Su ve Çevre Teknolojileri Dergisi 40. Sayı (Eylül-Ekim 2011)

52 Su ve Çevre Teknolojileri • Eylül - Ekim 2011 Teknik Lejyonella Pnömonisi çok geniş bir yelpazede yer alan konakçılarda (insan makrofajı dâhil) görünür. Kısa bir süre önce, Lejyonellanın suni ortamlarda çoğalma özelliğine ilaveten, çeşitli LLAP organizmaları (Lejyonella benzeri amip patojen) tespit edilmiştir. Bunların pek çoğu ekilebilir değildir ve muhtemelen amipte gerçek endosimbiyont olarak yaşayabilmektedir. Patojenik bakterilerin amip içinde çoğalma yeteneği çok yaygın ve halihazırda eksik değerlendirilmiş bir olgudur. Evrimsel açıdan, bakteriler ile amip- ler arasındaki bağlantı inandırıcıdır, zira konakçı yapının iç hücresel bölümleri büyümeyi engelleyen çevresel etkilere (bakteri öldürücü veya antibiyotik gibi) karşı koruma sağlar. Lejyonella ekolojisinin bir diğer özelliği de bakterilerin (amiplerle beraber) biyofilmlerde meydana gelmesidir. Bakteriler toplam mikrop popülasyonunun yüzde 10’una kadarını burada oluşturur. Biyofilmler, bir su sisteminin iç ve dış yüzeyini kaplayan sümüksü mik- robik tabakadır. Bunlar Lejyonella için besleyici ortam sağlar ve biyo- sidi absorbe ederek, etkisiz hale getirerek veya girişini önleyerek bu sistemlerin mikropsuzlaştırılmasını zorlaştıran problemlere neden olurlar. Bu problemin giderilmesi için kullanılan çeşitli kimyevi, fiziki ve enzimatik yöntemler mevcuttur. Ancak bunlar ne yazık ki yetersiz sonuçlar vermektedir. Lejyonellalar biyofilmlerde canlı kalabilecekleri hayat aşamasına ulaşabilir, ancak kültür işlemi yapılamaz ve dolayı- sıyla teşhis edilemezler. Amipte, bakteriler normal büyüme aşama- sına geçer ve suni besleyici ortamda çoğalırlar. Amiplere ve biyofilmlere ek olarak, Lejyonellaların su sistemle- rinde birarada büyümesini ve sağ kalmasını etkileyen diğer unsurlar da mevcuttur. Bu unsurlar diğer bakteri türleri (antagonistler veya sinerjistler), sıcaklık, pH değeri, oksijen kısmi basıncı, birikmiş kalsiyum (kalsiyum karbonat), algal artış ve su sisteminin maddi özellikleridir. Korozyonun Lejyo- nella büyümesini teşvik ettiğinden şüphe duyulmaktadır; serbest kalan demir iyonları Lejyonella büyümesi için önemli faktör olabilmektedir. Bu çok çeşitli faktörleri düşününce, Lejyonella ekolojisinin sadece bir kısmının biliniyor olması şaşırtıcı olmamalıdır. 3. ENFEKSİYONUN KAYNAĞI Enfeksiyon Nasıl Önlenebilir? Lejyonellaların önlenmesi iki ana stratejiye dayandırılmalıdır: Birincisi mikropların ılık suda ve aeresol oluşturan sistemlerde toplu biçimde birikmesini önlemek ve ikincisi ise aeresol ile teması sınır- lamak veya önlemektir. Takip eden bölümde, Lejyonella ve Pontiac Ateşi’nin bulaşmasıyla ilgili olduğu gösterilen çeşitli teknik sistemler anlatılmıştır. Sıcak Şu Şebekeleri Braunschweig Devlet Tıbbi Araş- tırma Dairesi ve diğer kaynakların yaptığı çalışmalara göre, en tehlikeli enfeksiyon kaynağı sıcak su şebe- keleridir. Lejyonella, incelenen tüm içme suyu sistemi biyofilmlerinde tespit edilmiştir. Sıcak su şebeke- sindeki Lejyonellaların epidemiyo- lojik önemi tartışmasız bir şekilde mevcut su sıcaklığıyla bağlantılıdır. Riskli sıcaklık aralığı 25-55 °C’dir. Sıcaklık 20 °C’nin altında ve 60 °C’nin üzerinde iken söz konusu önem derecesi mevcut değildir. ABD’de olduğu gibi, son yıllarda su sıcaklığının 60 °C’nin altında olmasını öngören enerji tasarrufu önlemlerinden ötürü Lejyonella oluşumu çok daha artmıştır. “Has- taneler Akreditasyon Kılavuzu”na göre hastanelerde su sıcaklığı 110-113 °F (43-45 °C) olarak belir- lenmiştir. Çeşitli Lejyoner hastalığı vakalarının ortaya çıkmasından sonra söz konusu yönetmelikler yürürlükten kaldırılmıştır. Havalandırma ve Klima Sistemleri 1976 Philadelphia salgınında, toplantının yapıldığı otelde kulla- nılan ve nemli havayı ortama salan klima sisteminden dolayı Lejyonella bulaşmıştı. Enfeksiyon riski klimalı nemlendirici sistemlerin kullanıldığı yerlerde, eğer kullanılan su ılık veya sıcak ise ve sirkülâsyon esnasında atomize olur ve uygun hale geti- rilmez ise özellikle yüksektir. Bu nedenle, klima sistemlerindeki nemlendirici su hakkındaki VDI direktifi no 6022 [20] toplam izin verilebilir mikrobik içeriği 1000 CFU (Koloni Oluşturma Birimi)/ ml ile sınırlandırmaktadır. Toplam Lejyonella için limit sadece 1 CFU/ ml’dir ve bu sistemlerin her iki yılda bir mikrobiyolojik hijyen deneti- minden geçmesi gerekir. Jakuzi ve Duş Bir diğer enfeksiyon kaynağı da havalandırma başlığı olan sıcak su püskürten sistemlerdir (özellikle Şekil 2. Lejyonella Pnömoninin amipte çoğalması