Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 71. Sayı (Haziran 2014)

50 Su ve Çevre Teknolojileri • Haziran 2014 Prof. Dr. İzzet Öztürk İTÜ İnşaat Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü 3.3. Atıksu ve Biyokütle Karakterizasyonu A ktif çamur proses tasarımında, havalandırma havuzu hacmi, çamur oluşum miktarı, oksijen ihtiyacı ile önemli parametrelerin çıkış konsantrasyonlarının belirlenmesi hedeflenir. Bir aktif çamur prosesinin doğru tasarımı için atıksu karakterinin ortaya konması en önemli adımdır. Atıksu karakteristiklerinin biyolojik besi maddesi (N, P) giderimi proses- lerinin performans değerlendirilme- sinde kritik önem taşır. Atıksu karak- terizasyonu, benzer şekilde mevcut tesislerin performans değerlendirmesi ve optimizasyonu ile faydalı arıtma kapasitesi tespitinde de dikkate alınır (Metcalf&Eddy, 2003). Atıksu ve biyokütle karakterizas- yonu için parametrelere özgü farklı analitik yöntemler kullanılmaktadır. Bunların çoğu, arıtma tesisleri ve arıtma prosesleri için özel olarak geliş- tirilmiştir. İleriki bölümlerde analiz ve karakterizasyon yöntemlerinden bazı- ları detaylı bir şekilde açıklanmıştır. 3.4. Atıksu Analiz ve Karakterizasyon Yöntemleri Atıksu ve biyokütle karakterizas- yonu için parametrelere özgü farklı analitik yöntemler kullanılmaktadır. Bunların çoğu, arıtma tesisleri ve arıtma prosesleri için özel olarak geliş- tirilmiştir. Aşağıda analiz ve karakte- rizasyon yöntemlerinden bazıları detaylı bir şekilde açıklanmıştır. 3.4.1. Askıda Katı Maddeler Atıksu bünyesindeki kirletici mad- deler, çözünmüş ve askıda katı mad- deler olarak ikiye ayrılır. Çözünmüş ve askıda katı mad- deler arasındaki ayrım konusunda kesin bir mutabakat yoktur. Birçok ülkede askıda katı maddeleri ayır- mak için gözenek büyüklüğü 1 µm (GF/C) veya 0,45 µm olan filtreler kullanılmaktadır. Danimarka’da göze- nek büyüklüğü 1,6 µm (GF/C) olan filtreler kullanılmaktadır. Gözenek büyüklüğü küçük olan filtreler, büyük olanlara göre daha az askıda katı mad- denin geçmesine imkan vermektedir (Henze vd., 2002). Bir filtreden geçen katı maddeler; çözünmüş katı maddeler (S), filtrede tutulanlar ise askıda katı maddeler (X) olarak tanımlanır (Şekil 3.13). Katı maddelerin tamamı (toplam katı madde) için C ifadesi kullanılır. C = S + X (3,19) Partikül boyutu 0,1 µm ve daha büyük çaptaki katı maddeler kimya- sal yöntemlerle çöktürülebilmektedir. Dolayısıyla 0,1 µm gözenekli filtre- lerin kullanıldığı bir süzme setinde yürütülen askıda katı madde miktarı tayininin daha fonksiyonel olduğu bilinmektedir. Atıksuyun partiküler madde dağı- (*) 2012 yılında T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından, İTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü’nün katkılarıyla hazırlanan Atıksu Arıtma Tesisleri Tasarım Rehberi’nden derlenmiştir. Atıksu Arıtma Tesislerinin Tasarımı için Gerekli Veriler - 3 ATIKSU ARITMA TESİSLERİ TASARIM REHBERİ (*) Rehber