ayrışabilir KOİ değeri 60 5 X SKOİ Yavaş Ayrışabilir KOİ değeri 200 10 C TOİ Toplam Oksijen İhtiyacı değeri 800 230 C TOİ(teorik) Toplam Teorik Oksijen İhtiyacı değeri* 850 270 C TOK Toplam Organik Karbon değeri 200** 35** C TOK(teorik) Toplam Teorik Organik Karbon değeri* 200** 35** *Tüketilen organik madde miktarı üzerinden sitokiyometrik olarak hesaplanır. **birim: g C/m 3 Rehber Tablo 3.16. Atıksu numuneleri için organik içeriğini karakterize eden kombine parametreler ve birbirleriyle ilişkileri (Henze vd., 2002)