ma çamurlarının yüzde 33'ünün arazide kullanıldığı, arazide kullanılan bu çamurların yüzde 67'sinin tarım alanlarında, yüzde 3'ünün orman alanlarında, yüzde 9'unun arazi rehabilitasyonunda, yüzde 9'unun yeşil alanlarda ve yüzde 12'sinin torbalanarak satılma yoluyla bertaraf edildiği beliıtilmekteclir. AB ülkelerinde arıtma çamurlarının tarımda kullanım oranı yüzde 36 düzeyinde olup, bu oran Danimarka, Fransa, İngiltere, Norveç, İsveç ve İspanya'cla yüzde 50 civarındadır. Japonya'da ise ülkedeki nüfus yoğunluğu ve alanların azlığı nedeniyle, arıtma çamurlarının yüzde 60'lık bir bölümü yakılarak beıtaraf edilmektedir (İşgenç ve Kınay, 2005). Düzenli Depolama: Son yıllara kadar çamur uzaklaştırma yöntemlerinin başında gelen düzenli depolama, Avrupa Birliği tarafından yayınlanan ve 16.07.2003'ten geç olmamak koşuluyla, "Üye ülkeler depolama alanlarına gönderilecek biyolojik olarak ayrışabilir atıkların azaltılmasının sağlanması için ulusal stratejilerini kurmak zorundadır" şeklindeki "Council Directive 1999/31/EC of 26 April 1999 on the Landfill of Waste" direktifi ile sınırlandırılmaktadır. Düzenli depolama ancak alternatif değerlendirme seçeneklerinin bulunmadığı aşağıdaki durumlarda tercih edilecektir: - Kirletici konsantrasyonları arazi ıslahı ve diğer geri dönüşüm yöntemleri için uygun değilse - Tarım alanları, ormancılık ve arazi ıslahı için yer, topoğrafya ve maliyetler ekonomik değilse - Yakın alanlarda yakma tesislerinin olmaması halinde. Arıtma çamurlarının depolanmasında iki seçenek vardır. Tek başına depolamada depolama alanı sadece arıtma çamurları için kullanılır. Karıl 50 Su ve Çevre Teknolojileri • Ocak - Şubat/ 2010 şık depolamada ise depolama alanı evsel katı atıklar için kullanılmaktadır. Çamurlar için depolama alanına özel teknik önlemler alınmamıştır. Depolamaya gönderilen çamurlar genellikle çürütülmüş, kurutma yataklarında kurutulmuş ve suyu alınmış çamurlardır. Su içeriği yüzde 65-80 arasında olan çamurlar problemlere neden olurken, katı madde içeriği yüksek olanlar sorun yaratmaksızın depolanabilirler. Arıtma çamurları, düzenli depolama alanlarında depolandıktan sonra üzerleri toprakla öıtülerek çevresel etkileri en aza indirilir (Aydın, 2004). Kompostlaştırma: Kompostlaştırma, sağlık ve estetik açıdan kullanıma uygun ürün elde edilen hayvan gübresi ve kereste tozu gibi ikincil ürünler ile karıştırılmış çamurların havalandırıldığı aerobik biyolojik çamur stabilizasyon yöntemidir (Aydın, 2004). Bu metot, düzenli depolamaya göre biraz daha pahalı, yakmadan ise çok ucuz bir uzaklaştırma yöntemidir. Kompostlaştırma prosesi, düzenli depolamaya gidecek katı atık miktarının azalmasını sağlaması bakımından da bütün dünyada çevre dostu bir katı atık yönetim sistemi olarak kabul edilmektedir (Arıkan ve Öztürk, 2005). Arıtma çamuru kompostu, hiç işlem görmemiş taze çamura kıyasla çok yararlı fiziksel özelliklere sahiptir ve iyi bir toprak iyileştiricisi işlevi görmektedir. Toprağın su tutma kapasitesini çok bariz bir şekilde attıran arıtma çamuru kompostu, suyun topraktan sızması veya yüzeyden akmasının önüne geçmekte, toprakta bulunan bitkiye sunulur hale getirmektedir. Ayrıca toprağın gözenekliliği artırılmakta, yapısal direnci iyileştirilmekte, toprağın havalanması ve erozyona karşı korunması sağlanmaktadır. Topraktaki devam eden ayrışmaelan dolayı ela hijyenleşme tamamlanmakta ve güvenli bir ürün ortaya çıkmaktadır (Kranert ve diğerleri, 2005). Arıtma Çamurlarının Tarımsal Alanlara Uygulanması: Arıtma çamurlarının tarımsal alanlara uygulanması ile çamurun, gübre besin elementleri kaynağı olarak ve/veya toprak şartlandırıcı olarak kullanılması ve tarımsal üretimin artırılması amaçlanmaktadır. Arıtma çamurlarından tarımsal faydalanmanın temel prensibi, çamurun tarım arazilerine agronomik oranlarda uygulanmasıdır. Yani yıllık yükleme bazında çamur ile verilen ve üründeki mevcut N ve/veya P miktarı, ürünün ihtiyacı olan yıllık N ve/veya P miktarını geçmeyecek şekilde çamur yüklemesi yapılmalıdır (Kocaer ve Başkaya, 2001). Arıtma çamurlarının araziye serilmesi, tarımsal değerdeki bileşenlerin toprağa geri dönüşümünün bir yoludur. Arıtma çamurlarının tüm tipleri (sıvı-yarı katı, katı ve kuru çamur) araziye serilebilir (Smith, 1996). Ancak her kullanım çamurların biriktirilmesi, taşınması ve serilmesincleki uygulama sıkıntılarını beraberinde getirmektedir. Atıksu arıtma tesislerinde oluşan çamur miktarı yıl boyunca değişken olmasına karşın çamurun tarımsal kullanımı sezonluktur. Biriktirme, ulusal düzenlemelerin izin verdiği şekilde olmalıdır. Ortalama biriktirme süresi yaklaşık 6 aydır ve arazide biriktirmenin pratik olduğu görülmüştür (Aydın, 2004). Arıtma Çamurlarının Ormanlık Arazide Uygulanması: Arıtma çamurlarının ormanlık alanlara uygulanmasıyla, genellikle makro ve mikro bitki besin elementleri yönünden fakir olan orman topraklarına takviye sağlanmaktadır. Ayrıca çamur, organik madde içeriğiyle, yumuşak killi toprakların geçirgenliğini ya ela kumlu toprakların su tutma kapasitesini artırarak ormansa! toprakların özel-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=