yapısındaki stabil bir ürüne dönüştürmek için yaygın bir şekilde kullanılan biyolojik bir yöntemdir. Aerobik kompostlaştırma işlemi bahçe atıklarının, kentsel katı atıkların organik kısmının ve organik kısmıyla birlikte arıtma çamurunun kompostlaştırılmasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Aerobik kompostlaştırma prosesi kentsel katı atığın ön ayrıştırılması, atıkların organik kısmının aerobik ayrışması, ürün hazırlama ve pazarlama olmak üzere üç temel adımda gerçekleştirilir. Kompostlaşcırma prosesinin başlangıcında mezofilik bakteriler aktiftir. Kompost yığını içerisinde sıcaklık arttıktan sonra termofilik bakteriler baskın hale gelir ve sıcaklık yükseldikten 5-10 gün sonra termofilik mantarlar gelişir. Son aşamada (olgunlaşma periyodu) aktinomisetler ve küf mantarları göri.ilür. Kompostlaştırma işleminin başarısı, kompostlaşan organik maddelerin içeriğine ve kompostlaştırmayı gerçekleştiren organizmaların (bakteriler, aktinomisetler, mantarlar, protozoonlar, rotiferler) türüne bağlıdır. Aerobik kompostlaştırma proseslerinin kontrolünde kritik parametreler, su muhtevası, CiN oranı ve sıcaklıktır. Biyolojik olarak ayrışabilen organik atıklar için su muhtevası uygun bir seviyeye getirildiğinde (%50-60) ve atık yığını havalandırıldığında mikrobiyal metabolizma hızlanır. Aerobik mikroorganizmalar oksijeni tüketir, azot, fosfor, karbon ve diğer besi maddeleri kullanılarak mikrobiyal gelişim gerçekleşir ve organik madde tüketilir. Karbonun çoğu organizmalar için enerji kaynağı olarak kullanılmaktadır ve nihai ürün olarak C0 2 oluşmaktadır. Organik karbon hem mikroorganizmalar için enerji kaynağı hem de hücrenin karbon kaynağı olarak kullanıldığı için diğer nutrientlerden daha fazla tüketilir. Organik Madde + 02 + Aerobik Bakteri - C02 + NH3 + Nihai Ürün + Isı Organik katı atıklardan normal 1 sı Suve ÇevreTeknolojileri• Haziran2012 l(Of,"ly Çozunebılen Org.ınıım;, P,\I :\IMVllMI Mezafillk sanıa Termofilik sanıa Hun-.lı.As,t Ol S~utma Safhası Olgunlaşma Safhası Şekil 2. Aerobik kompostlaştırma sürecinde meydana gelen değişimler aerobik kompost üretimi sonucu genelde %50 civarında bir ağırlık kaybı olur. Aerobik kompostlaştırma işlemi temel olarak dört aşamada gerçekleşmektedir. Bu aşamalar; 1) Mezofilik safha, 2) Termofilik safha, 3) Soğuma safhası ve 4) Olgunlaşma safhasıdır. Şekil 2'de bu süreçteki değişimler verilmiştir. Kompostlaştırmaya Etki Eden Faktörler Kompostlaştırmada, CiN oranı, sıcaklık, pH, ağır metaller ve partikül boyutu proses üzerinde etkilidir. Bu parametreler prosesin verimini, hızını ve ürün kalitesini etkilemektedir. Aerobik kompostlamada fazla miktarda oksijen tüketilir. Kompostlamanın ilk günlerinde ham organik maddelerin kolay çözülebilir karışımları hızlı metabolize olur. Bu sebeple, oksijen veya hava ihtiyacı ve ısı üretimi en fazla ilk basamaklarda olur ve işlem ilerledikçe azalır. Eğer oksijen veya hava kaynağı sınırlıysa kompostlama işlemi yavaş gerçekleşir. Kompost yığınının gözenek boşluklarındaki oksijen konsantrasyonunun en az yüzde 5 olması gerekir. Ortamda yeterli oksijen bulunmazsa ortam anaerobik olur ve koku oluşumu gerçekleşir. Bunun yanında mikroorganizmaların metabolik işlemleri gerçekleştirmesi için neme ihtiyaçları vardır. Su kimyasal reaksiyonlar için uygun ortamı ve mikroorganizma hareketini sağlar ve besi maddelerini taşır. Organik madde içindeki nem muhtevası yüzde 15'in altına düştüğünde biyolojik aktivite tamamen durur. Uygulamada kompost maddesinin nem muhtevasının yüzde 40-65 arasında tutulması gerekir. Tablo 3'te aerobik kompostlaştırma prosesine etki eden faktörler özetlenmiştir (Tchobanoglous, 1993). 3. KOMPOSTIAŞTIRMA TEKNOLOJİLERİ 3.1 Anaerobik Arıtma (Biyometanizasyon) Teknolojileri Katı atıkların biyometanizasyonu için kullanılan anaerobik çürütücüler, tek aşamalı, iki aşamalı ve kesikli sistemler olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır. Havasız biyometan prosesi ile ilgili araştırma aşamasında veya ticari kullanımda olan başlıca teknolojiler aşağıda açıklanmıştır. Tek aşamalı sistemler arıtma çamurunun çürütülmesinde kullanılan teknolojiden esinlenmiştir. Katı atıkların transferi ve elenmesinde kullanılan ekipmanların güçlü pompalar, taşıyıcı bantlar ve pervanelerden oluşması, atıksu arıtımında (ıslak system) kullanılan santrifüj pompalardan oldukça pahalıdır. Katı atıkların biyometanizasyonunda (kuru system) 40 mm'den büyük katı içeren atıkların ön işlemden geçirilmesi gereklidir. Katı atıkların biyometan prosesinde kullanılan iki aşamalı sistemler anaerobik parçalanmada, birinci reaktörde hidroliz ve asit oluşumu, ikinci reak-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=