Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 70. Sayı (Mayıs 2014)

Su ve Çevre Teknolojileri • Mayıs 2014 23 kaç soru sorduğumuzda “Çok soru soruyorsunuz” şikayeti ile telefonu kapıyorlar. 2. FİLTRE BASINÇ KAYBI SU DEBİMİZİ NE KADAR ETKİLESİN? Yeni bir tesis kurulurken su filtre - leri seçilir, filtre basınç kaybı da diğer basınç kayıplarına eklenerek besleme pompası basıncı hesaplanır. Çalış - makta olan bir tesise filtre satın alın - mak istendiğinde pompaların değiş - tirilmesi düşünülmez. Dolayısıyla sis - teme eklenecek olan filtrenin basınç kaybı, sistemin toplam basınç kaybını artıracak ve su debisini düşürecektir. İşte bu çok önemli işletme bilgisi ile yola çıkarak önce mevcut pompanın “debi/basınç” çizelgesi incelenmeli, filtrenin su debisini ne kadar azalta - cağı anlaşılmalı, bu duruma göre az basınç kaybı yaratan filtre seçilmeli veya sisteme daha basınçlı bir pompa konmalıdır. 3. KATI ÇEŞİTİ ÇOK, HANGİ KATILARI SUDAN AYIRMAK İSTİYORUZ? Kum gibi sert katılar, topaklayıcı dozajı sonrası oluşan yumuşak ve şekil değiştiren katılar, kağıt hamuru gibi lifli katılar, yosun gibi lifli katılar, metal taşlama artıkları gibi aşındırıcı katılar, kireç kristalleri gibi şekilsiz ve hafif sert katılar, küçük canlı kurt - çuklar, yalnızca mikroskopta görünen mikroplar; “koloidal” olarak adlandı - rılan çok küçük ve su içinde askıda kalan katılar ve daha bir çok katı türü ekleyebiliriz. Önce bu katı türünü tes - pit edip yazalım ve tam olarak neyi sudan ayırmak istediğimizi bilerek filtre arayışı yapalım. 4. SUYUN KAYNAĞI NEDİR? Bizim gibi su filtresi ile uğraşanlar için suyun kaynağı çok önemlidir. Çünkü kuyu sularının 12 ay içinde katılar açısından özelliği fazla değiş - mezse de tabiata açık sularda, deniz/ göl/dere sularında 12 ay suyun katıları gerek miktar olarak ve gerekse tür açısından çok değişir. 5. KATI BOYUTU NEDİR? Katı boyut analizi yaptırılarak ne boyutta katıları sudan ayırmamız gerektiğini tespit etmeliyiz. Yani kaç mikron filtrasyon? Örneğin, bir işletmede tesadüfen doğru seçilmiş olan bir filtre saye - sinde, kuyu suyunda bulunan tüm katıları ayırabiliyorduk, çünkü kuyu suyundaki katıların en irisi 40 mik - rondu ve o işletmedeki filtreler 20 mikronluk olduğu için mükemmel sonuç alıyorduk. Yeni görev aldığımız işletme için de 20 mikronluk filtre satın aldık fakat sudaki katıların en irisi 10 mikron! Filtreye giren ve çıkan suyun kalitesi hiç değişmiyor! Tabii ki moralimiz bozulur. Bunun tersi de olabilir. Filtre etmek istediğimiz sudaki katılar 20 mikrondan iridir. 100 mikronluk katı - ların miktarı fazladır ve 20 mikronluk filtre her yarım saatte bir tıkanabilir. 6. KATI MİKTARI NEDİR? Su içindeki toplam katı miktarı mg/ Litre olarak belirlenir. Kaliteli bir kuyu suyunda yalnızca 20-30 mg/L katı varsa filtrasyon sorunu pek yaşanmaz. Ancak bazı sorunlu kuyularda 500 mg/L üzerinde (500 gram/m 3 ) üze - rinde katı bulunabilir. Bu durumda çok farklı filtrasyon sistemleri kurul - ması gerekir. Çünkü 500 gram/m 3 katı, 100 m 3 /saat su debisinde 50 kg/ saat ağırlık yapar! 7. FİLTRENİN SUDAN AYIRACAĞI KATILARI NEREYE ATACAĞIZ? Bu sorunun cevabını şu örnek daha kolay anlatır: Örneğin bir çelik fabrikasında, içinde demiroksit (pas/ tufal) bulunan soğutma suyunu filtre - lemek istiyoruz. Soğutma suyu debisi 400 m 3 /saat ve su içindeki katı miktarı 300 mg/L (300 gram/m 3 = 0,3 kg/m 3 ). İyi bir filtre bu soğutma suyundan saatte (400 m 3 /h x 0,3 kg/m 3 = 120 kg) 120 kg katıyı ayıracaktır. Filtre bu katıları sudan ayırıp dışarı atabi - lir, fakat bu kadar katıyı hiçbir kanala atamayız. Dolayısıyla, yalnız doğru su filtresi seçmek yetmez, su filtras - yonu sorununa daha bir üst seviyeden bakıp filtrenin sudan çıkardığı katıla - rın nasıl sistem dışına taşınacağı da filtrasyon reçetesi içine yazılmalıdır. 8. İŞLETMEYE AİT ÖZELLİKLER Salça fabrikası gibi yılın 3-4 ayı çalı - şan bir işletme ile 12 ay çelik üreten bir fabrikanın kuyu suyu filtresi ayni olamaz. Salça fabrikasının bakım ona - rım için çok zamanı vardır; oysa enerji işletmesinin ve çelik fabrikasının yılın her günü çalışması istenir. “Bakım- onarım” kriteri açısından bu işletme farkı da filtre seçimini etkiler. 9. FİLTRENİN PERİYODİK BAKIMLARI NELER? NE SIKLIKTA? Otomatik ters yıkama yapan bir filtrede birkaç otomasyon vanası bulunur. Filtre modeli seçerken ucuza kaçıp tam katalogdaki azami kapasiteye göre filtre seçildiğinde, Diskli Filtre Katı ayırıcının sudan ayırdığı katılar