50 SU VE ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ • 09 / 2025 hakkında yetersiz bilgi ve yerel topluluklar ile yerli halklar açısından sulak alanların öz değerlerinin yeterince dikkate alınmaması bu sınırlamaların başlıcalarıdır. Ekonomik kayıplar büyük olsa da, sulak alanların yalnızca var olmalarıyla taşıdıkları intrinsik (öz) değerleri yansıtmaz. Yine de bu bilgilerin derlenmesi, karar vericilerin doğanın insanlara katkılarını daha iyi anlamasına yardımcı olur. KÜRESEL HEDEFLER VE SULAK ALANLARIN ROLÜ Sulak Alanlar Sözleşmesi’nin stratejik hedefleri, Kunming-Montreal Küresel Biyoçeşitlilik Çerçevesi (KM-GBF) ile uyumludur: tüm bozulmuş ekosistemlerin en az %30’unu onarmak (Hedef 2) ve kara, su ve denizlerin en az %30’unu korumak (Hedef 3). Sulak alanların restorasyonu ve korunması, aynı zamanda BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) hedeflerine ve birçok Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi (SKH)’ne de katkıda bulunmaktadır. Hedef 2’yi karşılamak için, 1970’ten bu yana tarım ve diğer kullanımlara dönüştürülen 123 milyon hektar sulak alanın yeniden kazanılması gerekmektedir (aslında bu tahmin düşük olup, ekolojik karakteri bozulmuş alanların da dahil edilmesiyle >350 milyon hektara çıkabilir). Hedef 3 için ise, kalan sulak alanların yaklaşık 428 milyon hektarının etkin şekilde korunması (korunan alanlar veya diğer etkili alan temelli koruma yöntemleriyle) gerekmektedir. KORUMA VE RESTORASYONUN MALIYETI Sağlıklı sulak alanların korunması, bozulmuş sulak alanların restore edilmesinden daha ucuzdur. Sulak alan restorasyon maliyetleri hektar başına yıllık 1.000 $’dan 70.000 $’ın üzerine çıkabilmektedir. Sulak alanlar için küresel finansman açığı büyüktür. 123 milyon hektarın restorasyonu ve 428 milyon hektarın korunmasıyla birlikte toplamda en az 550 milyon hektar sulak alan için etkin koruma sağlamak büyük kaynak gerektirmektedir. Halen biyoçeşitlilik için ayrılan fonlar küresel GSYİH’nın yalnızca %0,25’ini oluşturmaktadır ki bu, doğa ve sulak alanlar için ciddi bir yatırım eksikliğini göstermektedir. SULAK ALANLARIN KORUNMASI VE AKILCI KULLANIMI İÇIN YOLLAR - Doğal sermaye değerlemesini karar alma süreçlerine entegre etmek. - Sulak alanların küresel su döngüsünün kritik bir parçası olduğunu kabul etmek. - Sulak alanları, doğa ve insanlar için yenilikçi finansal çözümlere dahil etmek. - Kamu-özel finansman karmasıyla sulak alanlara yatırım yapmak. SONUÇ Küresel Sulak Alan Görünümü 2025, politika yapıcıları, iş dünyasını ve toplumu acil eyleme çağırmaktadır. Sulak alan bozulmaları hükümetlere, sanayiye ve topluluklara maliyet yüklemekte; biyoçeşitliliği koruma, iklim değişikliğiyle mücadele ve insan refahı hedeflerini riske atmaktadır. Bunun için güçlü siyasi irade, kamuoyu desteği ve ciddi kaynak seferberliği şarttır. Doğa için finansmanı artırmak acil bir ihtiyaçtır. n ÇEVİRİ
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=