52 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 08 / 2025 KONUK YAZAR Ters osmoz (RO) sistemleri, endüstriyel su arıtımının en kritik bileşenlerinden biridir. Sistemin kalbinde ise membranlar yer alır. Peki bir RO sisteminde membranların artık görevini tam yapamadığını ve değişim zamanının geldiğini nasıl anlarız? Aşağıda, sistem operatörleri ve bakım ekipleri için en net değişim sinyallerini sıraladık: 1. GEÇIRGENLIKTE (RECOVERY) DÜŞÜŞ Ters osmoz sistemlerinde geçirgenlik, yani giriş suyuna kıyasla üretilen temiz su oranı, sistemin verimliliğini doğrudan gösteren önemli bir parametredir. Sağlıklı çalışan bir membran, sabit bir giriş debisiyle belirli miktarda ürün suyu üretir. Ancak zamanla bu oran düşebilir. Dikkat edilmesi gereken işaretler: - Sistemin giriş debisi aynı olmasına rağmen ürün suyu debisinde düşüş varsa, - Aynı sistem basıncında çalışılmasına rağmen üretilen temiz su miktarı azalıyorsa, - Recovery oranı günlük, haftalık takiplerde düşüş trendine girdiyse, Bu durum genellikle membranların yüzeyinde oluşan kirliliklerden kaynaklanır. Bu kirlilik; tortu, kireç, biyofilm, demir-oksit gibi maddeler olabilir. NEDENLERI: Ön arıtmanın yetersiz çalışması (örn. kartuş filtre delinmesi, kimyasal dozaj hatası) Scaling (tuz çökelmesi): Özellikle yüksek sertlik, silika ve sülfat içeren sularda Organik kirlenme veya biyolojik büyüme: Besi suyu organik yüklüyse veya dezenfeksiyon eksikse Membran yaşlanması: 3-5 yılını dolduran membranlarda doğal yapı kaybı PRATIK İPUÇLARI: Günlük recovery oranını kaydedin: Ani düşüşler, sistemde bir şeylerin ters gittiğini gösterir. Kritik eşik %10 düşüştür: Geri kazanım oranı nominal değerine göre %10'dan fazla azalmışsa, mutlaka inceleme yapılmalıdır. Önce CIP, sonra karşılaştırma: Temizlik işleminden sonra recovery düzelmiyorsa, bu artık membranın yapısal zarar gördüğüne işaret eder. CIP sonrası verim aynı noktaya gelmiyorsa (örneğin önce %75'ti, CIP sonrası %65’e sabitleniyorsa), membranlar yorulmuş demektir. Sezonsal etkileri göz önünde bulundurun: Yaz aylarında daha sıcak besi suyu, geçirgenliği artırabilir. Kışın düşüş doğal olabilir, ancak ani değişimler daima takip edilmelidir. 2. TUZ GIDERIM ORANINDA DÜŞÜŞ (ARTAN İLETKENLIK) Ters osmoz (RO) sistemlerinin temel işlevlerinden biri, su içindeki iyonları yani çözünmüş tuzları tutarak düşük iletkenlikte ürün suyu üretmektir. Ancak membranlar zamanla bu özelliğini kaybedebilir. TERS OSMOZ SISTEMLERINDE MEMBRAN DEĞIŞIM SINYALLERI NELERDIR? HÜSEYİN EMİRDAĞ GENEL MÜDÜR / STANTECH C M Y CM MY CY CMY K
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=